Nitidula rufipes

	Nitidula rufipes
	(Linnaeus, 1767)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	łyszczynkowate
Podrodzina	Nitidulinae
Rodzaj	łyszczynka
Gatunek	Nitidula rufipes
Synonimy
	Silpha rufipes Linnaeus, 1767; Nitidula bicolor Dalla Torre, 1879; Nitidula castanea Sahlberg, 1820; Nitidula marginata Dalla Torre, 1879; Nitidula obscura Fabricius, 1776; Nitidula ossium Kirby, 1837; Dermestes fulvipes Geoffroy in A.F. Fourcroy, 1785;
	Silpha rufipes Linnaeus, 1767; Nitidula bicolor Dalla Torre, 1879; Nitidula castanea Sahlberg, 1820; Nitidula marginata Dalla Torre, 1879; Nitidula obscura Fabricius, 1776; Nitidula ossium Kirby, 1837; Dermestes fulvipes Geoffroy in A.F. Fourcroy, 1785;

Nitidula rufipes – gatunek chrząszcza z rodziny łyszczynkowatych i podrodziny Nitidulinae. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję i nearktyczną Amerykę Północną.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1767 roku przez Karola Linneusza pod nazwą Silpha rufipes^[1].

Morfologia

Chrząszcz o lekko wypukłym, w zarysie podługowato-owalnym ciele^[2] długości od 2^[3]^[2] do 5,1 mm^[4]. Ubarwienie ma smoliście brunatne do czarnego z rdzawobrunatnymi lub czerwonożółtymi czułkami (z wyjątkiem czarnych buławek), odnóżami i krawędziami przedplecza^[3]^[2]. Wierzch ciała jest gęsto i bezładnie punktowany oraz krótko owłosiony^[2]. U samców przedplecze jest słabiej sklepione, słabiej ku przodowi zwężone i znacznie bardziej matowe niż u samic^[3]^[2]. Punktowanie na przedpleczu staje się ku bokom gęstsze i grubsze, ale nie przekształca się w mikrosiateczkowanie o formie plastra miodu. U samicy największe punkty przedplecza są pępkowate i większe niż fasetki oczu, u samca zaś co najwyżej tak duże jak fasetki. Przednie kąty przedplecza są rozwarte i wystające ku przodowi^[4]. Krawędzie boczne przedplecza i pokryw są delikatnie, gęsto i krótko orzęsione^[3]^[4]. Na pokrywach występuje mikrosiateczkowanie i oddalone zwykle na dystans większy od ich średnic punkty^[4]. Przedpiersie ma wierzchołek wyrostka międzybiodrowego mocno ku bokom powyciągany^[2]. Odnóża pary przedniej i środkowej mają golenie u samców rozszerzone mocniej niż u samic^[3]^[2].

Ekologia i występowanie

Owad zoosaprofagiczny, znajdowany na suchej padlinie i kościach^[5].

Gatunek holarktyczny^[2]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Islandii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Liechtensteinu, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji^[1]. Poza tym podawany jest z syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji, Gruzji, Kirgistanu, Chin (z Shaanxi) oraz nearktycznej Ameryki Północnej^[5]^[4].

Przypisy

1 2 Nitidula rufipes (Linnaeus, 1767). [w:] PESI Portal [on-line]. [dostęp 2024-11-07].
1 2 3 4 5 6 7 8 Marian Nunberg: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 65 Łyszczynkowate — Nitidulidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976.
1 2 3 4 5 Arved Lompe: Gattung Nitidula Fabricius. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-07].
1 2 3 4 5 Andrzej Lasoń, Jiří Hájek, Josef Jelínek. The Nitidula carnaria complex, with description of a new species from Central Asia, and a key to world species of the genus (Coleoptera: Nitidulidae). „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 61 (2), s. 503-516, 2021. DOI: 10.37520/aemnp.2021.028.
1 2 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (12), 1986.

[pesi-1] 1 2 Nitidula rufipes (Linnaeus, 1767). [w:] PESI Portal [on-line]. [dostęp 2024-11-07].

[Nunberg-2] 1 2 3 4 5 6 7 8 Marian Nunberg: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 65 Łyszczynkowate — Nitidulidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976.

[ke-3] 1 2 3 4 5 Arved Lompe: Gattung Nitidula Fabricius. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-07].

[lhj-4] 1 2 3 4 5 Andrzej Lasoń, Jiří Hájek, Josef Jelínek. The Nitidula carnaria complex, with description of a new species from Central Asia, and a key to world species of the genus (Coleoptera: Nitidulidae). „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 61 (2), s. 503-516, 2021. DOI: 10.37520/aemnp.2021.028.

[Burakowskietal-5] 1 2 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (12), 1986.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]