Nocołazik
| Ningaui | |||
| M. Archer, 1975[1] | |||
 Nocołazik czerwonolicy (N. yvonnae) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
nocołazik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Ningaui timealeyi M. Archer, 1975 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Nocołazik[2] (Ningaui) – rodzaj ssaków z podrodziny grubogoników (Sminthopsinae) w obrębie rodziny niełazowatych (Dasyuridae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na suchych terenach Australii[3][4][5].
Charakterystyka
Długość ciała (bez ogona) 4,8–8,1 cm, długość ogona 5,3–9,5 cm; masa ciała 3,5–14 g; samce są większe i cięższe od samic[4][6]. Prowadzą nocny tryb życia. Żywią się bezkręgowcami.
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1975 roku australijski paleontolog Michael Archer w artykule poświęconym nowemu rodzajowi i dwóm nowym gatunkom niełazowatych z suchych obszarów Australii Zachodniej, opublikowanym na łamach Memoirs of the Queensland Museum[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) nocołazik mały (N. timealeyi).
Ningaui: aborygeńska nazwa Ningaui nadana maleńkim, mitologicznym istotom, które są owłosione, mają krótkie stopy i wychodzą tylko w nocy na polowanie, zaś upolowaną zdobycz spożywają na surowo; aluzja do bardzo małych rozmiarów, owłosienia, krótkich stóp (w porównaniu do pokrewnych grubogoników (Sminthopsis)) i nocnych nawyków nocołazików[7].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[8][3]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[9] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ningaui ridei | M. Archer, 1975 | nocołazik szary | monotypowy | Australia Zachodnia, Terytorium Północne, Queensland i Australia Południowa | DC: 5,7–7,5 cm DO: 5,9–7,1 cm MC: 6,5–10,5 g |
LC | |
 |
Ningaui yvonneae | D.J. Kitchener, Stoddart & Henry, 1983 | nocołazik czerwonolicy | monotypowy | południowa Australia Zachodnia, południowa Australia Południowa, południowo-zachodnia Nowa Południowa Walia i północno-zachodnia Wiktoria | DC: 4,8–8,1 cm DO: 5,3–7,1 cm MC: 6–14 g |
LC |
| Ningaui timealeyi | M. Archer, 1975 | nocołazik mały | monotypowy | północno-zachodnia Australia Zachodnia | DC: 5,6–7,6 cm DO: 5,7–9,5 cm MC: 3,5–9,5 g |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Uwagi
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- 1 2 Archer 1975 ↓, s. 239.
- 1 2 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 68. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- 1 2 3 4 5 A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 330–332. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ningaui. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
- 1 2 3 4 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 47. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Archer 1975 ↓, s. 243.
- ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-21]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Ningaui – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-21]. (ang.).
Bibliografia
- M. Archer. Ningaui, a new genus of tiny dasyurids (Marsupialia) and two new species, N. timealeyi and N. ridei from arid Western Australia. „Memoirs of the Queensland Museum”. 17 (2), s. 237–249, 1975. (ang.).