Plac Kontraktowy
| Padół | |
 Fragment placu Kontraktowego (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Kijowa  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego  | |
 50°27′50,0″N 30°31′05,0″E/50,463889 30,518056 | |
Plac Kontraktowy[1][2][3] (ukr. Контрактова площа) – plac w historycznej dzielnicy Padół w Kijowie. Stanowi ważne centrum gospodarcze, kulturalne i komunikacyjne dzielnicy, a także skupia liczne zabytki architektury i historii.
Historia
Średniowiecze i początki
Plac Kontraktowy wzmiankowany był już w kronikach z okresu Rusi Kijowskiej. Znajdowało się na nim jedno z głównych kijowskich targowisk, gdzie handlowano towarami dostarczanymi drogą wodną przez Dniepr[4].
XVIII wiek
W XVIII wieku plac otrzymał nazwę plac Kontraktowy w związku z obowiązkiem zawierania przez kupców kontraktów handlowych z władzami miasta. Powstał wtedy także Dom Kontraktowy[5] – specjalna drewniana budowla służąca podpisywaniu umów, która spłonęła podczas pożaru w 1811 i została odbudowana w stylu klasycystycznym w 1817[6] z trwalszych materiałów[4].
W XVIII wieku na placu powstało kilka ważnych budowli:
- Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej Pyrohoszczy w Kijowie (XII w., wielokrotnie niszczona i odbudowywana, ostatecznie zburzona w 1935 roku, odbudowana w 1998 roku),
- Cerkiew św. Katarzyny (1740–1749),
- Fontanna Samsona (1749) – będąca częścią pierwszego kijowskiego wodociągu,
- Hostynnyj dwir (1760–1809) – miejsce zakwaterowania kupców i centrum handlu[3][7][4].
XIX wiek
Po wielkim pożarze Padołu w 1811 odbudowano Dom Kontraktowy i inne budynki w rejonie placu. W 1869 plac przemianowano na Plac Aleksandrowski (ukr. Олександрівськa площа) ku czci cesarza Aleksandra III. Po rewolucji 1917 otrzymał nazwę Plac Czerwony (ukr. Червона площа). W czasach niepodległości Ukrainy przywrócono historyczną nazwę[4].
W XIX wieku, wraz z rozwojem kolei, znaczenie placu jako centrum handlowego spadło, a gospodarcze życie miasta przeniosło się w okolice Chreszczatyku[4].
XX i XXI wiek
W 1972 roku rozpoczęto budowę stacji metra Czerwona płoszcza (obecnie Kontraktowa płoszcza), podczas której odkryto relikty średniowiecznego podziemnego miasta, jednak władze sowieckie nie zabezpieczyły znalezisk. Stację otwarto w 1976[4].
W 1976 na placu wzniesiono pomnik Hryhorija Skoworody, a w 2001 pomnik hetmana Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego[4]. W 1982 otwarto Kijowski Miejski Akademicki Teatr Opery i Baletu dla Dzieci i Młodzieży[8][9].
W 2017 Padół został ogłoszony strefą pieszą. Przeprowadzono rekonstrukcję placu: usunięto nielegalne kioski, utworzono nowe skwery, a także zamontowano 45-metrowe koło widokowe[4].
Ważniejsze obiekty
- Dom Kontraktowy (1817),
- Hostynnyj dwir (rekonstrukcja z lat 80. XX wieku),
- cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej Pyrohoszczy w Kijowie (1998),
- fontanna Samsona (rekonstrukcja 1982),
- pomnik Hryhorija Skoworody,
- pomnik Petra Konaszewycza-Sahajdacznego,
- Uniwersytet Narodowy „Akademia Kijowsko-Mohylańska” (1632, reaktywowana 1991),
- Kijowski Miejski Akademicki Teatr Opery i Baletu dla Dzieci i Młodzieży,
- oddział Narodowego Banku Ukrainy (dawniej cerkiew św. Katarzyny)[3].
Komunikacja
Plac jest ważnym węzłem komunikacyjnym dzielnicy Padół. Znajduje się tu stacja metra Kontraktowa płoszcza, przystanki tramwajowe oraz autobusowe, a także stacja końcowa dla tramwajów linii nr 12[3].
Przypisy
- ↑ Tetiana Vodotyka, Przemiany przestrzeni komercyjnej Kijowa w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku [online], rcin.org.pl, 2015, s. 97 [dostęp 2025-04-26] (pol.).
- ↑ Paweł Pieniążek, Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji, WAB, 21 lutego 2023, ISBN 978-83-8318-415-9 [dostęp 2025-04-26] (pol.).
- 1 2 3 4 Julia Tyszczenko, Władysława Bakalczuk, Organizacje pozarządowe a władza: pomiędzy tożsamością, kulturą i polityką, [w:] Paweł Laufer i inni red., Raport o stanie kultury i NGO w Ukrainie, Wydawnictwo Episteme, s. 245, ISBN 978-83-62495-24-5 [dostęp 2025-04-29] (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Контрактова площа [online], mistokyia.ua, 2 czerwca 2024 [dostęp 2025-04-26] (ukr.).
- ↑ Marina Buzowska, Trzy budynki Mohylanki zostaną wpisane do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych [online], pragmatika.media, 2024 [dostęp 2025-04-26] (pol.).
- ↑ Dom Kontraktowy [online], ukrainatour.com [dostęp 2025-04-26].
- ↑ Zoriana Rybczyńska, Aktywizm miejski i nowe rozumienie kultury. Przyczynek do badań miejskich na Ukrainie i Białorusi, „Prace Kulturoznawcze”, 19, academia.edu, 2016, s. 63, ISSN 0860-6668 [dostęp 2025-04-29] (pol.).
- ↑ Історія театру [online], kyivoperatheatre.com.ua [dostęp 2025-04-29] (ukr.).
- ↑ Hermana Bogapova, Kijowski Miejski Akademicki Teatr Opery i Baletu dla Dzieci i Młodzieży [online], kyiv1.com, 26 lutego 2016 [dostęp 2025-04-29] (pol.).