Perifetes

Perifetes (grc. Περιφήτης, Perifḗtēs) – w mitologii greckiej rozbójnik, syn Hefajstosa^[1], greckiego boga ognia^[2], i Antiklei^[1]. Mieszkał w Epidauros^[3].

Niektóre źródła określają go olbrzymem^[1]. Cierpiał na chorobę kończyn dolnych, utrudniającą mu chodzenie^[3]. Korzystał wobec tego w różnych wersjach mitu z kuli^[4], kul, maczugi^[3] czy też z pałki^[5], w każdym razie narzędzie to wykonane było z brązu. Nie służyło jednak Perifetesowi jedynie do kompensowania niepełnosprawności. Jako rozbójnik Perifetes zabijał podróżnych, którzy zbliżyli się do niego, wykorzystując w tym celu właśnie maczugę lub kule^[3].

Proceder ten został ukrócony przez Tezeusza^[3], wychowywanego w Trojzenie syna ateńskiego władcy Ajgeusa. Poznawszy swe pochodzenie, Tezeusz udał się w podróż do Aten, wbrew słowom rodziców i dziadka wybierając niebezpieczną drogę lądową, pełną cieszących się z nieobecności zniewolonego u Omfale Heraklesa potworów i zbójców. Tezeusz nie wystraszył się, wręcz przeciwnie – ruszył w pełną niebezpieczeństw drogę, chcąc dorównać Heraklesowi. Perifetes był pierwszym z rozbójników zabitych przez młodego herosa, który zabrał mu pałkę^[5], zabił nią chromego rozbójnika^[1], i wyruszył w dalszą drogę, by pokonać następnie Sinisa^[5]. Wedle innej wersji Tezeusz zabił Perifetesa, wracając z Aten. W każdym razie maczugę czy pałkę zachował dla siebie^[3]. Z dokonanych zabójstw Tezeusz oczyścił się przed wmaszerowaniem do Aten w Kefisosie^[6].

Perifetes pozostaje mniej znany od innych zbójców pokonanych przez Tezeusza. Jan Parandowski nie wspomina go w ogóle, wymieniając Skirona, Sinisa i Prokrustesa^[7]. Robert Graves podaje ponadto, jakoby niektórzy uznawali Perifetesa za dziecko Posejdona^[8] bądź też Dedala^[9]. Łączy też niepełnosprawność zbójcy z pochodzeniem od kowala, jako że kowali miano obrzędowo okaleczać^[9]. Wymienia też jego przydomek Korunetes „pałkarz”. Pisze też, że Tezeusz najpierw wykręcił napastnikowi kończynę górną, potem zaś zabrał pałkę i z jej pomocą pozbawił Perifetesa życia. Następnie nie rozstawał się z tym narzędziem. Czyn ten zalicza się do prac Tezeusza^[8]. Mit ten ma tłumaczyć używanie przez Tezeusza pałki z brązu na podobieństwo maczugi Heraklesa^[9].

Imię Perifetes nosił też syn Kopreusa zabity w czasie wojny trojańskiej^[10].

• Robert Graves: Mity greckie. Henryk Krzeczkowski (tłum.). Kraków: vis-à-vis/Etiuda, 2011, seria: Meandry kultury. ISBN 978-83-61516-23-1.
• Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo we Wrocławiu, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.
• JanJ. Parandowski JanJ., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa: Czytelnik, 1979, ISBN 83-07-00233-8 .
• Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Bożena Sęk (tłum.). Katowice: Książnica, 2006, seria: Słowniki encyklopedyczne „Książnicy”. ISBN 978-83-7132-841-1.