Nika (nagroda)

Nika (ros. Ника) – najbardziej prestiżowa rosyjska nagroda filmowa przyznana od 1988 r. przez Rosyjską Akademię Sztuki Filmowej. Wręczenie nagród odbywa się co roku w Moskwie. Statuetka nawiązuje do rzeźby Nike z Samotraki.

Nagroda Nika to główna coroczna krajowa nagroda filmowa w Rosji przyznawana przez Rosyjską Akademię Sztuki Filmowej^[1]. Została zainicjowana przez dyrektora Związku Filmowców ZSRR Juliego Solomonowicza Gusmana w 1987 r. Pierwsze wręczenie nagrody odbyło się 17 grudnia 1988 r. w Moskwie. Statuetka wzięła swoją nazwę od greckiej bogini zwycięstwa Nike i jest wzorowana na rzeźbie Nike z Samotraki. Jej autorem jest rzeźbiarz Siergiej Mikulski^[2][3]. Obecnie Radzie Akademii przewodzi Andriej Konczałowski^[4][5].

W 1989 r. nagroda otrzymała oficjalną nazwę – Nika^[2]. Początkowo nagrody były przyznawane przez wszystkich członków Związku Filmowców ZSRR. W 1991 r. przekształcił się w Rosyjską Akademię Sztuki Filmowej. W 1993 r. wybrano specjalną akademię, złożoną z ponad 500 przedstawicieli wszystkich specjalności filmowych, która przyznaje nagrodę za wybitne kinowe osiągnięcia w produkcji filmowej, filmów wyprodukowanych w Rosji i we Wspólnocie Niepodległych Państw^[2][6].

W 2002 r. z inicjatywy Nikity Michałkowa ufundowana została konkurencyjna nagroda Złotego Orła wzorowana na Złotym Globie, która honoruje zarówno rosyjską produkcję filmową, jak i telewizyjną^[2][7].

Liczba kategorii w jakich przyznawana jest nagroda Niki wielokrotnie się zmieniała. Obecnie jest ich 16 m.in. najlepsza fabuła, literatura faktu, filmy animowane; nagrody dla najlepszych reżyserów, scenarzystów, operatorów, aktorów itp. Od momentu ufundowania nagrody corocznie przyznawana jest nagroda honorowa, która od 2016 r. nazwana jest im. Eldara Riazanowa^[2].

Do 1995 roku osobne statuetki były przyznawane za najlepszy film dokumentalny i popularnonaukowy, a od 1996 r. te dwie kategorie zostały połączone w jedną kategorię – dla najlepszego filmu non-fiction. W latach 1994–1995 przyznawano nagrodę dla najlepszego producenta filmowego. W 2002 r. dodano kategorię – odkrycie roku^[2].

Laureatem największej liczby statuetek Niki jest reżyser Aleksandr Sokurow. Nagrodę otrzymał sześciokrotnie. Kamerzysta Jurij Klimenko i scenarzysta Jurij Arabow pięciokrotnie zostali laureatami, aktorzy Siergiej Garmasz, Nina Rusłanowa i Roman Madjanow – czterokrotnie^[2][8].

Rekord liczby statuetek zdobytych podczas jednej ceremonii należy do trzech filmów: Cielec Aleksandra Sokurowa w 2002 r., Horda Andrieja Proszkina w 2013 r. i Trudno być bogiem Aleksieja Germana w 2015 r. Podczas ceremonii w 2013 r. film Proszkina ustanowił również rekord liczby nominacji – 11, w 2015 r. Lewiatan Andrieja Zwiagincewa powtórzył to osiągnięcie^[2][8].

• Oficjalna strona nagrody Niki (ros.)
• Oficjalny materiał promocyjny nagrody Nika (ros.)