Mącznik ciemny
| Tenebrio obscurus | |||
| Fabricius, 1792 | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Tenebrioninae | ||
| Plemię |
Tenebrionini | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
mącznik ciemny | ||
| Synonimy | |||
| |||
Mącznik ciemny[1] (Tenebrio obscurus) – gatunek chrząszcza z rodziny czarnuchowatych i podrodziny Tenebrioninae.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1792 roku przez Johana Christiana Fabriciusa[2][3].
Morfologia
Chrząszcz o wydłużonym ciele o równoległych w zarysie bokach, osiągającym od 14 do 18 mm[4][5]. Ubarwienie ma czarne lub czarnobrązowe, często z pokrywami jaśniejszymi od przedplecza[5]. Wierzch ciała jest matowy[4][5].
Głowa jest szersza niż dłuższa, zaokrąglona, o wyraźnie z przodu wykrojonych występami zaokrąglonych policzków, płaskich, poprzecznych oczach oraz krótkich, nieosiągających tylnego brzegu przedplecza czułkach[4] o paciorkowatych członach od siódmego do jedenastego, przy czym ten ostatni szczyt ma słabo zaokrąglony[5]. Na spodzie głowy po bokach wargi dolnej nie występuje para zębów[4][5].
Przedplecze jest słabo wypukłe, niewiele dłuższe niż szersze[5], najszersze pośrodku, węższe niż u mącznika młynarka[4], o zaokrąglonych, niespłaszczonych brzegach bocznych, ostrych i wystających kątach tylnych[4][5], a krawędzi tylnej na środkowym odcinku obrzeżonej pojedynczą listewką. Tarczka jest szersza niż dłuższa, pięciokątna, o szorstkiej powierzchni[5]. Pokrywy są wydłużone i w tyle zaokrąglone[4]. W rzędach leżą niezbyt głębokie, miejscami zlewające się punkty[5]. Międzyrzędy oprócz punktowania mają mikrorzeźbę w postaci zmarszczek i nie występuje na nich ziarenkowanie[4][5]. Skrzydła tylnej pary są zwyczajnie wykształcone[5]. Odnóża przedniej pary mają u samców golenie trochę dłuższe i bardziej dowewnętrznie wykrzywione niż u samic[5][4]. Odnóża tylne mają stopy o członie pierwszym tak długim jak dwa następne razem wzięte[5].
Ekologia i występowanie
W warunkach naturalnych jest gatunkiem saproksylicznym związanym ze starymi drzewami liściastymi. Bytuje pod ich odstającą korą, w próchnowiskach, dziuplach, murszejącym drewnie, ptasich gniazdach i wśród porastających drzewa mchów. W warunkach synantropijnych zamieszkuje magazyny, spichlerze, młyny, stajnie, gołębniki, kurniki i fermy, gdzie żeruje głównie na mące, przetworach zbóż, nasionach i suszonych warzywach[6][5].
Gatunek współcześnie kosmopolityczny[3][4].
Przypisy
- ↑ Grzegorz Bobrowicz: Mącznik. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. 1990-2020. [dostęp 2025-03-07].
- ↑ Johan Christian Fabricius: Entomologia systematica emendata et aucta. Secundum classes, ordines, genera, species adjectis synomimis, locis, observationibus, descriptionibus. Tom. I. Pars II. Hafnia: C.G. Proft, 1792, s. 111.
- 1 2 I. Löbl, A. Smetana: Catalogue of Palearctic Coleoptera. Vol. 5: Tenebrionoidea. Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2008, s. 299-300. ISBN 87-88757-84-6.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Vladimir Novák: Beetles of the family Tenebrionidae of Central Europe. Praga: Academia, 2014, s. 292-293, seria: Zoological Keys.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 91 Czarnuchowate – Tenebrionidae, Boridae. Wrocław: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1991, s. 59-60.
- ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3. „Katalog Fauny Polski”. 23 (14), 1987.