Piotr Massalski (major)
 | |
 major kawalerii | |
| Pełne imię i nazwisko |
Piotr Antoni Massalski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
29 czerwca 1894 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
RIK Równe |
| Stanowiska |
rejonowy inspektor koni |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
   _BAR.svg.png){kind=small} _BAR.svg.png){kind=small}     | |
Piotr Antoni Massalski (ur. 17 czerwca?/29 czerwca 1894 w Merefie, zm. 4–7 kwietnia 1940 w Katyniu) – major kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Stanisława i Marii ze Straszewiczów[1], urodzony w Merefie, w ówczesnej guberni charkowskiej[2]. Absolwent gimnazjum (1914) i Oficerskiej Szkoły Kawalerii w Jelizawetgradzie (1915)[2]. Walczył na froncie w armii rosyjskiej do 1917[2]. Jako porucznik wstąpił do I Korpusu Polskiego, do Oficerskiego Legionu Jazdy[2]. Walczył z bolszewikami w składzie Pułku Ułanów 4 Dywizji Strzelców Polskich, który w sierpniu 1919 został przemianowany na 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich. Po powrocie do kraju w 1918, wraz z pułkiem brał udział w walkach na Ukrainie i ofensywie na Kijów[2]. Dowodził 2. szwadronem[3]. Wyróżnił się między innymi w dniach 4 i 5 października 1919 w czasie wypadu na Jaruń, 25–27 kwietnia 1920 podczas zagonu na Koziatyn oraz 1 czerwca w szarży pod Antonowem[4]. 19 sierpnia, po zranieniu majora Jerzego Bardzińskiego, objął dowództwo pułku[5]. 27 sierpnia 1920 sam został ranny pod Chłopiatynem[6][1]. W 1921 został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari[7], a we wniosku o nadanie tego odznaczenia, napisano m.in.[2]:
2 sierpnia 1920 r. w bitwie pod wsią Srebrną, na czele dwóch spieszonych szwadronów, brawurowym atakiem zdobył groblę bronioną przez pułk piechoty bolszewickiej, po którego rozbiciu pierwszy wdarł się do wsi, biorąc licznych jeńców i trofea.
W okresie międzywojennym pełnił służbę w 24 pułku ułanów[2]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 111. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)[8]. Następnie został przeniesiony do 20 pułku ułanów w Rzeszowie[9][10]. W 1925 ukończył kurs w CSKaw w Grudziądzu[1]. 12 kwietnia 1927 został mianowany na stopień majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 roku i 7. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[11]. W 1928 był dowódcą szwadronu zapasowego 20 pułku ułanów[12]. W lipcu 1929 został przeniesiony macierzyście do kadry oficerów kawalerii z równoczesnym przeniesieniem służbowym na stanowisko rejonowego inspektora koni w Równem[13][14][15]. Na tym stanowisku pełnił służbę do roku 1939[16][2].
W czasie kampanii wrześniowej, po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej. W kwietniu 1940 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku[17]. Między 3 a 5 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[17] – lista wywózkowa bez numeru z 2 kwietnia 1940[1][17], trzecia, pozycja 98[2]. Został zamordowany między 4 a 7 kwietnia 1940 w lesie katyńskim[17] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[18][19]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[20][21]. Najprawdopodobniej zidentyfikowany podczas ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[22] w 1943 pod numerem 123[23][17][24][1] – dosł. opisany jako Masaljoni Piotr[25] (raport dzienny z 15 kwietnia 1943)[17]. Przy odnalezionych szczątkach ujawniono: pocztówkę oraz listy[26][25]. Na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 0119, opisany jako Massaljoni Piotr[17][26].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[27]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007[28] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Życie prywatne
Piotr Massalski był żonaty z Heleną z Lutostańskich, z którą miał córkę Marię[1].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1952 – 1921[7][1][2]
- Krzyż Niepodległości – 20 lipca 1932[29]
- Krzyż Walecznych[30][31][32][33]
- Złoty Krzyż Zasługi – 25 maja 1939[34][32]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[35]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[35]
- Odznaka Pamiątkowa I Korpusu Polskiego w Rosji[35]
- Odznaka za Rany i Kontuzje[35]
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)[36][30]
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 385.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 191.
- ↑ Czaykowski 1928 ↓, s. 18, 20.
- ↑ Czaykowski 1928 ↓, s. 19, 23, 27.
- ↑ Czaykowski 1928 ↓, s. 32.
- ↑ Czaykowski 1928 ↓, s. 33.
- 1 2 Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922, s. 6.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 161.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 639, 679.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 575, 601.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 119.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 309, 341.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 192.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 311, sprostowanie.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 143, 529.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 863.
- 1 2 3 4 5 6 7 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 495.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 169 [dostęp 2025-01-25] (niem.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (3 (341)), pbc.uw.edu.pl, 15 stycznia 1949, s. 4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- 1 2 Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (3 (341)), pbc.uw.edu.pl, 15 stycznia 1949, s. 4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 135, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 17 [dostęp 2025-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- 1 2 Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 59.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 143.
- 1 2 Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 129.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 385, tu podano, że był odznaczony dwukrotnie.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- 1 2 3 4 Muzeum Katyńskie - Fotografia [online], www.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2021-10-28].
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 309.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Przegląd Kawaleryjski, 1930.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Witold Czaykowski: Zarys historji wojennej 14-go pułku ułanów jazłowieckich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.