Olender (taniec)

Olender (kurp. łolënder)[1] – polski taniec ludowy pochodzenia zachodnioeuropejskiego należący do tańców regionalnych Kurpi Zielonych[2].

Charakterystyka

Olender jest szybkim tańcem (metrum 2/4) wykonywanym do muzyki bez przyśpiewek. Może go tańczyć dowolna liczba par[3] trzymających się w ujęciu dyszlowym[4]. Charakterystyczne ruchy to dwukrotne zamaszyste wymachiwanie rękami i akcentowane stąpnięcia nóg, po których pary wirują w kole. Kroki są wykonywane gładko i płynne[3], na dwa takty przypada tupnięcie nogą (tancerz prawą, a potem lewą nogą, a tancerka odwrotnie), na dwa następne takty obrót w lewo lub prawo[5] za pomocą 4 kroków z nogi na nogę[6].

Historia

Według jednej z teorii taniec przybył na Kurpie z osadnikami olęderskimi, który przeszli z Prus Wschodnich zapewne w XVIII wieku w celu zagospodarowania terenów zalewowych i podmokłych[3]. Są też opowieści o tym, że taniec trafił do Puszczy Zielonej przez rzemieślników sprowadzonych z Holandii przez królów polskich[7]. Ta teoria o pochodzeniu tańca zanotowana przez ks. Władysława Skierkowskiego w międzywojniu jest powtarzane współcześnie. Jest też opowieść o tym, że w Prusach, po lewej stronie rzeki Szkwy, znajdowały się wyręby zwane „holanderci”[8] lub wieś o takiej nazwie (później Hanlenderci)[9]. Stamtąd pochodzili bartnicy o nazwisku Olender, którzy w XVI wieku przybywali do Puszczy Zielonej, szerząc protestantyzm[8]. Mieli przynieść ze sobą taniec i upowszechnić go we wsiach na pograniczu, np. w Dąbrowach i Warmiaku[9]. Jednak na Kurpiach Zielonych, gdzie się tańczy olendra, znana jest tylko jedna wieś założona przez ludność olęderską (Karaska)[10], choć nazwisko Olender jest popularne w całym regionie[7][11].

Możliwe, że taniec olender trafił na Kurpie wraz z robotnikami sezonowymi wracającymi do domów z Niemiec w XIX wieku. Teorię tę potwierdza podobieństwo z tańcem lander (lendler)[3]. Taką samą melodię i podobne figury jak kurpiowski olender ma taniec tańczony przez Urzeczan[12]. Podobny taniec, ale z nieco wolniejszą melodią, tańczą też Wilamowianie, potomkowie osadników z Flandrii, Belgii i Holandii[1].

Olendra grano i tańczono na Kurpiach Zielonych podczas wiejskich zabaw i wesel. Jest to jeden z najpopularniejszych tańców w tym regionie[3][6], jednocześnie najprostszych[13].

Przypisy

  1. 1 2 Henryk Gadomski, Kurpśoske spśéwańe, grańe ji tańcowańe, Ostrołęka: Związek Kurpiów, 2022, s. 6, ISBN 978-83-963465-1-3 [dostęp 2024-09-22].
  2. ↑ Grażyna Dąbrowska, Jerzy Niziński, W kręgu polskich tańców ludowych, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979, s. 38, 146, ISBN 978-83-205-3194-7 [dostęp 2024-09-22].
  3. 1 2 3 4 5 olender | Taniec Tradycyjny [online], www.tance.edu.pl [dostęp 2024-09-22].
  4. ↑ Olender – Mały Kolberg [online] [dostęp 2024-09-22] (pol.).
  5. ↑ Iwona Choroszewska-Zyśk (red.), Encyklopedia kurpiowska. Fakty i ciekawostki, Ostrołęka: Związek Kurpiów, 2021, s. 126, ISBN 978-83-963465-0-6 [dostęp 2024-09-22].
  6. 1 2 Grażyna Dąbrowska, Tańce Kurpiów Puszczy Zielonej, Warszawa 1967, s. 169–174.
  7. 1 2 Władysław Skierkowski, Muzykalność ludu kurpiowskiego, „Kwartalnik Muzyczny” (17–18), 1933, s. 47 [dostęp 2022-08-19] (pol.).
  8. 1 2 Andrzej Hyra, Tańce i kapele kurpiowskie, „Kurpie” (1 (18)), 2005, s. 10.
  9. 1 2 Władysław Skierkowski, Puszcza Kurpiowska w pieśni, Henryk Gadomski (red.), t. 2, Ostrołęka: Związek Kurpiów, 2000, s. 477 [dostęp 2024-09-22].
  10. ↑ Karaska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 3, dir.icm.edu.pl, Warszawa 1882, s. 831 [dostęp 2024-09-22].
  11. ↑ Beata Modzelewska, Opuścił Kurpie w 1948 roku, wrócił do rodzinnej wsi ponad 40 lat później. Za cel postawił sobie propagowanie historii regionu [online], 3 sierpnia 2021 [dostęp 2024-09-22].
  12. ↑ PISKORZE - olender. Piskorze 2022-12-15. [dostęp 2024-09-22].
  13. ↑ Tańce kurpiowskie – Z Puszczy do sieci [online], zwiazekkurpiow.pl [dostęp 2024-09-22].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.