Mehmet Shehu

Mehmet Shehu
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 stycznia 1913
Çorush

Data i miejsce śmierci

17 grudnia 1981
Tirana

Premier Albanii
Okres

od 1954
do 1981

Poprzednik

Enver Hoxha

Następca

Adil Çarçani

podpis
Odznaczenia
Bohater Albanii
(pozbawiony wszystkich odznaczeń)

Mehmet Shehu (ur. 10 stycznia 1913 we wsi Çorush, zm. 17 grudnia 1981 w Tiranie) – albański polityk, komunista, pełniący w latach 1954–1981 funkcję premiera Albanii.

Życiorys

Pochodził z okolic Mallakastry z rodziny albańskich Tosków[1]. W latach trzydziestych studiował na uczelni wojskowej w Neapolu.

W latach 1937–1939 walczył w hiszpańskiej wojnie domowej jako żołnierz XII Brygady Międzynarodowej im. Garibaldiego[2]. W latach 1939–1942 był internowany we Francji[3].

Mehmet Shehu jako młody partyzant

Od roku 1942 był członkiem albańskiego ruchu oporu oraz członkiem Albańskiej Partii Komunistycznej. W 1943 został wybrany na członka Komitetu Centralnego Partii. W latach 1943–1944 był dowódcą 1 Brygady Partyzanckiej, po czym został dowódcą dywizji Armii Wyzwolenia Narodowego. W latach 1944–1945 był członkiem Antyfaszystowskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (pełniącego funkcję tymczasowego rządu)[4].

Od 1947 był deputowanym Zgromadzenia Ludowego[5].

W roku 1948 Shehu uczestniczył w czystkach mających na celu usunięcie z partii elementów „chcących odseparować Albanię od Związku Radzieckiego”. Uczyniło go to najbliższym współpracownikiem Envera Hoxhy, pozostawał jednak w jego cieniu. Po usunięciu Koçi Xoxe został ministrem spraw wewnętrznych[6].

Od 1948 członek Komitetu Centralnego i Biura Politycznego Albańskiej Partii Pracy, w 1948 minister transportu, w latach 1948–1953 sekretarz Komitetu Centralnego. Opuścił to stanowisko 24 czerwca 1953, kiedy został wicepremierem oraz ministrem spraw zagranicznych (a także szefem tajnej policji Sigurimi). W roku 1954 zastąpił Envera Hoxhę na stanowisku premiera. Od 1974 pełnił także funkcję ministra obrony. Shehu był uważany za prawą rękę Hodży i drugą co do ważności osobę w państwie[5].

Przygotował sojusz chińsko-albański, w wyniku którego nastąpiło zerwanie stosunków ze Związkiem Radzieckim (grudzień 1961)[7].

W 1981 roku oponował przeciw izolacjonistycznej polityce Hoxhy (pogłębionej po zerwaniu w 1976 współpracy z Chinami). Prawdopodobnie w wyniku tego sprzeciwu został uznany i ogłoszony jugosłowiańskim szpiegiem. 17 grudnia 1981 został znaleziony martwy w sypialni w swoim domu w Tiranie z kulą w głowie. Oficjalnie za przyczynę śmierci uznano samobójstwo w wyniku załamania nerwowego[5].

Shehu został uznany za „wroga publicznego”. Po jego śmierci ogłoszono go agentem nie tylko jugosłowiańskich służb specjalnych, ale także CIA i KGB. Shehu zniknął z kart oficjalnej historii Albanii.

Istnieją hipotezy, że Shehu został zabity na zlecenie Hoxhy, który obawiał się konkurencji w jego osobie[7]. Kontrowersje wokół śmierci Shehu zainspirowały Ismaila Kadare do napisania powieści Pasardhesi (Następca)[8].

Wdowa po Mehmecie Shehu – Fiqrete oraz jego dwóch synów (Skender i Bashkim) zostali uwięzieni bez jakiegokolwiek powodu. Najstarszy syn popełnił samobójstwo, żona zmarła w obozie w 1988[7]. Pozostali dwaj synowie opuścili więzienie w 1991. Po opuszczeniu więzienia młodszy syn Shehu, Bashkim, rozpoczął poszukiwanie szczątków ojca. 21 lipca 2001 ogłosił, że zostały one odnalezione we wsi Ndroq, nad rzeką Erzen[9].

Przypisy

  1. ↑ Barbara Jelavich: History of the Balkans. T. Volume 2. Cambridge University Press, 1983. ISBN 978-0-521-27459-3. (ang.).
  2. ↑ Arshi Pipa: Albanian Stalinism: Ideo-political Aspects. East European Monographs, 1990. ISBN 978-0-88033-184-5. (ang.).
  3. ↑ Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Scarecrow Press, 2010. ISBN 978-0-8108-7380-3. (ang.).
  4. ↑ Enver Hoxha: The Titoites. Tirana: The «8 Nëntori» Publishing House, 1982, s. 597. OCLC 654529262. (ang.).
  5. 1 2 3 Mehmet Shehu, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2025-04-26] (ang.).
  6. ↑ Albert Lulushi: Operation Valuable Fiend: The CIA's First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain. Skyhorse Publishing, Inc., 2014. ISBN 978-1-62872-394-6. (ang.).
  7. 1 2 3 Fred C. Abrahams: Modern Albania: From Dictatorship to Democracy in Europe. NYU Press, 2015. ISBN 978-1-4798-9668-4. (ang.).
  8. ↑ Pasardhesi. Ismail Kadare. goodreads.com. [dostęp 2025-04-26]. (alb.).
  9. ↑ Remains of Communist leader 'found'. BBC, 22.07.2001. [dostęp 2025-04-26]. (ang.).

Bibliografia

  • Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 409. ISBN 978-1-78076-431-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.