Pomnik Mihálya Vörösmartyego w Budapeszcie
 Widok ogólny grupy figuralnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu |
posąg siedzący z grupą figuralną |
| Projektant |
Ede Kallós |
| Fundator |
zbiórka publiczna |
| Materiał |
marmur carraryjski, wapień z Harászt |
| Całkowita wysokość |
ponad 3 m |
| Data budowy |
1896-1908 |
| Data odsłonięcia |
24 maja 1908 |
Położenie na mapie Budapesztu  | |
Położenie na mapie Węgier  | |
 47°29′47,1869″N 19°03′02,4581″E/47,496441 19,050683 | |
Pomnik Mihálya Vörösmartyego w Budapeszcie – siedzący pomnik węgierskiego poety romantycznego i pisarza, Mihálya Vörösmartyego zlokalizowany w centralnej części placu jego imienia w Budapeszcie (dzielnica V – Belváros-Lipótváros na terenie Pesztu).
Pomnik autora popularnej pieśni patriotycznej Szózat (pol. Wezwanie) odsłonięto 24 maja 1908, jako drugi w kraju (wcześniej istniał tylko pomnik w Székesfehérvár). Prace nad planowaniem budowy monumentu rozpoczęto w 1896. Zbierano w międzyczasie fundusze i ogłaszano konkursy, w których udział wzięli m.in. Gyula Donáth, József Róna, János Istók oraz György Vastagh Jr. Do realizacji przeznaczono koncepcję Ede Kallósa i współpracowników. Cokół składa się z 23 bloków wapienia z kamieniołomu Harászt koło Süttő[1][2] i został wykonany przez Gézę Márkusa. Monumentalna grupa marmurowych posągów, o wysokości ponad trzech metrów, została stworzona przez Ede Kallósa ze współpracownikami. Odsłonięcie pomnika było uroczystością wysokiej rangi. Obecni byli m.in. zięć poety, Kálmán Széll, premier Sándor Wekerle i minister spraw wewnętrznych Gyula Andrássy, natomiast rodzinę królewską reprezentowali Franciszek Józef I z żoną, Elżbietą Bawarską. Budowę wspomógł monetą krajcarową żebrak János Liszkay. Aby upamiętnić tę wzruszającą ofiarę moneta została wmurowana w cokół, gdzie tkwi do dziś[1].
Wydźwięk monumentu jest następujący: cały naród, wszystkie klasy społeczne, gromadzą się razem w kulcie dla wielkiego poety, śpiewając jego najbardziej znany wiersz, czyli Wezwanie. Rodzina robotnicza odkłada narzędzia pracy, przytula syna i zachęca go do nauczenia się tekstu. Młoda dziewczynka podaje girlandę kobiecie stojącej w towarzystwie szlachcica. Postać kobieta w typie Madonny z niemowlęciem na ręce jest uosobieniem miłości matczynej i ojczyźnianej. Stary chłop wsparty na kiju również szepcze słowa utworu. Młody uczeń, umiejący już docenić wartość wiersza, śpiewa go z patetycznym entuzjazmem[3]. Na cokole monumentu wyryty jest napis: Swojej ojczyzny niezłomnie, wierny Madziarze, strzeż[4].
Zimą pomnik okrywa się foliowym zabezpieczeniem, aby nie popękał, gdyż wykonano go z dość wrażliwego na wahania temperatury marmuru carraryjskiego[4].
Przypisy
- 1 2 Piotr Bukowski, Márványba rejtett máriás. 110 éves a Vörösmarty-szobor [online], pestbuda.hu, 25 maja 2018 [dostęp 2024-10-09] (węg.).
- ↑ Süttő, Haraszti mészkőbánya. asvanytan.nyf.hu, 2009. [dostęp 2024-10-15]. (węg.).
- ↑ Maciej Janowski, Naród wyobrażony w przestrzeni miejskiej. Przypadek Budapesztu, [w:] Aleksander Łupienko, Agnieszka Zabłocka Kos (red.), Architektura w mieście, architektura dla miasta. Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” dziewiętnastym wieku, Warszawa: Instytut Historii (Polska Akademia Nauk), 2019, s. 50.
- 1 2 Charles Hebbert, Dan Richardson, Węgry, Pascal, Bielsko-Biała, 1999, s. 99.