Mikstura
Mikstura – w muzyce, rodzaj głosu w organach lub typ faktury muzycznej częsty np. u impresjonistów (Claude Debussy, Maurice Ravel), operujący akordami równoległymi[1].
Organy
W większości głosów organowych jednemu klawiszowi klawiatury przypisana jest jedna piszczałka – naciśnięcie jednego klawisza skutkuje zabrzmieniem jednego konkretnego dźwięku[2]. Mikstura (głos mieszany[3], głos wielochórowy[4], głos pomocniczy złożony[5]) jest głosem, w którym jeden klawisz uruchamia kilka piszczałek (rzadko ponad 20[3])[6], najczęściej wydających dźwięki z szeregu harmonicznego (w stosunku do podstawowego dźwięku klawisza)[1]. Mikstury mogą być przedzielane do manuałów i do pedału[7]. Nazwy mikstur składają się z określenia słownego, czasami oznaczenia długości piszczałki dźwięku podstawowego w stopach oraz liczby rzymskiej określającej ilość rzędów piszczałek (chórów), np. cymbel tercjowy 2/3′ IV[3].
Najczęściej stosowanymi głosami mieszanymi są[5][7]:
- sesquialtera, złożony z kwinty i tercji dźwięku podstawowego,
- tercjan, złożony z tercji i kwinty,
- flet szumiący (niem. Rauschquinte), złożony z kwinty i kwarty,
- mikstura – złożony najczęściej z oktawy i kwinty, powtórzonych w wyższych oktawach,
- kornet, złożony z oktawy, kwinty, kwarty i tercji, czasami z powtórzeniami w wyższych oktawach,
- acuta (niem. Scharf), złożony z tercji i kwarty, z powtórzeniami w wyższych oktawach,
- cymbał (niem. Zymbel), złożony najczęściej tylko z oktawy dźwięku zasadniczego, czasami z oktawy i kwinty lub tercji, kwinty i septymy,
- progressio harmonica, złożony z kwinty i oktawy z powtórzeniami w wyższych oktawach.
Przypisy
- 1 2 mikstura, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-02-24].
- ↑ Chwałek 1971 ↓, s. 46.
- 1 2 3 Chwałek 1971 ↓, s. 48.
- ↑ Erdman 1989 ↓, s. 122.
- 1 2 Drobner 1997 ↓, s. 190.
- ↑ Baculewski et al. 2006 ↓, s. 554.
- 1 2 Sikorski 1975 ↓, s. 205.
Bibliografia
- Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
- Jan Chwałek: Budowa organów: wprowadzenie do inwentaryzacji i dokumentacji zabytkowych organów w Polsce. Cz. 1, Tekst. Maria Charytańska (red.). Warszawa: MKiS, ZMiOZ, 1971.
- Mieczysław Drobner: Instrumentoznawstwo i akustyka. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997. ISBN 83-224-0469-7.
- Jerzy Erdman: Organy: poradnik dla użytkowników. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989. ISBN 83-85015-93-0.
Linki zewnętrzne
- Prezentacja mikstur w serwisie YouTube, American Guild of Organists (ang.)