Powiat przeworski

Powiat przeworski
powiat
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

TERC

1814

Siedziba

Przeworsk

Starosta

Dariusz Łapa

Powierzchnia

698,35 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności


78 362[1]

• gęstość

112,2 os./km²

Urbanizacja

26,73%

Tablice rejestracyjne

RPZ

Adres urzędu:
ul. Jagiellońska 10
37-200 Przeworsk
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich

1

Liczba gmin miejsko-wiejskich

3

Liczba gmin wiejskich

5

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Powiat przeworski – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony na nowo w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Siedzibą administracyjną powiatu i głównym ośrodkiem kulturalnym jest miasto Przeworsk. Za czasów I Rzeczypospolitej do powiatu przeworskiego należały liczne miasta, m.in.: Rzeszów, Łańcut, Leżajsk, Sokołów Małopolski, Sieniawa, Kańczuga[2][3].

Na terenie powiatu przeworskiego znajdują się ważne obiekty sakralne datowane na okres średniowiecza:

  1. Bazylika Kolegiacka pw. Ducha Świętego w Przeworsku (1393 rok – data powołania parafii).
  2. Kościół i klasztor Bernardynów pw. św. Barbary w Przeworsku (1489 rok – data ukończenia budowy).

W Przeworsku oprócz świątyń średniowiecznych znajduje się barokowy Kościół Matki Bożej Śnieżnej (1780 rok – data ukończenia budowy).

Cenne obiekty sakralne zlokalizowane są także w Kańczudze (kościół renesansowy) czy Sieniawie (kościół barokowy).

Powiat przeworski bogaty jest również w pałace i zespoły pałacowo-parkowe[4]:

  1. Pałac Książąt Lubomirskich w Przeworsku (obecnie Muzeum z zabytkowym parkiem w stylu angielskim).
  2. Pałac Dzieduszyckich w Zarzeczu z zabytkowym parkiem epoki romantyzmu.
  3. Pałac w Sieniawie.
  4. Pałac Turnauów w Urzejowicach
  5. Zespół dworski w Hadlach Szklarskich.
  6. Pałac w Żuklinie
  7. Pałac Pogonowskich w Łopuszcze Małej.

Przez powiat przeworski przebiega wąskotorowa, zabytkowa, Przeworska Kolej Dojazdowa z najdłuższym w Europie tunelem kolei wąskotorowej, utworzona 8 września 1904 roku przez Księcia Andrzeja Lubomirskiego, ordynata dominium przeworskiego.

Powiat przeworski słynie z dobrych ziem uprawnych (czarnoziemy), co przyczynia się do bogatych plonów rolnych na tym obszarze. W przeszłości przeworskie czarnoziemy umożliwiały uprawę buraków cukrowych na masową skalę, co pociągnęło za sobą rozwój pierwszej w Galicji cukrowni w Przeworsku, szczycącej się wówczas pozycją jednej z 10 najlepszych cukrowni w Polsce.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[5] powiat zamieszkiwały 78 362 osoby. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 78 227 osób[6].

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

Demografia

Zamieszkany głównie przez grupę tzw. Rzeszowiaków. Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

 OgółemKobietyMężczyźni
osób %osób %osób %
Ogółem 78 671 100 40 129 51,01 38 542 48,99
Miasto 21 014 26,71 10 966 13,94 10 048 12,77
Wieś 57 657 73,29 29 163 37,07 28 494 36,22
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu przeworskiego w 2014 roku[7].
Pałac w Sieniawie


Renesansowy kościół św. Michała Archanioła w Kańczudze

Gminy powiatu przeworskiego

Tabela została stworzona na podstawie danych GUS z czerwca 2009[8].

Lp.GminaLudnośćPowierzchnia
(km²)		Gęstość zaludnienia
[os./km²]
1. Przeworsk (miejska)1575122,13712
2. Adamówka4158134,2931
3. Gać456935,96127
4. Jawornik Polski467162,9374
5. Kańczuga12643105,03120
6. Przeworsk (wiejska)1450090,79160
7. Sieniawa6949127,1155
8. Tryńcza816770,06117
9. Zarzecze716849,18146
Pałac Dzieduszyckich w Zarzeczu (koło Przeworska)

Ochrona przyrody

Rezerwaty przyrody
Pomniki przyrody

Najważniejsze zabytki i atrakcje turystyczne

Zabytkowe budowle sakralne
Obiekty na trasie szlaku architektury drewnianej
Inne zabytki drewniane
Pałace, dwory i parki
Atrakcje turystyczne
  • kolejka wąskotorowa z Przeworska do Dynowa z najdłuższym w Europie tunelem na kolei wąskotorowej.
Drewniany kościół w Nowosielcach

Starostowie przeworscy

  • Henryk Pieniążek (1999–2002) (AWS)
  • Wiesław Rosół (2002) (AWS)
  • Zbigniew Mierzwa (2002–2006) (PSL)
  • Zbigniew Kiszka (2006–2018) (PSL)
  • Bogusław Urban (2018-2024) (PiS)
  • Dariusz Łapa (od 2024)

Sąsiednie powiaty

Przypisy

  1. ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. ↑ Przyboś K.: Granice ziemi przemyskiej w czasach nowożytnych XVI – XVIII wiek. „Rocznik Przemyski” T. 29-30: 1993.
  3. ↑ Kunysz A. (red.), Siedem wieków Przeworska. Szkice, studia i materiały z dziejów miasta, Rzeszów 1974, PB 1974/6162.
  4. ↑ Pałace, dwory, parki - Powiat Przeworsk [online], powiatprzeworsk.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  5. ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  6. ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
  7. ↑ Powiat przeworski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  8. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.