Paschase Broët

Paschase Broët SJ (ur. ok. 1500 w Bertrancourt, zm. 14 września 1562 w Paryżu) – francuski prezbiter rzymskokatolicki, współzałożyciel Towarzystwa Jezusowego, jeden z pierwszych towarzyszy Ignacego Loyoli.

Urodził się około 1500 roku w Bertrancourt, jako jedno z pięciorga dzieci w rolniczej rodzinie^[1]. 12 marca 1524 roku przyjął święcenia kapłańskie i przez następne 8 lat pozostał w Pikardii^[1]. Na przełomie 1532 i 1533 roku wyjechał, by studiować filozofię na Collège de Calvi Uniwersytetu Paryskiego^[1]. 14 marca 1536 roku otrzymał tytuł licencjata, a jakiś czas później także magistra^[2]. Pod przewodnictwem Piotra Fabera odprawił „Ćwiczenia duchowne”, a 15 sierpnia 1536 roku w Montmartre, wraz z Jeanem Codure’em, złożył pierwsze śluby posłuszeństwa, czystości i ubóstwa^[2]. W 1537 roku udał się do Wenecji, skąd miał wyruszyć ze swoimi towarzyszami do Ziemi Świętej^[3]. Czekając na statek, przyszli jezuici postanowili zająć się posługą apostolską, a w marcu 1537 roku udali się do Rzymu, by spotkać się z Pawłem III^[4]. Po spotkaniu z papieżem Broët wraz z Nicolásem Bobadillą udali się do Werony, a następnie z Alfonso Salmerónem do Sieny^[5]. Tam, początkowo zostali przeegzaminowani z teologii przez arcybiskupa, a następnie umożliwiono im nauczanie i wygłaszanie kazań^[6]. Wiosną 1538 roku, na prośbę Ignacego Loyoli, powrócili do Rzymu, gdzie zostali oskarżeni o herezję, a po procesie oczyszczeni z zarzutów^[7]. Rok później na wniosek kardynała Giovanniego Pietra Carafy Broët, Simão Rodrigues i Francesco Strada udali się do Sieny, by rozwiązać sytuację w konwencie benedyktynek^[8].

Gdy w 1540 roku Towarzystwo Jezusowe zostało zatwierdzone przez papieża, Paschase Broët wziął udział w wyborze pierwszego generała zakonu^[9]. 22 kwietnia 1541 roku pierwsi jezuici złożyli uroczystą profesję wieczystą w bazylice św. Pawła za Murami^[10]. W tym samym roku został wysłany do Irlandii feudalnej, mając zastąpić zmarłego Jeana Codure’a^[11]. Miał się tam udać w towarzystwie Alfonso Salmeróna i świeckiego pracownika Kurii Rzymskiej Francesca Zapaty^[11]. Pomimo ostrzeżeń kardynała Davida Beatona, dotarli do Edynburga w grudniu 1541 roku, gdzie król Szkocji Jakub V miał im opowiedzieć jak wygląda sytuacja w Irlandii^[11]. Trzy miesiące później Broët i Salmerón dopłynęli do Ulsteru^[11]. Irlandia, jako zależna część Królestwa Anglii w większości była bardzo niechętna Kościołowi rzymskiemu i większość biskupów musiała opuścić swoje diecezje, a klasztory były opustoszałe^[12]. Jezuici słuchali spowiedzi i udzielali rozgrzeszeń dotyczących spraw mniejszej wagi, lecz po miesiącu pobytu postanowili wrócić do Italii, z powodu obawy o swoje życie^[13]. W latach 1542-1544 Broët posługiwał w Montepulciano, Foligno, a także w Reggio, gdzie zajmował się reformą konwentu klarysek^[14]. W okresie 1545-1547 głosił kazania w Faenzy, na prośbę kardynała Rodolfa Pio di Carpiego^[14]. W tym okresie pojawiła się możliwość mianowania go patriarchą Etiopii, by rozpoczął tam misję jezuicką, jednak ostatecznie do tego nie doszło^[15].

W 1547 roku Ignacy Loyola skierował go do Bolonii, gdzie pozostał przez pięć lat^[15]. W 1551 roku doglądał powstania kolegium jezuickiego w Ferrarze, a także został prowincjałem Italii^[16]. W połowie 1552 roku na tej funkcji zastąpił do Diego Laynez, a Broët został wysłany do Francji^[16]. Dzięki pomocy biskupa Guillaume’a Duprata, jezuici założyli Collège Clermont^[17]. Sojusznikiem Towarzystwa Jezusowego był kardynał Charles de Guise, natomiast ich przeciwnikami – biskup Paryża Eustache du Bellay, oraz członkowie parlamentu paryskiego^[17]. W 1554 roku parlament nie wyraził zgody na uznanie zakonu i zakazał działalności, natomiast Paryski Wydział Teologii ich potępił^[18]. Wobec tego jezuici chcieli odwołać się do papieża, na co Paryżanie odpowiedzieli groźbą odwołania się do soboru^[19]. W 1554 roku Ignacy Loyola chciał mianować Broëta prowincjałem Francji, ale wobec groźby diecezji paryskiej o ekskomunice dla jezuity, wstrzymał tę decyzję^[19]. W 1557 roku Broët udał się do Rzymu, by wziąć udział w pierwszej kongregacji generalnej, by wybrać nowego generała zakonu, po śmierci Loyoli^[19]. Jako najstarszy profes, opracował dokument zatwierdzający wybór Layneza^[20]. Jesienią 1558 roku powrócił do Paryża, jednak działał głównie poza jego granicami ze względu na wziąć aktywną opozycję^[20]. W 1561 roku biskup Paryża złagodził swoje stanowisko względem jezuitów, a rok później to samo zrobił parlament paryski, co wynikało głównie z większej obawy przed szerzącym się kalwinizmem^[20]. Podczas epidemii dżumy, Broët opiekował się chorym współbratem i sam się zaraził^[21]. Zmarł 14 września 1562 roku w Paryżu^[21].

• John W. Padberg: The three forgotten founders of the Society of Jesus. Saint Louis: Seminar on Jesuit Spirituality, 1997. OCLC 852765027. (ang.).