Puźniki

Puźniki
Пужники
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

czortkowski

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Puźniki”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Puźniki”
Ziemia49°00′51″N 25°12′22″E/49,014167 25,206111

Puźniki[1], Pużniki – nieistniejąca obecnie wieś na Ukrainie w rejonie czortkowskim[2] obwodu tarnopolskiego na południe od wsi Zalesie.

Dawniej wieś sołecka na obszarze dzisiejszej Ukrainy, w dawnej gminie Koropiec (powiat buczacki) w województwie tarnopolskim, położona na północ od Koropca.

Współcześnie (2008 rok) wieś jest całkowicie wyludniona i porośnięta lasem. Zniszczeniu uległa zabudowa Puźnik, rozebrano kościół i dawną plebanię. Zachowały się niektóre nagrobki na cmentarzu i kapliczka, widoczne pozostałości studzien[3].

Historia

W 1921 roku wieś liczyła 833 mieszkańców[4].

Według wspomnień byłych mieszkańców wsi podczas pierwszej okupacji radzieckiej, 10 lutego 1940 roku NKWD zesłało na Syberię 6 rodzin osadników cywilnych, około 40 osób. W późniejszym czasie aresztowano i deportowano jeszcze kilku Polaków[5].

W czasie okupacji niemieckiej na terenie wsi ukrywano Żydów:

  • polska rodzina Koryznów przechowywała żydowskie dziecko; w latach 1988 i 1990 Instytut Jad Waszem podjął decyzje o przyznaniu sześciu członkom rodziny tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[6];
  • Antonina Działoszyńska udzielała schronienia żydowskiej matce z córką; w 2008 roku Jad Waszem przyznał Antoninie (pośmiertnie) oraz jej dzieciom, Janowi i Czesławie, tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[7];
  • ks. Kazimierz Słupski pomagał kilkorgu Żydom, m.in. ukrywał na plebanii w Puźnikach przez ponad 3 lata Rozalię Bauer. W 2018 roku pośmiertnie przyznano mu tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata[8][9].
  • Franciszkanki z Puźnik udzielały pomocy m.in. Rozalii Bauer, Adolfowi Korngutowi[10] i Barbarze Geler Mandel[11]. Przełożonej klasztoru s. Anieli Wesołowskiej przyznano w 2018 roku pośmiertnie tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata[10].

W nocy z 12 na 13 lutego 1945[12][13] część mieszkańców wsi została wymordowana przez kureń UPA pod dowództwem Petra Chamczuka «Bystrego», a zabudowania spalone. W dniu 11 września 2008 w Ratowicach poświęcono pomnik pamięci pomordowanych w 1945 mieszkańcom Puźnik i Zalesia Koropieckiego[14].

W czerwcu 1945 ocalałych mieszkańców Puźnik przesiedlono do Niemysłowic koło Prudnika i Ratowic koło Wrocławia. We wsi pozostało kilka rodzin ukraińskich, mieszanych i kilku Polaków, którzy mieszkali w niezniszczonych domach. W 1946 roku władze osiedliły w Puźnikach kilkanaście rodzin łemkowskich i ukraińskich z Polski. Budynek plebanii adaptowano pod szkołę podstawową. W 1949 władze radzieckie zlikwidowały wieś[5].

Poszukiwania i ekshumacje

24 kwietnia 2025 roku w Puźnikach rozpoczęły się działania ekshumacyjne prowadzone przez polsko-ukraiński zespół badaczy, składający się z medyków sądowych, archeologów, genetyków i antropologów[15]. Liczbę wydobytych szkieletów wstępnie oceniono na co najmniej 42[16].

Saletyni w Puźnikach 1905-21

W lipcu 1905 r. abp Józef Bilczewski powierzył saletynom parafię w Puźnikach, którą objęli kanonicznie 17 sierpnia 1905 r. Proboszczem został Gabriel Vanroth. Do pomocy miał wikariusza Franciszka Schnydera. Sukcesywnie dołączali do nich kolejni bracia. 30 listopada 1905 r. władze zakonu otworzyły w Puźnikach pierwszy dom zakonny saletynów w Polsce z Gabrielem Vanrothem jako przełożonym. Krótkotrwale istniała w Puźnikach także Szkoła Apostolska saletynów, jednak z powodu złych warunków lokalowych została przeniesiona do Dębowca. 12 maja 1921 r. saletyni zakończyli pracę duszpasterską w Puźnikach[17].

Urodzeni

Związani z miejscowością

  • Aniela Wesołowska – polska nauczycielka, kierowniczka miejscowej publicznej szkoły powszechnej[19].

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 631
  2. ↑ Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-14] (ukr.).
  3. ↑ Zagłada Puźnik. rp.pl, 2008-07-10. [dostęp 2014-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)]. (pol.).
  4. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom XV. Województwo tarnopolskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923, s. 7.
  5. 1 2 Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 657, 666, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
  6. ↑ „Ciągły strach o życie” – historia rodziny Koryznów. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
  7. ↑ Działoszyńska Antonina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-04-21]. (ang.).
  8. ↑ Słupski Kazimierz. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-02-20]. (ang.).
  9. ↑ Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 621-622
  10. 1 2 Wesołowska Aniela. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
  11. ↑ Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 625
  12. ↑ Grzegorz Motyka, "Ukraińska partyzantka 1942-1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii", Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2006, ISBN 83-88490-58-3, s. 408
  13. ↑ Damian Karol Markowski, W cieniu Wołynia. „Antypolska akcja” OUN i UPA w Galicji Wschodniej 1943-1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, ISBN 978-83-08-08166-2, s. 346
  14. ↑ Zalesie (4) Koropieckie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 340.
  15. ↑ Ruszyły ekshumacje w Puźnikach [online], Nowy Kurier Galicyjski, 24 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-25].
  16. ↑ W Puźnikach znaleziono fragmenty szkieletów co najmniej 42 osób [online], dzieje.pl, 6 maja 2025 [dostęp 2025-05-06].
  17. ↑ O nas. www.saletyni.pl. [dostęp 2014-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-30)].
  18. ↑ List of female Heroes of the Soviet Union (ang.)
  19. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie. 5, s. 204, 31 maja 1939.

Bibliografia

  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. IX. Warszawa, 1880-1902, s. 325.

Literatura dodatkowa

  • Puźniki / oprac. Bartłomiej Gutowski. W: Cmentarze dawnego powiatu buczackiego / pod red. Anny Sylwii Czyż, Bartłomieja Gutowskiego. Warszawa, 2017, s. 647–659. ISBN 978-83-62622-57-3.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.