Liga 1
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia |
1912 |
| Przekształcona na zawodową |
1951 |
| Data rozwiązania |
Liga Peruana |
| Prezes |
Agustín Lozano |
| Partner TV |
L1 Max |
| Sponsor tytularny |
Te Apuesto |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
19 |
| Niższy poziom ligowy |
Liga 2 |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
Lima Cricket |
| Ostatni zwycięzca | |
| Najwięcej zwycięstw | |
| Strona internetowa | |
Liga 1 (ze względów sponsorskich Liga 1 Te Apuesto) – najwyższa klasa rozgrywkowa piłki nożnej mężczyzn w Peru. Występuje w niej dziewiętnaście klubów, z których najlepszy zostaje mistrzem Peru.
Rozgrywki są toczone systemem ligowo-pucharowym. Roczny sezon jest podzielony na wiosenną (Apertura) i jesienną (Clausura) fazę. Zespoły, które zajęły pierwsze miejsce w tabelach faz Apertura i Clausura, a także drużyny z miejsc 1–2 sumarycznej tabeli Apertury i Clausury spotykają się na koniec roku w fazie play-off, której zwycięzca zdobywa tytuł mistrzowski. Co roku trzy najsłabsze zespoły z sumarycznej tabeli Apertury i Clausury spadają do drugiej ligi. Mistrz i wicemistrz Peru, a także dwie najlepsze drużyny z sumarycznej tabeli Apertury i Clausury kwalifikują się do rozgrywek Copa Libertadores, zaś cztery najlepsze zespoły z sumarycznej tabeli Apertury i Clausury, które nie zakwalifikowały się do Copa Libertadores, kwalifikują się do rozgrywek Copa Sudamericana.
Aktualny skład
| Klub | Miasto | Założenie | Stadion | Pojemność | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ADT | Tarma | 1929 | Unión Tarma | |||
| Alianza Atlético | Sullana | 1920 | Campeones del 36 | |||
| Alianza Lima | Lima | 1901 | Alejandro Villanueva | |||
| Alianza Universidad | Huánuco | 1939 | Heraclio Tapia | |||
| Atlético Grau | Piura | 1919 | Estadio Miguel Grau (Piura) | |||
| Ayacucho | Ayacucho | 2008 | Ciudad de Cumaná | |||
| Cienciano | Cuzco | 1901 | Inca Garcilaso de la Vega | |||
| Comerciantes Unidos | Cutervo | 2002 | Juan Maldonado Gamarra | |||
| Cusco | Cuzco | 2009 | Inca Garcilaso de la Vega | |||
| Deportivo Binacional | Desaguadero | 2010 | Guillermo Briceño Rosamedina | |||
| Deportivo Garcilaso | Cuzco | 1957 | Inca Garcilaso de la Vega | |||
| Juan Pablo II College | Chongoyape | 2015 | Municipal de la Juventud | |||
| Los Chankas | Andahuaylas | 1989 | Los Chankas | |||
| Melgar | Arequipa | 1915 | Monumental UNSA | |||
| Sport Boys | Callao | 1927 | Estadio Miguel Grau (Callao) | |||
| Sport Huancayo | Huancayo | 2007 | Huancayo | |||
| Sporting Cristal | Lima | 1955 | Alberto Gallardo | |||
| Universitario de Deportes | Lima | 1924 | Monumental | |||
| UTC | Cajamarca | 1964 | Héroes de San Ramón | |||
Historia
Początki futbolu w Peru sięgają przełomu XIX i XX wieku, a pierwszymi nauczycielami, tak jak we wszystkich krajach, byli przebywający tam Brytyjczycy. W latach 1912–1921 mistrzostwa Peru (Campeonato Peruano) rozgrywano w Limie między miejscowymi klubami. W roku 1922 założona została ogólnonarodowa federacja piłkarska Federación Peruana de Fútbol. W latach 1926 i 1927 rozegrano nieoficjalne mistrzostwa ogólnonarodowe (Liga Nacional de Football). W 1928 roku FPF zosrganizowała już oficjalną ligę peruwiańską, choć w rzeczywistości grały w niej kluby jedynie z dwóch głównych miast – Limy i Callao. Jednak liga ta grupowała zdecydowanie najsilniejsze drużyny peruwiańskie, dlatego mistrzów tej ligi powszechnie uważano za mistrzów całego kraju.
