Pityophagus quercus

Pityophagus quercus
Reitter, 1877
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

łyszczynkowate

Podrodzina

Cryptarchinae

Rodzaj

jadach

Gatunek

Pityophagus quercus

Pityophagus quercusgatunek chrząszcza z rodziny łyszczynkowatych i podrodziny Cryptarchinae.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1877 roku Edmunda Reittera[1].

Morfologia

Chrząszcz o ciele długości od 5,2 do 7 mm, nieco walcowatym, sklepionym i w zarysie wydłużonym z niemal równoległymi bokami[2][3]; największy spośród europejskich jadachów. Ubarwienie ma czerwonobrunatne[2]. Punktowanie całego wierzchu ciała jest równomierne i silne, na pokrywach silnie powydłużane i z jakby źreniczkami[3]. Głowa ma niemal płaskie oczy. Czułki wieńczą buławki o owalnym kształcie[2]. Przedplecze jest niewiele szersze niż dłuższe[2][3], z zaokrąglonymi kątami tylnymi i lekko przed tymiż kątami wciętymi krawędziami bocznymi[2]. Odnóża przedniej pary charakteryzują się goleniami w kątach zewnętrzno-wierzchołkowych pozbawionymi dużego i hakowatego zęba, a co najwyżej opatrzonymi bardzo krótkim i małym, niewystającym dozewnętrznie ząbkiem[2][3]. Stopy mają rozszerzone człony od pierwszego do trzeciego[2].

Ekologia i występowanie

Owad o słabo zbadanej biologii i ekologii[4], zasiedlający stare lasy liściaste[5]. Postacie doskonałe znajdywane są pod korą i na korzeniach starych dębów[4], w tym burgundzkiego, korkowego, omszonego, pirenejskiego, węgierskiego. Przypuszczalnie chrząszcz ten jest drapieżnikiem lub komensalem kornikowatych[5].

Gatunek palearktyczny, europejski[4], podawany z północnej Hiszpanii, południowej Francji, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Rumunii, Bułgarii, Bośni i Hercegowiny, Macedonii Północnej i Grecji[1][5]. W Polsce stwierdzony jednokrotnie, w Puszczy Białowieskiej[4][2]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek regionalnie wymarły (RE)[6].

Przypisy

  1. 1 2 Pityophagus quercus Reitter, 1877. [w:] PESI Portal [on-line]. [dostęp 2024-11-06].
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 Marian Nunberg: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 65 Łyszczynkowate — Nitidulidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976.
  3. 1 2 3 4 Arved Lompe: Gattung Pityophagus Shuckard. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-06].
  4. 1 2 3 4 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (12), 1986.
  5. 1 2 3 Paolo Audiso, Stefano Chiari, Agnese Zauli, Nicklas Jansson, Giuseppe Maria Carpento. Pityophagus quercus Reitter, 1877, a new saproxylic sap beetle of the Italian fauna (Coleoptera, Nitidulidae). „Fragmenta Entomologica”. 43 (2), s. 147-152, 2011. DOI: 10.4081/fe.2011.41.
  6. Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.