Pola Raksa

Pola Raksa
Ilustracja
Pola Raksa (1972), fot. Zofia Nasierowska
Imię i nazwisko

Apolonia Raksa

Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1941
Lida

Zawód

aktorka

Współmałżonek

Andrzej Kostenko
(1964–1970; rozwód)

Lata aktywności

1960–1999

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Srebrna Odznaka im. Janka Krasickiego
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Pola Raksa i Małgorzata Niemirska na planie serialu Czterej pancerni i pies (1969)

Pola Raksa, właśc. Apolonia Raksa[1][2] (ur. 14 kwietnia 1941 w Lidzie) – polska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna.

Jedna z najwybitniejszych aktorek w historii polskiej kinematografii[3]. W latach 60. i 70. XX wieku uchodziła za symbol seksu w polskim kinie[4][5]. Najbardziej znana z roli Marusi w serialu Czterej pancerni i pies (1966–1970)[6]. Wystąpiła też w filmach: Szatan z siódmej klasy (1960), Panienka z okienka (1964), Popioły (1965), Przygoda z piosenką (1968), Pogoń za Adamem (1970), Aria dla atlety (1979) i Uprowadzenie Agaty (1993)[7]. Za swój wkład w polską kulturę otrzymała Złoty Krzyż Zasługi (1974) i Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” (1979)[8]. W 2003 czytelnicy czasopisma „Super Express” nazwali ją najpiękniejszą ze wszystkich polskich blondynek[9].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Lidzie, ówcześnie mieście powiatowym II Rzeczypospolitej Polskiej będącym pod okupacją ZSRR (obecnie położonym na terenie Białorusi), w rodzinie katolickiej[10] jako córka Zofii i Edwarda Raksy[11]. Po II wojnie światowej rodzice z niechęcią porzucili rodzinny dom, przenieśli się do nowej Polski i zamieszkali we Wrocławiu-Leśnicy[9]. Wkrótce rodzina przeprowadziła się do Jeleniej Góry, gdzie jej matka pracowała jako krawcowa, a ojciec zajmował się czapnictwem. Apolonia Raksa wychowywała się w towarzystwie dwóch młodszych sióstr, Jolanty i Izabeli[11], uczęszczała do jeleniogórskiej Szkoły Podstawowej Nr 4 i I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego[12]. Naukę kontynuowała w I Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu[13]. Po ukończeniu liceum, rozpoczęła studia wyższe na wydziale filologii polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim[14][15]. Będąc studentką pierwszego roku dołączyła do zespołu kabaretu „Kalamburek”[16], w którym debiutowała w 1960 roku w sztuce „Anioł Sterany”[17].

Kariera

Na jesieni 1959 roku w barze mlecznym we Wrocławiu fotoreporter Piotr Barącz zaproponował jej udział w sesji zdjęciowej na rzecz fotoreportażu[18], który ukazał się w styczniu 1960 roku w czasopiśmie dla młodzieży „Dookoła Świata[5]. Uroda dziewczyny zwróciła uwagę Marii Kaniewskiej, reżyserki kompletującej obsadę do reżyserowanego przez siebie filmu Szatan z siódmej klasy (1960), który stał się filmowym debiutem Poli Raksy. Wkrótce dostała dość dużą rolę w filmie Rzeczywistość (1960). W rezultacie przerwała studia polonistyczne i rozpoczęła naukę na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi. Studia ukończyła w 1964 i do 1968 była aktorką Teatru Powszechnego w Łodzi (zadebiutowała 6 marca 1964).

W 1968 przeniosła się do Teatru Współczesnego w Warszawie, gdzie występowała do 1986 roku.

Do końca lat 80 XX w. pojawiała się też na scenie Teatru Telewizji, między innymi w sztuce Mgiełka. Po latach przerwy zagrała w 1993 roku w filmie Uprowadzenie Agaty, i – jak dotychczas – była to jej ostatnia rola filmowa. Z kolei jej ostatnim występem teatralnym był udział w 1997 roku w spektaklu Listy naszych czytelników Zbigniewa Herberta w reżyserii Zdzisława Wardejna wystawianym w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Z kina wycofała się w 1993 roku i konsekwentnie nie udziela wywiadów[14].

Zajmuje się różnymi formami plastyki (w tym również strojami). Jej dziełem były kostiumy w recitalu Ewy Błaszczyk w Teatrze Studio w Warszawie (1999)[14]. Od początku 1998 roku przez kilka kolejnych lat prowadziła w „Rzeczpospolitej” rubrykę o modzie.

Życie prywatne

W latach 1964–1970 była żoną Andrzeja Kostenki, reżysera, scenarzysty i operatora filmowego, z którym ma syna Marcina (ur. 1967)[19].

