Piaszczyk
| Ammospermophilus | |||
| C.H. Merriam, 1892[1] | |||
 Piaszczyk pustynny (A. harrisii) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
piaszczyk | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Spermophilus leucurus C.H. Merriam, 1892 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Piaszczyk[2] (Ammospermophilus) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych i północnych terenach Meksyku[3][4][5].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 188–267 mm, długość ogona 42–92 mm; masa ciała 96–179 g[4][6].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1892 roku amerykański zoolog Clinton Hart Merriam w artykule zatytułowanym Rozmieszczenie geograficzne życia w Ameryce Północnej ze szczególnym uwzględnieniem ssaków, opublikowanym w czasopiśmie „Proceedings of the Biological Society of Washington”[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) piaszczyk białoogonowy (A. leucurus).
Etymologia
Ammospermophilus: gr. αμμος ammos ‘piasek’; rodzaj Spermophilus F. Cuvier, 1825 (suseł)[7].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[8][6][3][2]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[9] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Ammospermophilus harrisii | (Audubon & Bachman, 1854) | piaszczyk pustynny | gatunek monotypowy | Stany Zjednoczone (Arizona i południowo-zachodni Nowy Meksyk) do Meksyku (północna Sonora); zakres wysokości: do 1350 m n.p.m. | DC: 27–28 cm DO: 8,7–9,2 cm MC: 113–150 g |
LC |
 |
Ammospermophilus nelsoni | (C.H. Merriam, 1893) | piaszczyk opalony | gatunek monotypowy | endemit Stanów Zjednoczonych: San Joaquin Valley (południowa Kalifornia); zakres wysokości: 50–1100 m n.p.m. | DC: 23–27 cm DO: 6,7–7,8 cm MC: 142–179 g |
EN |
 |
Ammospermophilus interpres | (C.H. Merriam, 1890) | piaszczyk teksański | gatunek monotypowy | Stany Zjednoczone (Nowy Meksyk i zachodni Teksas) oraz Meksyk (wschodnia Chihuahua, Coahuila, północno-wschodnie Durango i skrajnie północny Zacatecas) | DC: 22–23 cm DO: 6,8–8,4 cm MC: 99–122 g |
LC |
_(10-13-11)_burr_point%252C_garfield_co%252C_ut_-01_(9642590673).jpg) |
Ammospermophilus leucurus | (C.H. Merriam, 1889) | piaszczyk białoogonowy | 10 podgatunków | Stany Zjednoczone (na południe od południowo-wschodniego Oregonu i południowo-zachodniego Idaho) do Meksyku (Półwysep Kalifornijski wraz z wyspami Espíritu Santo i Partida) | DC: 18,8–22 cm DO: 4,2–7,1 cm MC: 96–117 g |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony.
Opisano również gatunki wymarłe:
- Ammospermophilus fossilis James, 1963[10] (Stany Zjednoczone; miocen)
- Ammospermophilus hanfordi Gustafson, 1978[11] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Ammospermophilus jeffriesi W.E. Miller, 1980[12] (Meksyk; pliocen)
- Ammospermophilus junturensis (Shotwell & D.E. Russell, 1963)[13] (Stany Zjednoczone; pliocen)
Uwagi
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- 1 2 C.H. Merriam. The geographic distribution of life in North America with special reference to the Mammalia. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 7, s. 27, 1892. (ang.).
- 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 207. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 622. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- 1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 795–796. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ammospermophilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-29].
- 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 399. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 93, 1904. (ang.).
- ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-29]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Ammospermophilus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-29]. (ang.).
- ↑ G.T. James. Paleontology and nonmarine stratigraphy of the Cuyama Valley Badlands, California. Part I. Geology, faunal interpretations, and systematic descriptions of Chiroptera, Insectivora, and Rodentia. „University of California Publications in Geological Sciences”. 45, s. 75, 1963. (ang.).
- ↑ E.P. Gustafson. The vertebrate faunas of the Pliocene Ringold Formation, south-central Washington. „Bulletin of the Museum of Natural History, University of Oregon”. 23, s. 20, 1978. (ang.).
- ↑ W.E. Miller. The Late Pliocene Las Tunas local fauna from southernmost Baja California, Mexico. „Journal of Paleontology”. 54 (4), s. 779, 1980. DOI: 10.2307/1304310. (ang.).
- ↑ J.A. Shotwell & D.E. Russell. Mammalian fauna of the Upper Juntura Formation, the Black Butte Local Fauna. „Transactions of the American Philosophical Society”. 53 (1), s. 44, 1963. (ang.).