Roman Peszkowski
 | |
 porucznik sanitarny | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 października 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
między 20 a 22 kwietnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
5 Pułk Piechoty Legionów, |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
instruktor LOPP |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg.png){kind=small}  | |
.png){kind=small}
Roman Emilian Marceli Peszkowski herbu Jastrzębiec (ur. 22 października 1898 w Rzeszowie, zm. między 20 a 22 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – porucznik sanitarny Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[2].
%252C_Edward_%2526_Roman_Peszkowski.jpg)
Życiorys
Urodził się w Rzeszowie jako syn radcy apelacyjnego i adwokata Władysława (10.06.1849–16.07.1932)[4] i Marii z Mireckich[5] (31.10.1859–31.01.1944)[6]. Był młodszym bratem zamordowanego w Charkowie ppłk art. Edwarda Peszkowskiego (1891–1940) oraz krewnym Zygmunta i Zdzisława Peszkowskich[7]. Ukończył gimnazjum w Rzeszowie. Uzyskał niepełne wykształcenie medyczne[1]. Uczestniczył w I wojnie światowej[5] w szeregach armii austro-węgierskiej. W lipcu 1920 jako podchorąży sanitarny służył w Szpitalu Mokotowskim, został powołany do rezerwy Wojska Polskiego z jednoczesnym powołaniem do czynnej służby i mianowany podporucznikiem sanitarnym[8]. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 5 pułku piechoty Leg[9]. Od 1921 w VII batalionie sanitarnym[10]. W 1927 był w stopniu porucznika administracji, dział sanitarny ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 36 lokatą[11]. W 1929 jako główny instruktor PCK organizował i przeprowadzał w całej Polsce kursy przeciwgazowe szkolące instruktorów i podinstruktorów drużyn ratowniczych[12][13]. Reprezentował Zarząd Główny PCK na Walnych Zebraniach Członków PCK w poszczególnych oddziałach. Wygłaszał referaty dotyczące zadań i rozwoju PCK[14][15]. Prowadził audycje w Polskim Radiu dotyczące organizacji przez PCK pomocy sanitarnej społeczeństwu na wypadek katastrof żywiołowych i wojennych[16] oraz wojny chemicznej[17]. Brał czynny i znaczący udział w I Kongresie Ratownictwa, na którym podniesiono konieczność utworzenia centralnego związku ratownictwa[18]. W 1931 był nadal oficerem 7 batalionu sanitarnego[19]. W kwietniu 1931 został wybrany do Komisji Rewizyjnej poznańskiego Oddziału LOPP[20]. W 1933 należał do kadry zapasowej 9 Szpitala Okręgowego[21]. W 1935 został zwolniony z zajmowanych stanowisk z równoczesnym pozostawieniem bez przynależności służbowej i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu[22], następnie został przeniesiony w stan spoczynku. W latach 1936–1939 w LOPP w Brześciu n. Bugiem jako instruktor[5][1]. W marcu 1939 zmobilizowany[1] do 9 Szpitala Okręgowego[5].
Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 dostał się do niewoli sowieckiej. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem obozu jenieckiego w Kozielsku[1]. Między 19 a 21 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[1] – lista wywózkowa 035/2[5] z 16 kwietnia 1940[1] pozycja 14, nr akt 259[23]. Został zamordowany między 20 a 22 kwietnia 1940 w lesie katyńskim[1][5] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[24][25]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[26][27][28]. Roman Peszkowski nie został zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943[29][30].
Upamiętnienie
- Edward i Roman Peszkowscy zostali upamiętnieni symbolicznymi inskrypcjami na grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Pobitno w Rzeszowie[31][32].
- Staraniem kuzyna po mieczu obu braci, kapelana „Rodzin Katyńskich” Zdzisława Peszkowskiego, na kościele św. Karola Boromeusza w Warszawie zawisła tablica ich upamiętniająca.
- Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień kapitana[33]. Awans zostały ogłoszone 9 listopada 2007[34] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
- W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, został zasadzony Dąb Pamięci przez Zespół Szkół Ekonomicznych przy ul. Hoffmanowej w Rzeszowie[35].
Ordery i odznaczenia
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[36]
- Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża[37]
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 587.
- ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 188.
- ↑ Na tabliczce dwa błędy: miejsce śmierci Edwarda powinno być „Charków”, nie „Katyń” oraz rok urodzenia Romana to 1898, a nie 1899, por. Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej. ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl. [dostęp 2024-06-17]. (pol.).
- ↑ śp. WŁADYSŁAW PESZKOWSKI. www.grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2024-06-17]. (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 473.
- ↑ śp. MARIA PESZKOWSKA. www.grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2024-06-17]. (pol.).
- ↑ Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 20–21. ISBN 978-837399-505-5.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.1, nr 27), Warszawa, 21 lipca 1920, s. 603.
- ↑ Serwis informacyjny UM Rzeszów - Z dawnego Rzeszowa - "Podkarpacka historia" [online], www.rzeszow.pl [dostęp 2019-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-05].
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1923, s. 1165.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego, Warszawa: MSWojsk., 1927, s. 24.
- ↑ „Kurjer Poznański” (R.24, nr 16), 10 stycznia 1929, s. 6.
- ↑ „Dziennik Poznański” (R.71, nr 9), 11 stycznia 1929, s. 4.
- ↑ „Kurjer Poznański” (R.24, nr 121), 13 marca 1929, s. 6.
- ↑ „Kurjer Warszawski” (R.109, nr 72), 14 marca 1929, s. 4.
- ↑ „Kurjer Warszawski” (R.109, nr 124), 7 maja 1929, s. 8.
- ↑ „Kurjer Poznański” (R.25, nr 227), 17 maja 1930, s. 18.
- ↑ „Dziennik Poznański” (R.71, nr 214), 17 września 1929, s. 4.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.12, nr 5), Warszawa, 3 sierpnia 1931, s. 280.
- ↑ „Dziennik Poznański” (R.73, nr 90), 19 kwietnia 1931, s. 5.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.14, nr 10), 15 września 1933, s. 190.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.16, nr 10), Warszawa, 4 lipca 1935, s. 93.
- ↑ J. Tucholski, op cit, s. 680.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-02-08] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-02-08] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-02-08] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-02-08] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-09-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
- ↑ The Katyn Forest Massacre, Washington 1952, s. 131
- ↑ Edward Peszkowski. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2023-05-06].
- ↑ Roman Peszkowski. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2023-05-06].
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 106 [dostęp 2025-02-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Beata Terczyńska, W Rzeszowie posadzono dąb pamięci zamorodowanego w Katyniu kapitana Peszkowskiego [online], Nowiny, 15 września 2009 [dostęp 2019-10-05] (pol.).
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 103 „za zasługi na polu obrony przeciwgazowej i administracji wojska”.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych Korpusu Sanitarnego., Warszawa 1930, s. 50.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- The Katyn Forest Massacre : hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, Washington 1952.