Pławna Dolna

Pławna Dolna

wieś
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lwówecki
Gmina	Lubomierz
Wysokość	255-400 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	414[1]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-623[2]
Tablice rejestracyjne	DLW
SIMC	0190667
Położenie na mapie gminy Lubomierz Pławna Dolna
Położenie na mapie Polski Pławna Dolna
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pławna Dolna
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Pławna Dolna
51°03′20″N 15°35′37″E/51,055556 15,593611[3]

Pławna Dolna (niem. Schmottseifen^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lubomierz.

W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Smutesiphin^[5][6].

Początki wsi sięgają XII wieku, kiedy to Henryk I rozdawał te ziemie górnikom przybyłym z Frankonii, Turyngii i Nadrenii, poszukującym tu cennych minerałów (przede wszystkim złota), jeszcze nawet w 1519 r.

Pierwszy dokument informujący o istnieniu Pławnej to wiadomość, jaką zostawił 12 marca 1241 Henryk Pobożny, który pisał o ufundowaniu tu kościoła św. Bartłomieja. Następnie miejscowość pojawia się w XIV-wiecznych dokumentach wrocławskiego biskupa Henryka von Würben.

Nazwa wsi związana jest z płukaniem, co wskazuje na górniczą genezę miejscowości. W XIV wieku Pławna była największą i najdłuższą wsią należącą do lubomierskiego klasztoru. W maju 1613 zaraza pochłonęła 399 jej mieszkańców. Na pamiątkę tego wydarzenia wzniesiono kolumnę morową. W czerwcu 1759 w Pławnej znajdowała się główna kwatera wojenna Fryderyka II. W 1807 r. do Pławnej zawitał cesarz francuski Napoleon, a w 1813 r. między Mojeszem, Płuczkami, a Pławną marszałek Francji Jacques Alexandre Macdonald zorganizował obóz wojskowy.

W latach 1880–1885 wybudowano linię kolejową, na której we wsi był przystanek Pławna Dolna. W 1983 r. przestały nią kursować pociągi.

W 1925 r. we wsi mieszkało 1726 osób (w tym 7% ewangelików).

W latach 1945–1954 siedziba gminy Pławna, następnie do 1972 r. gromady Pławna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.

Obecnie (III 2011 r.), według Narodowego Spisu Powszechnego mieszka tu 414 osób, które zajmują się przede wszystkim rolnictwem.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

• zespół kościoła parafialnego pw. św. Tekli
  • kościół św. Tekli, z 1680 r., 1780 r.; pierwszy kościół istniał prawdopodobnie w 1318 r., bowiem z tego roku pochodzi wzmianka o proboszczu. W późniejszym okresie kościół rozbudowano, a najstarsze jego fragmenty znajdują się przy chórze i w północnej części nawy, przykrytej drewnianym stropem z 1774 r. z polichromią o motywach florystycznych. Prezbiterium, zakończone poligonalnie, powstało na przełomie XV/XVI wieku, a wieża o wysokości 45 m, została zbudowana w 1680 r. Okna są zakończone ostrołukowo lub półkoliście. Obecny kształt świątynia uzyskała w latach 1778–1781. W kościele znajduje się szereg zabytków. W głównym ołtarzu drewnianym umieszczono barokowy obraz św. Tekli namalowany przez Bernarda Krauze. Z prawej strony ołtarza znajduje się chrzcielnica składająca się z części barokowej kamiennej, wykonanej w piaskowcu w XVII w. oraz z części drewnianej XIX-wiecznej. Prospekt organowy trójdzielny wykonany jest z drewna rzeźbionego w stylu neorenesansowym. W kościele znajduje się tablica, odsłonięta w 2010 r., upamiętniająca Polaków pomordowanych w 1944 r. w Korościatynie w dawnym województwie tarnopolskim^[8][9]. Od 1972 roku kościół, jak i cała parafia, znajduje się pod opieką księży Michalitów^[10]
  • cmentarz, razem z kościołem otoczony jest niskim murem
  • budynek bramny; brama z niewielkim pomieszczeniem nad wejściem - małe samborze, szachulcowy, z drugiej połowy XVIII wieku

inne zabytki:

• dawny dom pastora (dziś szkoła) z 1753 r. w pobliżu kościoła. Został on przebudowany na początku XX wieku
• stary spichlerz z 1688 r., przebudowany w 1710 r.; obok domu pastora
• budynku plebanii
• kalwaria; rozpoczyna się w centrum wsi obok kapliczki i prowadzi krętą drogą na szczyt góry Kalwaria (322 m n.p.m.). W 1993 r. potomek fundatora kalwarii, Johannes Hoferichter odnowił drogę krzyżową, a w 1994 r. biskupi Tadeusz Rybak i Rudolf Miller poświęcili ją
• krzyż, możliwe, że jest to tzw. krzyż pojednania (nazywany też częściej pokutnym) – znajduje się obok głównej drogi do kościoła. Wykonany jest z piaskowca, na nim wyryty wypukły nóż (jako narzędzie zbrodni)

  

• kapliczki; największa znajduje się obok gospodarstwa nr 171 i jest ku czci Trójcy św. Druga kaplica (wybudowana w XVIII wieku) z obrazem Matki Bożej Dobrej Rady – stoi obok poczekalni dworcowej. Na górze kościelnej jest kaplica św. Barbary wybudowana w 1762 r. przez księdza Józefa Naternusa Kőrnera. Należy jeszcze wspomnieć o pomniku poświęconym 61 mieszkańcom wsi poległym w czasie I wojny światowej. Matka Boska z Jezusem ustawiona jest na pięciometrowej kolumnie
• wapiennik; znajduje się przy dawnej stacji kolejowej Pławna Górna. Zachował się w bardzo dobrym stanie piec do wypalania wapna. W bezpośrednim otoczeniu pieca znajduje się wyrobisko podziemne, z którego pozyskiwano surowiec do produkcji wapna
• wiele chat o konstrukcji szachulcowej, rzadziej przysłupowej zachowanych we wsi. Niektóre z nich posiadają jeszcze niewielkie balkoniki pod okapem dachu

Z inicjatywy osiadłego tu malarza Dariusza Milińskiego, powstał zespół obiektów rekreacyjnych Magiczna Pławna, na który składają się:

• Zamek Śląskich Legend
• Gród Rycerski
• Sala Rycerska
• Arka Noego
• Galeria

Odbywają się tu m.in. warsztaty kreatywne, spektakle lalkarskie itp.^{[11][12][13][14]}.

• Pławna Górna