Rdzawonos

Rdzawonos
	Oenomys
	O. Thomas, 1911
	; O. hypoxanthus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Arvicanthini
Rodzaj	rdzawonos
	Typ nomenklatoryczny
	Mus hypoxanthus Pucheran, 1855
Synonimy
	Aenomys: Kershaw, 1923;
	Aenomys: Kershaw, 1923;
Gatunki
	4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Rdzawonos^[3] (Oenomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 130–185 mm, długość ogona 152–200 mm, długość ucha 12–25 mm, długość tylnej stopy 29–35 mm; masa ciała 74–138 g^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1911 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule zatytułowanym O ssakach z północnej Angoli zebranych przez dr. W. J. Ansorge’a, opublikowanym w czasopiśmie „The Annals and magazine of natural history”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) rdzawonos leśny (O. hypoxanthus).

Etymologia

Oenomys (Aenomys): gr. οινος oinos ‘wino, koloru wina’^[8]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[9].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[10]^[7]^[4]^[3]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[b]	Status IUCN^[11]
	Oenomys ornatus	O. Thomas, 1911	rdzawonos ozdobny	gatunek monotypowy	górny las Gwinei w Afryce Zachodniej, na zachód od przełęczy Dahomey (od Senegalu na wschód do Ghany)	DC: 13–15,7 cm DO: 17,5–20 cm MC: 80–103 g	DD
	Oenomys hypoxanthus	(Pucheran, 1855)	rdzawonos leśny	gatunek monotypowy	tropikalna Afryka od przełęczy Dahomey na wschód do Etiopii, na południe do północnej Angoli, południoweej Demokratycznej Republice Konga i południowo-zachodniej Tanzanii; zakres wysokości: 0–3300 m n.p.m.	DC: 13,6–18,5 cm DO: 15,2–19,9 cm MC: 74–138 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe^[12]:

Oenomys olduvaiensis Jaeger, 1976^[13] (Tanzania; plejstocen)
Oenomys tiercelini Sabatier, 1982^[14] (Etiopia; pliocen)

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Oenomys O. Thomas, 1911.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 O. Thomas. On mammals from Northern Angola collected by Dr. W. J. Ansorge. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh Series. 13 (78), s. 416, 1904. (ang.).
↑ J.A. Kershaw. Notes on mammals collected by Dr. H. Schouteden in the Belgian Congo. „Revue Zoologique Africaine”. 11, s. 365, 1923. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 276. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 514–516. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 771–772. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Oenomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-12].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 331. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 172.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-28]. (ang.).
↑ Taxonomy: Oenomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-26]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Oenomys Thomas, 1904, Hesperomys project (Version 24.9.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2025-02-28] (ang.).
↑ J.-J. Jaeger: Les Rongeurs (Mammalia, Rodentia) du Pléistocène inférieur d’Olduvai Bed I (Tanzanie). Iè partie: les Muridés. W: R.J.G. Savage & S.C. Coryndon (redaktorzy): Fossil vertebrates of Africa. London: Academic, 1976, s. 58–120. (fr.).
↑ M. Sabatier. Les rongeurs du site Pliocène à hominidés de Hadar (Éthiopie). „Palaeovertebrata”. 12 (1), s. 31, 1982. (fr.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[2] Niepoprawna późniejsza pisownia Oenomys O. Thomas, 1911.

[12] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Thomas-1] 1 2 O. Thomas. On mammals from Northern Angola collected by Dr. W. J. Ansorge. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh Series. 13 (78), s. 416, 1904. (ang.).

[Kershaw-3] J.A. Kershaw. Notes on mammals collected by Dr. H. Schouteden in the Belgian Congo. „Revue Zoologique Africaine”. 11, s. 365, 1923. (ang.).

[Cichocki&inni-4] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 276. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 514–516. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-6] 1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 771–772. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Oenomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-12].

[amw-8] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 331. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=212_172]-9] Jaeger 1959 ↓, s. 172.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-10] Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-28]. (ang.).

[13] Taxonomy: Oenomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-26]. (ang.).

[zij-14] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Oenomys Thomas, 1904, Hesperomys project (Version 24.9.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2025-02-28] (ang.).

[jae-15] J.-J. Jaeger: Les Rongeurs (Mammalia, Rodentia) du Pléistocène inférieur d’Olduvai Bed I (Tanzanie). Iè partie: les Muridés. W: R.J.G. Savage & S.C. Coryndon (redaktorzy): Fossil vertebrates of Africa. London: Academic, 1976, s. 58–120. (fr.).

[sab-16] M. Sabatier. Les rongeurs du site Pliocène à hominidés de Hadar (Éthiopie). „Palaeovertebrata”. 12 (1), s. 31, 1982. (fr.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[b]

[11]

[12]

[13]

[14]