Przesmyk suwalski

Przesmyk suwalski (ang. Suwałki Gap^[1]) – pojęcie obecne w nazewnictwie NATO, oznaczające terytorium Polski zlokalizowane wokół Suwałk, Augustowa i Sejn, stanowiące jednocześnie połączenie krajów bałtyckich z Polską i resztą państw NATO oraz rozdzielające obwód królewiecki w Rosji oraz Białoruś, będącą sojusznikiem Rosji.

Polska i Litwa uzyskały niepodległość po I wojnie światowej i rozpoczęły walkę, aby przejąć kontrolę nad jak największym obszarem, jaki udało im się utrzymać militarnie. Podczas gdy Litwa rościła sobie prawa do zamieszkanych w większości przez Polaków Suwałk i Wilna, nie udało jej się ich przejąć. Suwałki zostały uzgodnione jako część Polski w wyniku umowy Suwalskiej, podczas gdy Wilno zostało zdobyte przez Polskę w ramach operacji typu false flag znanej jako bunt Żeligowskiego^[2]. W okresie międzywojennym Suwalszczyzna była większym obszarem graniczącym z Litwą i Prusami Wschodnimi i miała niewielkie znaczenie strategiczne^[3].

Po II wojnie światowej okolice Królewca, przemianowanego po wojnie na Kaliningrad, zostały włączone jako część Związku Radzieckiego^[4]. Litwa stała się republiką związkową w ZSRR, podczas gdy Polska znalazła się pod sowiecką strefą wpływów i przystąpiła do układu Warszawskiego. Aż do rozpadu Związku Radzieckiego jedynym wschodnim i północnym sąsiadem Polski był ZSRR, więc podobnie jak w okresie międzywojennym region ten nie miał większego znaczenia pod względem militarnym^[5].

Po 1991 roku obwód kaliningradzki stał się eksklawą Rosji, wciśniętą między Polskę i Litwę, które sąsiadują z Białorusią^[6]. Jednocześnie Polska i Litwa dołączyły do Unii Europejskiej i NATO, zaś Rosja i Białoruś są członkami Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym i tworzą Państwo Związkowe Rosji i Białorusi^[6].

Według United States Army region należy do potencjalnie najbardziej zapalnych punktów Europy. Informację potwierdził podczas konferencji #CEPAForum2015 Głównodowodzący US Army Europe generał Frederick Benjamin Hodges. Przedstawiciele USA wskazują na niedostatki infrastrukturalne i organizacyjne, które uniemożliwiają państwom NATO dość szybkie reagowanie w razie zagrożenia tego obszaru i przytaczają informacje wywiadowcze, wskazujące, że Rosjanie i Białorusini wykazują zainteresowanie tym obszarem w razie eskalacji potencjalnego konfliktu z państwami NATO. Prezydent Estonii Toomas Hendrik Ilves, autor pojęcia „wyłom suwalski” (Suwalki Gap) z 2015 r.^[7], porównał rejon suwalski do przesmyku Fulda podczas zimnej wojny^[8].

Znaczenie przesmyku zostało dostrzeżone po agresji Rosji na Ukrainę. Izolowanie Rosji na arenie międzynarodowej oraz jej skłonność do stosowania rozwiązań siłowych uświadomiła analitykom, że w razie konfliktu Rosji z NATO siły rosyjskie mogą podjąć próbę jednoczesnego ataku z terenu obwodu królewieckiego i Białorusi. W kwietniu 2022 r. dowódca armii litewskiej, generał porucznik Valdemaras Rupšys, ujawnił mediom, że Polska i Litwa przygotowały plan obrony przesmyku^[9]. Temat zajęcia przesmyku jest również poruszany przez rosyjskich propagandystów, którzy wskazują go jako strategicznie miejsce pozwalające na nawiązanie lądowej drogi z obwodem królewieckim oraz atak zarówno na Polskę jak i kraje nadbałtyckie^[10][11].

Przesmyk suwalski jest niekiedy określany jako „korytarz suwalski”^[a][12].

• Granica polsko-litewska
• Korytarz polski
• Brama Smoleńska
• Brama Brzeska
• Przesmyk (serial telewizyjny)