Nietoperek

Nietoperek

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	międzyrzecki
Gmina	Międzyrzecz
Wysokość	ok. 75 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	266[1]
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	66-305[2]
Tablice rejestracyjne	FMI
SIMC	0184170
Położenie na mapie gminy Międzyrzecz Nietoperek
Położenie na mapie Polski Nietoperek
Położenie na mapie województwa lubuskiego Nietoperek
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego Nietoperek
52°24′08″N 15°32′18″E/52,402222 15,538333[3]

Nietoperek (niem. Nipter) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Międzyrzecz^[4][5].

W gminie Międzyrzecz istnieją: 1 wieś (miejscowość podstawowa), 1 kolonia wsi oraz 1 osada leśna wsi (integralne części miejscowości), o nazwie Nietoperek. Niniejszy artykuł dotyczy wsi Nietoperek, która posiada identyfikator SIMC 0184170. Kolonia wsi Nietoperek o nazwie Nietoperek posiada identyfikator SIMC 0184193. Natomiast osada leśna wsi Nietoperek o nazwie Nietoperek posiada identyfikator SIMC 0184201^[5].

Wieś jest położona ok. 5 km na południe od Międzyrzecza przy drodze ekspresowej S3 (E65) i leży na terenie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Uroczyska Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od połowy XIII wieku. Wymieniona została po raz pierwszy w łacińskojęzycznym dokumencie z 1452 pod nazwą „Nyethopirek”, 1464 „Nyetopirek”, 1499 „Nyethopyrek”, 1510 „Nyetopyrek”, 1520 „Nyetoperek, Nietoperek”, 1563 „Nietopyrek”, 1564 „Niethoperek”, 1564/65 „Niedoperek”^[6] .

Wieś w średniowieczu była własnością króla polskiego i przynależała do zamku międzyrzeckiego. Na przełomie XV i XVI wieku miejscowość była siedzibą własnej parafii w dekanacie międzyrzeckim i leżała w starostwie międzyrzeckim, powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego^[6] .

Miejscowość wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W 1499 została wymieniona w wykazie zaległości podatkowych. W 1509 odbył się pobór od 10 łanów, trzech groszy od karczmy. Sołtys posiadał jeden łan, z którego nic nie płacił. W 1563 miał miejsce pobór od 4,5 łana, jednego łana sołtysiego, oraz od karczmy dorocznej. W 1564 wieś miała 8 łanów powierzchni. W 1580 wieś należała do starosty międzyrzeckiego i płaciła pobór od 6 łanów, 3 zagrodników, 8 groszy płacił komornik, po dwa grosze płaciło 4 komorników. Płatnikiem podatków we wsi byli także rzemieślnik oraz pasterz wypasający 60 owiec^[6] .

W 1520 król polski Zygmunt Stary nadał wójtostwo w Międzyrzeczu oraz kilka sołectw w okolicznych wsiach, m.in. w Nietoperku kasztelanowi poznańskiemu Łukaszowi z Górki skonfiskowane z powodu niestawienia się dotychczasowych posiadaczy na pospolite ruszenie^[6] .

Miejscowość opisana została w 1564 podczas lustracji starostwa międzyrzeckiego. We wsi mieszkało 9 osiadłych kmieci, którzy posiadali 4,5 śladów. Z każdego z nich płacili 3. złote 14. groszy czynszu oraz oddawali w naturze 2. kury i 30. jaj. W ramach swoich zobowiązań wykonywali również następujące prace: spulchniali role „włócząc” je, a nie orając, ścinali owies, grabili i zwozili go do folwarku, a także zbierali chrust do wykonywania ogrodzeń. Od karczmy karczmarz płacił 20. groszy czynszu. Sołtys zobowiązany był do posług dla zamku w Międzyrzeczu. Płacił on 3. złote i 14. groszy ze swojego śladu roli, stawu rybnego w Nietoperku oraz od 2. podlegających mu zagrodników. Suma dochodów zamku międzyrzeckiego z Nietoperka wynosiła 20. złotych 8. groszy i 9. denarów. W 1564 dziesięcina ze wsi w postaci wiardunku z 8 łanów należała do uposażenia klucza pszczewskiego biskupa poznańskiego. W 1603 kościół w Nietoperku zajęty został przez innowierców^[6] .

Wieś królewska należąca do starostwa międzyrzeckiego. Pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[7].

Po rozbiorach wieś znalazła się w zaborze pruskim.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Mieściła się tutaj Chiropterologiczna Stacja Edukacyjno-Badawcza Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego, która zajmowała się ochroną nietoperzy w rezerwatach przyrody Nietoperek i prowadziła działalność edukacyjną. Aktualnie została wykupiona przez osoby prywatne.

We wsi znajduje się lapidarium kamieni z nieistniejącej Wieży Bismarcka z 1914 r. Funkcjonuje tu kolej ogrodowa pod nazwą Kolejka Ogrodowa Nietoperek^[8].

Obok Nietoperka zachowały się pozostałości umocnień Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, w których utworzono Rezerwat przyrody Nietoperek chroniący zimowe siedliska nietoperzy.

• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III (L – Q), zeszyt 2, hasło „Nietoperek”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1993, s. 321–322.
• W. Nycz, Nietoperek – stare i nowe dzieje, Nietoperek-Międzyrzecz-Gorzów Wlkp., 2005.

• Nietoperek w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
• Strona wsi Nietoperek. nietoperek2004.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-05)].
• Rezerwaty Nietoperek na stronie Łagowskiego Parku Krajobrazowego. lagpark.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-03)].