W roku 1951 liga peruwiańska stała się ligą zawodową. W 1966 roku utworzono naprawdę ogólnonarodową ligę (Campeonato Descentralizado), do której dopuszczono kluby z całego Peru.
Począwszy od roku 1972 mistrzostwa rozgrywano stosując najróżniejsze formaty, z wstępnymi rozgrywkami obejmującymi region stołeczny (obszar miasta Limy) oraz skomplikowaną siecią lig regionalnych, które decydowały o tym, jakie kluby będą miały prawo gry w centralnych mistrzostwach. Te z kolei rozgrywane były różnie, często z podziałem na grupy (liguillas – małe ligi), z których najlepsze drużyny grały na koniec w normalnej lidze. W roku 1997 rozgrywki pierwszej ligi podzielono na dwa etapy – Apertura i Clausura. Zwycięzcy obu tych etapów walczyli na koniec o tytuł mistrz Peru.
Tradycyjnie najsilniejsze kluby pochodzą z Limy, szczególnie Alianza Lima (klub biedoty) i Universitario de Deportes (klub bogaczy), Sporting Cristal oraz z pobliskiego Callao klub Sport Boys Callao. Jednak kluby z prowincji w coraz większym stopniu zaczynają zagrażać dotychczasowym potęgom. Szczególnym przypadkiem jest klub Cienciano z miasta Cuzco, który jest jedynym peruwiańskim klubem, który wygrał międzynarodowy puchar (Copa Sudamericana 2003 i Recopa Sudamericana w 2004), choć jeszcze nigdy nie zdobył mistrzostwa Peru.
Triumfatorzy
Legenda:
- pd – po dogrywce
- k – seria rzutów karnych
W kolumnie „mistrz” w nawiasie podano, który w swojej historii tytuł mistrzowski zdobył dany klub.
W kolumnie „zawodnik” w nawiasie podano, który w swojej karierze tytuł króla strzelców zdobył piłkarz.
W kolumnie „trener” w nawiasie podano, który w swojej karierze tytuł mistrza zdobył trener.
Klasyfikacja medalowa
| # | Klub | Tytuły | Tytuły (lata) | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
 |
Mistrzostwa (lata) | Wicemistrzostwa (lata) | |||||||||||||||||||||
| 1. | Universitario de Deportes | 28 | 15 | 1929 | 1934 | 1939 | 1941 | 1945 | 1946 | 1949 | 1959 | 1960 | 1964 | 1928 | 1932 | 1933 | 1940 | 1955 | 1965 | 1970 | 1972 | 1978 | 1984 | |
| 1966 | 1967 | 1969 | 1971 | 1974 | 1982 | 1985 | 1987 | 1990 | 1992 | 1988 | 1995 | 2002 | 2008 | 2020 | ||||||||||
| 1993 | 1998 | 1999 | 2000 | 2009 | 2013 | 2023 | 2024 | |||||||||||||||||
| 2. | Alianza Lima | 25 | 25 | 1918 | 1919 | 1927 | 1928 | 1931 | 1932 | 1933 | 1948 | 1952 | 1954 | 1914 | 1917 | 1926 | 1930 | 1934 | 1935 | 1937 | 1943 | 1953 | 1956 | |
| 1955 | 1962 | 1963 | 1965 | 1975 | 1977 | 1978 | 1997 | 2001 | 2003 | 1961 | 1964 | 1971 | 1982 | 1986 | 1987 | 1993 | 1994 | 1996 | 1999 | |||||
| 2004 | 2006 | 2017 | 2021 | 2022 | 2009 | 2011 | 2018 | 2019 | 2023 | |||||||||||||||
