Pełnik

Pełnik
Ilustracja
Morfologia (pełnik europejski)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

pełnik

Nazwa systematyczna
Trollius L.
Sp. Pl. 556. 1753
Typ nomenklatoryczny

Trollius europaeus L.[3]

Synonimy
  • Ranunculastrum Heister ex Fabricius[3]
Pełnik alpejski
Pełnik azjatycki

Pełnik (Trollius L.) – rodzaj roślin należący do rodziny jaskrowatych. Należy do niego ok. 30 gatunków występujących w Europie i w Azji na obszarach o klimacie umiarkowanym i okołobiegunowym, z 3 gatunkami występującymi w Ameryce Północnej[4][5]. We florze Polski i Europy tylko dwa gatunki (lub jeden w zależności od ujęcia systematycznego) – pełnik europejski (T. europaeus) i pełnik alpejski (T. altissimus)[6].

Morfologia

Pokrój
Byliny z nagimi pędami osiągającymi zwykle do 0,5 m wysokości, wyrastającymi z krótkiego i zwykle poziomego kłącza, z włóknistymi, wiązkowymi korzeniami[5][4][7].
Liście
Tylko odziomkowe lub odziomkowe i łodygowe, zwykle dłoniastosieczne o kolistym zarysie blaszki[5][4][7].
Kwiaty
Pojedyncze na końcach pędów, rzadziej po kilka w wierzchotce. Wszystkie elementy kwiatu wyrastają spiralnie. Efektownych, żółtych, rzadko purpurowych działek jest pięć lub więcej. Płatków też jest 5 lub więcej, są drobne i równowąskie, rzadko dłuższe od działek, z miodnikami przy nasadzie. Pręciki i owocolistki są liczne[5][4][7].
Owoce
Liczne mieszki zawierające wiele nasion, zwykle czarnych, kulistawych i gładkich[5][4][7].

Systematyka

Rodzaj z podrodziny Ranunculoideae Arnott z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae)[2].

Wykaz gatunków[8][9]
  • Trollius acaulis Lindl.
  • Trollius albiflorus (A. Gray) Rydb.
  • Trollius altaicus C.A. Mey.
  • Trollius altissimus Crantz – pełnik alpejski
  • Trollius apertus Perfil. ex Igoschina
  • Trollius asiaticus L. – pełnik azjatycki
  • Trollius buddae Schipcz.
  • Trollius chartosepalus Schipcz.
  • Trollius chinensis Bunge
  • Trollius dschungaricus Regel – pełnik dżungarski
  • Trollius europaeus L. – pełnik europejski
  • Trollius farreri Stapf
  • Trollius hybridus hort. – pełnik ogrodowy
  • Trollius ircuticus Sipliv.
  • Trollius japonicus Miq.
  • Trollius komarovii Pachom.
  • Trollius laxus Salisb.
  • Trollius ledebourii Rchb.
  • Trollius lilacinus Bunge
  • Trollius micranthus Hand.-Mazz.
  • Trollius miyabei Sipliv.
  • Trollius pumilus D. Don3
  • Trollius ranunculinus Stearn
  • Trollius ranunculoides Hemsl.
  • Trollius riederianus Fisch. & C.A. Mey.
  • Trollius sajanensis Sipliv.
  • Trollius sibiricus Schipcz.
  • Trollius taihasenzanensis Masam.
  • Trollius vaginatus Hand.-Mazz.
  • Trollius yunnanensis (Franch.) Ulbr. – pełnik junnański

Zastosowanie

Szereg gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne. W Polsce uprawiane są: pełnik azjatycki, chiński, dżungarski, junnański i ogrodowy[9].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. 1 2 Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-03].
  4. 1 2 3 4 5 Adam Jasiewicz (red.): Flora polski. Tom IV. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1985, s. 15. ISBN 83-01-05853-6.
  5. 1 2 3 4 5 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 48. ISBN 0-333-74890-5.
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 195, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. 1 2 3 4 Li Liangqian; Michio Tamura: Trollius. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-03-27]. (ang.).
  8. ↑ Trollius. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-03-01].
  9. 1 2 Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.