Manifest (obraz Wojciecha Weissa)
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania | |
| Medium | |
| Wymiary |
190 × 136 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Manifest – obraz olejny namalowany przez polskiego malarza Wojciecha Weissa w 1949 lub 1950 roku, znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie[1].
Opis
Obraz Weissa przedstawia sześciu robotników, uczestniczących w apelu, we wnętrzu hali fabrycznej. Mężczyzna stojący po skrajnie lewej stronie obrazu odwrócony do widza tyłem, czyta z trzymanej w dłoniach kartki tytułowy manifest pozostałym uczestnikom zgromadzenia. Wygłaszający przemowę pod prawą pachą trzyma zwiniętą brązową torbę i zasłania sobą jednego ze słuchaczy. Po prawej od odczytującego, przodem do widza stoją kolejni robotnicy – każdy z nich ma inny wyraz twarzy i oczu. Mężczyzna w jasnobrązowej czapce i kombinezonie ma melancholijny wyraz twarzy i spogląda przed siebie. Za nim stoi kolejny uczestnik apelu w czarnej czapce z daszkiem, który w zamyśleniu spogląda lekko w dół. Osobą na obrazie która skupia na sobie największą uwagę jest młody robotnik trzymający w dłoniach czerwony sztandar, który w wielkim skupieniu słucha manifestu, z dumnie podniesioną głową i błyskiem w oczach. Stojący obok niego mężczyzna widoczny po prawej stronie obrazu, ma skrajnie odmienne odczucia względem odczytywanego manifestu, bowiem na jego twarzy widoczny jest grymas niezadowolenia[2].
Manifest to obraz socrealistyczny w swojej wymowie (bohaterowie z proletariatu wysłuchujący manifestu z domyślnie komunistycznym sztandarem) i realistyczny w formie, gdyż bez zniekształceń i abstrakcji odzwierciedla ówczesną rzeczywistość Polski Ludowej. Był jednym z ostatnich dzieł Weissa. Został wyróżniony pierwszą nagrodą podczas Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki w Warszawie w 1950 i zakupiony z wystawy do kancelarii prezydenta Bolesława Bieruta[3][2].
Interpretacje
W ocenie Anny Markowskiej twórczość Weissa z tego okresu charakteryzuje historyzm i „postawa antymodernistyczna, związana ze sztuką figuralną i niechęcią do estetycznej puryfikacji i redukcji środków oraz do systematycznej analizy”[4]. Mimo że Manifest odpowiada na oczekiwania stawiane ówczesnej sztuce i podejmuje postulat realizmu, „nie jest obrazem socrealistycznym”[5].
Według Mieczysława Porębskiego „wszyscy wtajemniczeni wiedzieli dobrze, że dzielny, młody robotnik z czerwonym sztandarem, który stanowi trzon całej kompozycji, to nie żaden robotnik, ale Pan Dziuba, popularny pedel krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, który z rewolucyjnymi wystąpieniami jako żywo niewiele miał wspólnego”[6].
Przypisy
- ↑ Manifest. Muzeum Narodowe w Warszawie. [dostęp 2024-05-01]. (pol.).
- 1 2 Manifest. iSztuka. [dostęp 2024-05-01]. (pol.).
- ↑ Stanisław Weiss, Słowo wstępne, [w:] Irena Weissowa, Stanisław Weiss (red.), Szkicownik Wojciecha Weissa, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976, s. 11.
- ↑ Markowska 2010 ↓, s. 78–79.
- ↑ Markowska 2010 ↓, s. 79, 89.
- ↑ Markowska 2010 ↓, s. 85–86.
Bibliografia
- Anna Markowska, Wojciecha Weissa powrót do Akademii, [w:] Janusz Antos, Zofia Weiss-Nowina Konopka (red.), Wojciech Weiss w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków: Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, 2010, s. 70–91, ISBN 978-83-62321-08-7.