Pietrusza Wola

Pietrusza Wola
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

krośnieński

Gmina

Wojaszówka

Liczba ludności (2020)

288[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-473[2]

Tablice rejestracyjne

RKR[3]

SIMC

0362230

Położenie na mapie gminy Wojaszówka
Mapa konturowa gminy Wojaszówka, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Pietrusza Wola”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Pietrusza Wola”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Pietrusza Wola”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Pietrusza Wola”
Ziemia49°48′06″N 21°41′51″E/49,801667 21,697500[4]

Pietrusza Wola – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Wojaszówka[3].

Integralne części wsi Pietrusza Wola[5][3]
SIMCNazwaRodzaj
0362246Dółczęść wsi
0362252Góraczęść wsi
0362269Piotrówkaczęść wsi
0362275Zawadaczęść wsi

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Przez wieś Pietrusza Wola płynie rzeka Rzepniczanka. Nazwę wzięła tę od nazwy wsi Rzepnik, która leży obok wsi Pietrusza Wola.

Historia

Miejscowość powstała w wieku XIV, została zasiedlona głównie przez napływową ludność ruską (tzw. Zamieszańców)[6].

W 1934 wśród mieszkańców wsi 87,9% stanowili Rusini[7]. Liczba ludności ruskiej w ówczesnej gminie Odrzykoń, która obejmowała także Rzepnik, zmniejszyła się w porównaniu ze stanem z 1921 o 7,4% (88 osób), prawdopodobnie na skutek asymilacji do polskości[8].

W Pietruszej Woli działała w latach 30. czytelnia rusofilskiego Towarzystwa im. Mychajła Kaczkowskiego, a mieszkańcy występowali przeciwko próbom wprowadzenia kultu św. Jozafata przez parochów (proboszczów) związanych z ukraińskim ruchem narodowym[9].

W okresie międzywojennym nauczycielką w przysiółku Zawadki (obecnie Zawada) była Julia Opariwśka, teściowa Stepana Bandery, która posiadała tam dom z pasieką, sadem i ogrodem. Udzielając mieszkańcom porad z zakresu higieny i położnictwa, próbowała pozyskać ich dla ukraińskiego projektu narodowego i otrzymała od nich wsparcie przeciwko próbie przeniesienia jej przez władze polskie do innej placówki[10]. Po przeniesieniu aresztowanego Bandery z Berlina do Sachsenhausen w 1942/1943 przebywała u Opariwśkiej w Pietruszej Woli jej córka, Jarosława Bandera, która umożliwiała więzionemu mężowi łączność z jego organizacją OUN-B, oraz wnuczka Natalia[11].

Julia Opariwśka została zamordowana w końcowej fazie wojny w swoim domu w Pietruszej Woli. Na temat zabójstwa zachowały się dwa rozbieżne przekazy. Według jednej wersji próbowała wyjechać na zachód przed nadejściem frontu i wkroczeniem Armii Czerwonej pod wpływem ostrzeżeń otrzymanych od Prowodu OUN-B, jednak spóźniła się na pociąg odchodzący ze stacji we Frysztaku i wróciła do Pietruszej Woli odrzucając ofertę przenocowania pod zbrojną ochroną w zdominowanej przez nacjonalistów ukraińskich Bonarówce ze strony odprowadzających ją na dworzec dwóch ukraińskich mieszkanek tej wsi, które miały następnie spotkać trzech mężczyzn w czarnych mundurach wypytujących po polsku o odjazd Opariwśkiej i innej kobiety[12]. Jako data zabójstwa podawany jest 26 lipca 1944, a sprawstwo przypisywane polskim żołnierzom Armii Ludowej[11]. Według innej wersji Opariwśka została zamordowana wiosną 1945 na tle odwetowym przez grupę zbrojną utworzoną z inicjatywy wysiedleńców ze wschodu; zgodnie z relacją Romana Sołtysika, mieszkańca Bonarówki, jej śmierć miała nastąpić po masakrze w Gwoździance z 17 marca 1945 i przekonać Zamieszańców do podjęcia oferty wyjazdu do ZSRR[13][14][a].

W grudniu 1944 według danych starostwa krośnieńskiego wieś była gromadą „czysto ruską”, w której 92 osoby należały do narodowości ukraińskiej[16]. W marcu 1945 wieś stała się celem zbrojnych ataków rabunkowych, których sprawcy nakłaniali mieszkańców groźbami do wyjazdu do ZSRR[17]. 1 lutego 1946 we wsi znajdowało się 175 gospodarstw opuszczonych na skutek wysiedlenia do ZSRR[18]. Akcja „Wisła” w 1947 objęła deportacją 21 osób z 6 rodzin[19].

Uwagi

  1. ↑ Tę wersję wydaje się podtrzymywać także inne źródło, które umieszcza zabójstwo Opariwśkiej wiosną 1944, być może myląc datę roczną[15].

Przypisy

  1. ↑ Raport o stanie gminy za rok 2020. Stan ludności 31.12.2020 str.8 [dostęp 2022-01-09]
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 924 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. 1 2 3 TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 100913
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
  6. ↑ Sebastian Dubiel-Dmytryszyn, Zapiski z Waniwki – tytułem wstępu, [w:] Sebastian Dubiel-Dmytryszyn (red.), Ruś Krośnieńska. Szkice i studia na temat „wyspy” łemkowskiej, Węglówka: Ruthenic Art, 2013, s. 11, ISBN 978-83-935839-3-5.
  7. ↑ Jarosław Moklak, Życie polityczne i religijne ludności łemkowskiej powiatu krośnieńskiego w latach 1918–1939 (z uwzględnieniem Pogórza Strzyżowskiego), [w:] Sebastian Dubiel-Dmytryszyn (red.), Ruś Krośnieńska. Szkice i studia na temat „wyspy” łemkowskiej, Węglówka: Ruthenic Art, 2013, s. 39, ISBN 978-83-935839-3-5.
  8. ↑ Dziadosz 2014 ↓, s. 30–31.
  9. ↑ Henryk Olszański, Zamieszańcy. Studium etnograficzne, Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego, 2007, s. 180, ISBN 978-83-915210-5-2, OCLC 825137468.
  10. ↑ Ewhen Perepiczka, Феномен Степана Бандери, wyd. II, Lviv: Сполом, 2008, s. 25.
  11. 1 2 Ewhen Perepiczka, Феномен Степана Бандери, wyd. II, Lviv: Сполом, 2008, s. 27.
  12. ↑ Adam Holodynśkyj, Втрачена земля, Myroslaw Mamczak (red.), Śniatyn 2008 [zarchiwizowane z adresu 2010-12-02].
  13. ↑ Natalia Klasztorna, Prawda o Ukraińcach spod Rzeszowa, [w:] Sebastian Dubiel-Dmytryszyn (red.), Ruś Krośnieńska. Szkice i studia na temat „wyspy” łemkowskiej, Węglówka: Ruthenic Art, 2013, s. 67, 71, ISBN 978-83-935839-3-5. (tekst ukraiński
  14. ↑ Dziadosz 2014 ↓, s. 67–68.
  15. ↑ о. Василь Опарівський [online], Центр Військового Капеланства [dostęp 2025-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-11].
  16. ↑ Dziadosz 2014 ↓, s. 63.
  17. ↑ Dziadosz 2014 ↓, s. 67.
  18. ↑ Dziadosz 2014 ↓, s. 69.
  19. ↑ Dziadosz 2014 ↓, s. 100.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.