Opiętek dwuplamy
| Agrilus biguttatus | |||
| (Fabricius, 1776) | |||
 Imago | |||
 Rysunek larwy aut. E. Reittera | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię |
Agrilina | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
opiętek dwuplamy | ||
| Synonimy | |||
| |||
Opiętek dwuplamy[1], opiętek dwuplamek[2], opiętek dwuplamkowy[3] (Agrilus biguttatus) – gatunek chrząszcza z rodziny bogatkowatych i podrodziny Agrilinae. Zamieszkuje zachód Palearktyki. Występuje w lasach i parkach. Larwy przechodzą rozwój w korze i pod korą dębów, a na południu zasięgu także buków, kasztanowców i wiązów.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1776 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Buprestis biguttatus[4].
Morfologia
Chrząszcz o mocno wydłużonym ciele długości od 8 do 13 mm. Wierzch ciała cechuje się metalicznym połyskiem i jednolicie złocistozieloną, brązowozieloną, zieloną, a rzadziej niebieskozieloną lub niebieskawą barwą[5][1]. Głowa zaopatrzona jest w duże oczy niemal stykające się z przednią krawędzią przedplecza. Przedplecze ma podwójną krawędź boczną[5]. Pokrywy mają po jednej plamce z gęstego, białego owłosienia, położonej w pobliżu szwu, za środkiem ich długości. Rzadziej występuje jeszcze jedna para mniej wyraźnych plamek zlokalizowana przy nasadzie pokryw, obok guzów barkowych. Wierzchołki pokryw są łagodnie zaokrąglone i lekko rozchylone, a krawędzie ząbkowane, lecz pozbawione kolców[5][1]. Odwłok jest granatowy[1]. Na spodzie ciała plamki z gęstych, białych włosków umieszczone są na zewnętrznych stronach bioder tylnych odnóży, sternitach trzecim, czwartym i piątym oraz pleurytach pierwszych, trzecich i czwartych, a czasem też piątych[5].
Ekologia i występowanie
Owad ten zasiedla lasy i parki z udziałem starych egzemplarzy roślin żywicielskich[3][1]. Rozmieszczony jest od nizin do rzędnych około 1000 m n.p.m.[5] Larwy są kambiofagiczne[3]. Przechodzą rozwój w korze i pod korą obumierających pni, grubszych gałęzi i pniaków różnych gatunków dębów[6][2], a na południu zasięgu także buków, kasztanowców i wiązów[1]. Chętnie wybierają drzewa osłabione już żerowaniem fitofagów[6]. Osobniki dorosłe obserwuje się od maja do lipca[6][1]. Są płochliwe i bardzo dobrze latają[1]. Siadają na starych i młodych drzewach, ich powalonych pniach i pniakach[6][1][2]. Żerują na liściach drzew żywicielskich w piętrze koron[1].
Do parazytoidów larw tego opiętka należą męczelkowate Atanycolus sculpturatus i Doryctes rex oraz gąsienicznikowaty Dolichomitus imperator[1].
Gatunek palearktyczny, w Europie znany z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Estonii, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Turcji i Rosji. Poza Europą notowany jest z Afryki Północnej[4], anatolijskiej części Turcji, Zakaukazia oraz Iranu[5][6].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Agrilus biguttatus – Opiętek dwuplamy. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2023-08-10].
- 1 2 3 Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 162.
- 1 2 3 Andrzej Kolk, Jerzy R. Starzyk: Atlas szkodliwych owadów leśnych. Multico, 1996. ISBN 978-83-7073-095-6.
- 1 2 Agrilus biguttatus (Fabricius, 1776). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-08-10].
- 1 2 3 4 5 6 Karl Wilhelm Harde: Familie Buprestidae (Prachtkäfer). W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 6: Diversicornia. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1979, s. 204–247.
- 1 2 3 4 5 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Część XXIII, zeszyt 10. Chrząszcze – Coleoptera. Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea.. Warszawa: 1985.