Monticellit

Monticellity – grupa minerałów z gromady krzemianów wyspowych Ca, Mg, Fe i Mn. Ogniwami tego szeregu są:

Monticellit CaMg[SiO₄]
Kirschsteinit CaFe[SiO₄]
Glaukochroit CaMn[SiO₄].

Minerały te krystalizują podobnie jak oliwiny. Zwykle pojawiają się w ziarnach nieforemnych o ledwo dostrzegalnej łupliwości. Znaczenie skałotwórcze mają tylko ogniwa magnezowe i żelazowe tego szeregu. Glaukochroit jest bardzo rzadkim minerałem, i zwykle występuje jako podstawienia w sieci pozostałych ogniw.

Własności fizyczne monticellitów
Minerał	Barwa	Łupliwość	Twardość	Gęstość
Monticellit	Bezbarwny lub szarawy	Słaba	5,0 – 5,5	3,27 g/cm³
Kirschsteinit	Zielony	Słaba	5,0 – 5,5	3,43 g/cm³
Glaukochroit	Zielony	Słaba	6,0	3,48 g/cm³

Własności optyczne monticellitów
Minerał	n_γ	n_β	n_α	Charakter optyczny	2V	Δ
Monticellit	1,653	1,646	1,639	–	około 80°	0,014
Kirschsteinit	1,728	1,720	1,639	–	51°	0,039
Glaukochroit	1,736	1,723	1,689	–	61°	0,051

Monticellit teoretycznie może zawierać 38,39% SiO₂, 25,77% MgO, 35,84% CaO oraz domieszki FeO do 7,6%. Zdarzają się także niewielkie podstawienia MnO. Minerał ten występuje w termicznie zmienionych skałach węglanowych i skarnach oraz skrajnie niedosyconych krzemionką skałach magmowych jak melilityty i nefelinity zasobne w CaO. Może powstawać także w wyniku metamorfizmu progresywnego z forsterytu i diopsydu zgodnie z reakcją:

CaMg[Si₂O₆] (diopsyd) + Mg₂[SiO₄] (forsteryt) + 2CaCO₃ (kalcyt) → 3CaMg[SiO₄] (monticellit) + 2CO₂ (dwutlenek węgla)

Minerały te znane są z Magnet Cove (Arkansas, USA), Monte Somma (Włochy). Kirschsteinit stwierdzono w lawie melilitowo-nefelinowej Mount Shaheru (Zair), a najsłabiej rozpowszechniony glaukochroit poznano w złożu Franklin (New Jersey, USA). Są także składnikami żużli hutnicznych.

Bibliografia

Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X.
Borkowska M., Smulikowski K., Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973