| 3. | Sporting Cristal | 20 | 15 | 1956 | 1961 | 1968 | 1970 | 1972 | 1979 | 1980 | 1983 | 1988 | 1991 | 1962 | 1963 | 1967 | 1973 | 1977 | 1989 | 1992 | 1997 | 1998 | 2000 | |
| 1994 | 1995 | 1996 | 2002 | 2005 | 2012 | 2014 | 2016 | 2018 | 2020 | 2003 | 2004 | 2015 | 2021 | 2024 | ||||||||||
| 4. | Sport Boys | 6 | 9 | 1935 | 1937 | 1942 | 1951 | 1958 | 1984 | 1938 | 1950 | 1952 | 1959 | 1960 | 1966 | 1976 | 1990 | 1991 | ||||||
| 5. | Deportivo Municipal | 4 | 8 | 1938 | 1940 | 1943 | 1950 | 1941 | 1942 | 1944 | 1945 | 1946 | 1947 | 1951 | 1981 | |||||||||
| 6. | Universidad San Martín | 3 | 0 | 2007 | 2008 | 2010 | ||||||||||||||||||
| 7. | Atlético Chalaco | 2 | 4 | 1930 | 1947 | 1948 | 1957 | 1958 | 1979 | |||||||||||||||
| 8. | Melgar | 2 | 3 | 1981 | 2015 | 1983 | 2016 | 2022 | ||||||||||||||||
| 9. | Mariscal Sucre | 2 | 2 | 1944 | 1953 | 1939 | 1949 | |||||||||||||||||
| 10. | Lima Cricket | 2 | 1 | 1912 | 1914 | 1913 | ||||||||||||||||||
| Sport Progreso | 2 | 1 | 1921 | 1926 | 1920 | |||||||||||||||||||
| Unión Huaral | 2 | 1 | 1976 | 1989 | 1974 | |||||||||||||||||||
| 13. | Sport José Gálvez | 2 | 0 | 1915 | 1916 | |||||||||||||||||||
| 14. | Juan Aurich | 1 | 2 | 2011 | 1968 | 2014 | ||||||||||||||||||
| 15. | Jorge Chávez Nr. 1 | 1 | 1 | 1913 | 1916 | |||||||||||||||||||
| 16. | Sport Juan Bielovucic | 1 | 0 | 1917 | ||||||||||||||||||||
| Sport Inca | 1 | 0 | 1920 | |||||||||||||||||||||
| Centro Iqueño | 1 | 0 | 1957 | |||||||||||||||||||||
| Defensor Lima | 1 | 0 | 1973 | |||||||||||||||||||||
| San Agustín | 1 | 0 | 1986 | |||||||||||||||||||||
| Deportivo Binacional | 1 | 0 | 2019 | |||||||||||||||||||||
| 22. | Cienciano | 0 | 3 | 2001 | 2005 | 2006 | ||||||||||||||||||
| Cusco | 0 | 3 | 2012 | 2013 | 2017 | |||||||||||||||||||
| 24. | Jorge Chávez Nr. 2 | 0 | 2 | 1918 | 1921 | |||||||||||||||||||
| Sporting Tabaco | 0 | 2 | 1931 | 1954 | ||||||||||||||||||||
| 26. | Association | 0 | 1 | 1912 | ||||||||||||||||||||
| Atlético Peruano | 0 | 1 | 1915 | |||||||||||||||||||||
| Sport Sáenz Peña | 0 | 1 | 1919 | |||||||||||||||||||||
| Unión Buenos Aires | 0 | 1 | 1927 | |||||||||||||||||||||
| Circolo Sportivo Italiano | 0 | 1 | 1929 | |||||||||||||||||||||
| Defensor Arica | 0 | 1 | 1969 | |||||||||||||||||||||
| Alfonso Ugarte | 0 | 1 | 1975 | |||||||||||||||||||||
| Atlético Torino | 0 | 1 | 1980 | |||||||||||||||||||||
| UTC | 0 | 1 | 1985 | |||||||||||||||||||||
| Coronel Bolognesi | 0 | 1 | 2007 | |||||||||||||||||||||
| León Huánuco | 0 | 1 | 2010 | |||||||||||||||||||||
Pogrubioną czcionką zaznaczono kluby, które aktualnie występują w lidze.
Linki zewnętrzne
- Peruwiańska federacja piłkarska FPF. fpf.com.pe. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-05)].
- RSSSF