Radźadiradźa I

Prawdopodobnie był najstarszym synem Radźendry I^[1]. Niektóre źródła podają jednakże jego starszeństwo w wątpliwość^[2]. Służbę w armii Ćolów rozpoczął jeszcze za panowania swego dziadka Radźaradźy I. Nabył w związku z tym rozległe doświadczenie dowódcze, uczestnicząc w wyprawach wojennych przeciwko Ćerom, Pandjom, zachodnim Ćalukjom czy Lankijczykom^[3][4]. Przez pewien czas pełnił funkcję wicekróla dawnego władztwa Pandjów, zanim godnością tą obdarzono jego młodszego brata^[5]. Zwyczaj powierzania niedawno podbitych terytoriów w zarząd następcy tronu utrzymał się aż do czasów Kulottungi I, walnie przyczyniając się do skutecznej kontroli administracji centralnej nad prowincjami na peryferiach państwa Ćolów^[6].

Początkowo znany był jako książę Alavantan^[7]. Imię Radźadiradźa przyjął po wstąpieniu na tron^[8]. Wcześnie, bo już w 1018, został dopuszczony przez ojca do współrządów^[9][10]. Była to często się powtarzająca praktyka dynastyczna pośród Ćolów. Prawdopodobnie miała ona swoje źródło w pragnieniu zapewnienia państwu stabilności oraz ograniczenia intryg dworskich^[11]. Gdy na dziesięć lat przed swoją śmiercią samodzielnie przejął władzę, stanął na czele rozległego imperium morskiego, stojącego u szczytu swej terytorialnej ekspansji^[12]. Był pierwszym władcą koronowanym w Gangaikonda Ćolapuram, nowej stolicy założonej przez Radźendrę I^[13][14].

Zdolny dowódca i kompetentny polityk, zdołał utrzymać państwo odziedziczone po przodkach w nienaruszonym stanie^[15]. Tendencje odśrodkowe i wynikające z nich rebelie wymusiły na nim wszelako skupienie się na kwestiach wojskowych^[16]. Starał się niemniej podtrzymywać tradycje hojnego mecenatu kulturalnego i religijnego. Podobnie jak jego poprzednicy wspierał rozwój szkolnictwa. Dzięki darom monarszym mogło powstać chociażby cenione kolegium wedyjskie w Tribhuwani^[17]. Zapisał się w pamięci zbiorowej południa Indii jako jedyny władca z dynastii Ćolów, który zginął na polu bitwy. Poległ pod Koppam w 1054, w walce z władcą Ćalukjów Someśwarą^[18]. Na tronie zastąpił go współrządzący z nim od 1052 młodszy brat Radźendra II^[19][20].