Pisarzowice (powiat bielski)

Pisarzowice
wieś
Ilustracja
Kościół w Pisarzowicach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

bielski

Gmina

Wilamowice

Liczba ludności (2021)

6 189[1]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-332[2]

Tablice rejestracyjne

SBI

SIMC

0076279

Położenie na mapie gminy Wilamowice
Mapa konturowa gminy Wilamowice, na dole znajduje się punkt z opisem „Pisarzowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Pisarzowice”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pisarzowice”
Położenie na mapie powiatu bielskiego
Mapa konturowa powiatu bielskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Pisarzowice”
Ziemia49°53′00″N 19°08′44″E/49,883333 19,145556[3]
Strona internetowa
Nieoficjalny herb wsi Pisarzowice

Pisarzowice (niem. Schreibersdorf) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Wilamowice. Powierzchnia sołectwa wynosi 1384 ha[4], a liczba ludności 6 189[1].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Pisarzowice[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0076285Czernichów Dolnyczęść wsi
0076291Czernichów Górnyczęść wsi
0076300Czerwonkaczęść wsi
0076316Dolna Wieśczęść wsi
0076322Górna Wieśczęść wsi
0076339Harszówki Dolneczęść wsi
0076345Harszówki Górneczęść wsi

Geografia i transport

Wieś położona jest na południowych krańcach ziemi oświęcimskiej, w dwóch polodowcowych dolinach. Przez wieś przepływają trzy rzeki: Pisarzówka, Słonica i Czerwonka. Graniczy z Wilamowicami, Starą Wsią, Hecznarowicami, Kętami, Kozami, miastem Bielsko-Biała i Janowicami.

Przez wieś kursują autobusy Komunikacji Beskidzkiej, którymi można dojechać do Bielska-Białej i Kęt oraz pojazdy prywatnego przedsiębiorstwa Konkret Bus do Oświęcimia i Bielan. Do granicy Bielska-Białej z Pisarzowicami kursują autobusy linii nr 31 z MZK Bielsko-Biała (przystanek Hałcnów Granica), którą można dojechać do centrum Bielska-Białej (przystanek Piłsudskiego) oraz do dworca kolejowego Bielsko-Biała Główna (przystanek Podwale Dworzec).

Historia

Historycznie miejscowość była od początku częścią Księstwa oświęcimskiego[7]. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Villa scriptoris[8]. Nazwa pochodzi od pisarzy ziemskich oświęcimskich, których wieś była uposażeniem. Zastosowanie łacińskiej a nie polskiej formy zapisu otwiera możliwość niemieckiego lub mieszanego osadnictwa, jako że wcześniej w Bielsku i okolicy powstała niemiecka wyspa językowa. Za przynależnością do tej wyspy przemawia też imię pierwszego proboszcza parafii w Pisarzowicach — Willielmus[9]. Polskiej i niemieckiej nazwy używano obok siebie (np. na mapie Matthäusa Seuttera[10]) lub zamiennie, tak np. w dokumencie z 1440 użyto formy Schreiberdorf[11], a w dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako Pyszarowicze[12]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Pyszarzowicze wymienia w latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[13]. Długosz zapisuje również właściciela miejscowości Jana Balińskiego.

W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[7]. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. W 1843 austriacka administracja przywróciła niemiecką nazwę Schreibersdorf[14]. W 1918 roku tereny dawnego Księstwa Oświęcimskiego znalazły się w granicach odrodzonej Polski jako część województwa krakowskiego.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Oświata

Pierwsze wzmianki o szkole w Pisarzowicach pochodzą z początku XVI wieku. Szkoła mieściła się w dwuizbowej, drewnianej chacie zbudowanej na gruncie przykościelnym. Lekcje prowadził prawdopodobnie kościelny. Obecnie w Pisarzowicach funkcjonuje przedszkole, a także szkoła podstawowa (od 2006 roku nosi imię Jana Pawła II).

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Świętego Marcina).

Zabytki

W Pisarzowicach znajduje się wiele zabytków kultury sakralnej: kapliczki, krzyże i figury świętych. Najstarsze z nich pochodzą z XVIII wieku. W sumie jest ich 41. W miejscowym kościele znajduje się szesnastowieczny obraz Sacra Conversatione. W Pisarzowicach znajdował się również drewniany kościół, zbudowany zapewne na początku XVI wieku. Był drewniany, konstrukcji zrębowej, z wieżą na słup. Spłonął on 7 sierpnia 1965 roku, z pożaru uratowano tabernakulum i cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej[15]. 20 marca 1968 roku przystąpiono do budowy nowego kościoła. Kilkakrotnie we wsi przebywał kardynał Karol Wojtyła:

  • 27 października 1968 r. – poświęcenie kamienia węgielnego pod kościół w Pisarzowicach
  • 31 października 1970 r. – poświęcenie krzyża na wieżę kościoła
  • 10 listopada 1973 r. – konsekracja kościoła w Pisarzowicach, dokonał jej ówczesny metropolita krakowski Karol Wojtyła.

Pochodzący z Pisarzowic

Przypisy

  1. 1 2 Wieś Pisarzowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 928 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 101609
  4. ↑ Stanisław Peszel: Informacje ogólne o Pisarzowicach. [w:] pisarzowice.pl [on-line]. 2009. [dostęp 2010-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-04)].
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
  6. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  7. 1 2 Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867.
  8. ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147-150.
  9. ↑ A. Barciak, Wilamowice..., s. 87
  10. ↑ Plik:Mattheus Seuter, Ducatus Teschenensis.jpg
  11. ↑ Ignacy Rychlik: Księstwa oświęcimskie i zatorskie
  12. ↑ Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 978-8388857-31-7.
  13. ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 292.
  14. ↑ Pisarzowice i ich charakterystyka. [dostęp 2018-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-28)].
  15. ↑ https://archive.ph/20121221080639/http://www.pisarzowice.diecezja.bielsko.pl/historia.php [dostęp 2010-11-17].

Linki zewnętrzne

Bibliografia

  • Wilamowice. Przyroda, historia, język, kultura oraz społeczeństwo miasta i gminy. Antoni Barciak (red.) i inni. Wilamowice: Urząd Gminy w Wilamowicach, 2001. ISBN 83-915888-0-7.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.