Filmografia

Filmy fabularne
Rok Tytuł Reżyser Rola
1960Szatan z siódmej klasyMaria KaniewskaWanda Gąsowska
1960RzeczywistośćAntoni BohdziewiczMarysia
1962Klub kawalerówJerzy ZarzyckiMarynia
1963Ich dzień powszedniAleksander Ścibor-RylskiGrażyna
1963Rozwodów nie będzieJerzy Stefan StawińskiKrysia
1964Rękopis znaleziony w SaragossieWojciech Jerzy HasInezilia
1964Panienka z okienkaMaria KaniewskaHedwiga
1964BeataAnna SokołowskaBeata
1965PopiołyAndrzej WajdaHelena de With
1965Błękitny pokójJanusz MajewskiIzabela
1966Bicz BożyMaria KaniewskaHania
1967ZosiaWładimir BogomołowZosia
1967Paryż – Warszawa bez wizyHieronim PrzybyłElżbieta
1968Przygoda z piosenkąStanisław BarejaMariola
1970Pogoń za AdamemJerzy ZarzyckiKama
1973Śnieżyca (Hószakadás)Ferenc Kósaspadochroniarka
1975Oszlopos SimeonKároly Esztergályossąsiadka Janosa Kissa
1978Dux Polonorum – Niemcza 1017 RokJanusz ChodnikiewiczOda Miśnieńska
1979Aria dla atletyFilip BajonCecylia
1980Nic nie stoi na przeszkodzieHubert DrapellaIrena
1982Elveszett illúziókGyula Gazdagdziewczyna
1985Fehér rumKároly Esztergályosdr Zsuzsanna Rév
1993Uprowadzenie AgatyMarek Piwowskimatka Agaty
Seriale telewizyjne
1965Kapitan Sowa na tropieStanisław BarejaZuzanna (odc.4)
1966–1970Czterej pancerni i piesKonrad NałęckiMarusia
1986TulipanJanusz Dymekdziennikarka Kubicka (odc.6)

Odznaczenia i nagrody

Odniesienia w kulturze

Przypisy

  1. Pola Raksa. Listal. [dostęp 2019-07-12]. (ang.).
  2. Personalidade: Pola Raksa (Polônia). InterFilmes.com. [dostęp 2019-07-14]. (port.).
  3. Dawid Karpiuk: W pogoni za Polą. Newsweek”, 2018-12-25. [dostęp 2019-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-27)]. (pol.).
  4. Pola Raksa: Seksbomba odkryta w barze mlecznym. Wirtualna Polska. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-12)]. (pol.).
  5. 1 2 Za jej Poli Raksy twarz...” Gdzie zniknęła najpiękniejsza z aktorek?. Dziennik.pl. [dostęp 2016-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-13)]. (pol.).
  6. Dawid Myśliwiec: Najlepsze polskie aktorki wszech czasów. Wielki ranking czytelników. film.org.pl, 2018-12-02. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-12)]. (pol.).
  7. Pola Raksa. Dzieje.pl. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-12)]. (pol.).
  8. Aleksandra Fedorczuk: Pola Raksa ma dzisiaj urodziny. Radio SuperNova, 2021-04-14. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
  9. 1 2 Pola Raksa. ČSFD.cz. [dostęp 2019-07-14]. (cz.).
  10. Pola Raksa Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2019-07-12]. (ang.).
  11. 1 2 Szymon Hen, Jeleniogórzanka Pola Raksa, [w:] Nowiny Jeleniogórskie. Magazyn ilustrowany ziemi jeleniogórskiej, R. 10, 1967, nr 51-52 (508-509), Wrocławskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 21 grudnia 1967 (51–52), s. 12 [dostęp 2024-12-24].
  12. Znani – I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w ZSO nr 1 w Jeleniej Górze. nk.pl. [dostęp 2011-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-21)]. (pol.).
  13. Liceum Ogólnokształcące nr1 im. Danuty Siedzikówny INKI we Wrocławiu. Facebook. [dostęp 2019-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-21)]. (pol.).
  14. 1 2 3 Dominika Kaszuba: Co się stało z Polą Raksą?. Onet.pl, 2011-04-15. [dostęp 2011-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (pol.).
  15. Adrianna Elbe: Gdzie mieszka Pola Raksa? Gwiazda mieszka w zaskakującym miejscu. lelum.pl, 2019-01-21. [dostęp 2019-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-21)]. (pol.).
  16. Z archiwum K.. facebook, 23 marca 2021. [dostęp 2024-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-10)]. (pol.).
  17. Krzysztof Kucharski: Na scenie mitycznego Teatru Kalambur zaczynały: Anna German i Pola Raksa. Nasza Historia, 30 września 2016. [dostęp 2024-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-10)]. (pol.).
  18. Piotr Barącz: Nasze gwiazdy, Dookoła Świata 10-01-1960, s. 10, R.S.W. „Prasa-Książka-Ruch”.
  19. Marusia skończyła 70 lat. styl.pl. [dostęp 2013-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-21)]. (pol.).
  20. Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.
  21. Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 799. ISBN 83-223-2073-6.

Bibliografia

  • Maciej Maniewski. Z albumu: Poli Raksy piękna twarz. Film”. nr 14/1990 (2125) (XLV), s. 10–11, 8 kwietnia 1990. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

Linki zewnętrzne