Popowo (powiat obornicki)

Popowo

wieś
Wjazd od południa
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	obornicki
Gmina	Oborniki
Liczba ludności (2009)	98[1]
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	64-606[2]
Tablice rejestracyjne	POB
SIMC	0591633
Położenie na mapie gminy Oborniki Popowo
Położenie na mapie Polski Popowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Popowo
Położenie na mapie powiatu obornickiego Popowo
52°36′30″N 16°39′10″E/52,608333 16,652778[3]

Popowo – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, w gminie Oborniki, nad Kanałem Baborowskim.

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od drugiej połowy XIV wieku. Po raz pierwszy odnotowana została w łacińskim dokumencie z 1387 jako „Popovo”, 1423 według kopii z lat 1488–1492 „Popowo Maior”, 1493 „Popowo Maior”, 1563 „Popowo Maius”^[4].

Prawdopodobnie wieś istniała jednak już wcześniej niż odnotowały to zachowane zapisy historyczne. Historycy uważają, że Popowo oraz sąsiednie Popówko koło Szamotuł pierwotnie stanowiły jedną wieś; którą w 1308 biskup poznański Andrzej Zaremba dał w ramach zamiany Dobrogostowi z Szamotuł synowi Tomisława dziedzicowi Szamotuł. W zamian Dobrogost dał biskupowi wieś Gradowice, położoną koło Wielichowa i Łubnicy, a zamianę tę poświadczył książę głogowski oraz wielkopolski Henryk III^[5].

Miejscowość była początkowo wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Mrowińskich, Sobockich, Górków, Broniewskich, Rokossowskich, Naramowskich. W 1443 wieś leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1508 należała do parafii św. Stanisława w Szamotułach^[4].

Zapis pochodzący ze źródeł sądowych odnotowuje w 1387 Miksa z Popowa, który zeznał, że Szczepan Skóra z Gaju Wielkiego miał mu zapłacić 3 grzywny od jakiejś sumy pieniędzy. W 1387 roszczenie to do 100 kóp zboża odparł Jan z Zaszczytowa, a Miks zapłacił karę. W latach 1388–1401 wspomniano kolejnego mieszkańca wsi Krzywosąda z Popowa. W 1400 był w sporze z Pawłem i Ocięsławem z Wielżyna, a w 1401 toczył spór sądowy z Mirzonem, Abrahamem i Ocięsławem z Wielżyna. W latach 1412–1425 notowany w źródłach jest także Grzegorz z Popowa^[4].

W 1423 (wg kopii z lat 1488/92) dziesięcinę płacono z 13 łanów i wynosiła ona od każdego łanu po dwie ćwiertnie pszenicy, żyta i owsa oraz 6 groszy. Należała do uposażenia prebendy kanonika Słupka w katedrze poznańskiej. W 1510 prebenda „Popowo” w katedrze poznańskiej należała do dochodów kanonika Andrzeja Jurgizeta Naramowskiego, a w niej małdraty z Popowa i Popówka^[4].

W 1443 Agnieszka córka Wierzbięty z Lubikowa oraz żona Wyszoty ze Starkowca koło Kobylina w powiecie pyzdrskim, siostra stryjeczna Domarata z Mościsk w powiecie nakielskim, dała Dobiesławowi z Mrowina Lubikowo, a w zamian otrzymała 1/7 Popowa oraz 1000 grzywien. Potem sprzedała ona 1/7 Popowa Wincentemu z Sadów za 80 grzywien^[4].

W połowie XV wieku właścicielami we wsi byli Mrowińscy. W 1446 bracia Dobiesław i Szczepan Mrowińscy dokonali podziału rodzinnego majątku: Stefan otrzymał Lubikowo, a Dobiesław Mrowino, Przebrodę oraz Popowo. W 1457 wsie Mrowino, Popowo i Przebrodę posiadali synowie zmarłego Dobiesława Andrzej i Paweł. Do części tych wsi nastąpiło wówczas wwiązanie w majętność Szczepana dziedzica Lubikowa. W 1493 syn Dobiesława sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu Michałowi Wielżyńskiemu 4 łany opuszczone w Popowie za 30 złotych węgierskich. W 1495 zapisał na Popowie oraz na Mrowinie jedną grzywnę czynszu rocznego mansjonarzom w Szamotułach. W 1501 toczył spór sądowy ze swoim poddanym z Niemieczkowa. W 1525 sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu całe Popowo, które było wówczas wsią opuszczoną, za 110 grzywien Dorocie Buszewskiej żonie Wojciecha Mrowińskiego. W 1538 Wojciech Mrowiński sprzedał za 600 grzywien połowę Popowa Mikołajowi Sobockiemu^[4].

W połowie XVI wieku w majętność wsi wszedł znaczący wielkopolski ród szlachecki Górków herbu Łodzia. W latach 1559–1560 właścicielem Popowa i Popówka był wojewoda łęczycki Łukasz Górka. W 1563 brat Łukasza Andrzej Górka sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu Prokopowi Broniewskiemu chorążemu kaliskiemu wsie Popowo, Popówko, Piotrkowo i Jaryszewo za 1600 złotych, a Prokop zapisał na tych wsiach po 2000 złotych posagu oraz wiana swojej żonie Annie córce Macieja Bielejewskiego. W 1579 w część dóbr Szamotuły wwiązany został podskarbi wielki koronny Jakub Rokossowski, które kupił od Stanisława z Górki za 67 000 złotych polskich. W tych dobrach znajdowały się także m.in. wsie Popowo oraz Popówko^[4].

Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1498 Popowo oraz Mrowino zostały wymienione wśród wsi, które zalegały z podatkiem. W 1508 pobrano ze wsi wiardunki królewskie z 3 łanów. W 1510 w miejscowości miał miejsce pobór z dwóch łanów. W 1563 pobrano we wsi podatki z 13 łanów kmiecych oraz z dwóch łanów sołeckich, a także od jednej karczmy dorocznej. W 1577 właściciel we wsi Jan Broniewski zapłacił pobór. W 1580 Jan Broniewski zapłacił pobór od 12 łanów osiadłych, jednego łana sołeckiego, dwóch łanów opuszczonych, krawca oraz karczmy, która posiadała kawałek roli^[4].

Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.

• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III L-Q, hasło „Popowo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1992, s. 777–778.
• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III L-Q, hasło „Popówko”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1992, s. 784-785.

• Popowo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
• Popówko, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .