Ryżak (owady)

Ryżak
	Gyrohypnus
	Leach, 1819
	; Gyrohypnus fracticornis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	kusaki
Plemię	wydłużaki
Rodzaj	Gyrohypnus
	Typ nomenklatoryczny
	Staphylinus fracticornis O. Müller
Synonimy
	Hyponygrus Tottenham, 1940; Xenoxantholinus Coiffait, 1972;
	Hyponygrus Tottenham, 1940; Xenoxantholinus Coiffait, 1972;

Ryżak^[1] (Gyrohypnus) – rodzaj chrząszczy z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków.

Rodzaj ten został wprowadzony w 1819 roku przez Williama Elforda Leacha^[2].

Chrząszcze o silnie wydłużonym ciele. Głowa ma słabo widoczne, płytkie, silnie zbieżne ku tyłowi zewnętrzne bruzdy czołowe oraz spłaszczone, słabo zaokrąglone, bardzo silnie i szorstko punktowane z podłużną, gładką linią skronie. Dłuższe od głowy czułki mają nasadowy człon maczugowaty, a człony od czwartego wzwyż niespłaszczone. Głaszczki szczękowe mają dobrze wykształcony człon końcowy. Przedplecze ma boczny brzeg w przedniej połowie długości zagięty w dół i daleko przed przednimi biodrami połączony z dolną krawędzią epipleury przedtułowia. Samiec ma gruszkowaty aparat kopulacyjny z dużymi, po stronie wewnętrznej delikatnie owłosionymi paramerami^[3].

Przedstawiciele rodzaju występują w krainach: palearktycznej, nearktycznej, neotropikalnej i australijskiej^[2]. Zasiedlają rozkładające się szczątki organiczne, np. pryzmy kompostowe i odchody, gdzie polują na małe bezkręgowce, szczególnie larwy muchówek^[3]. W Polsce stwierdzono 4 gatunki^[4] (zobacz też: kusakowate Polski).

Należy tu 15 opisanych gatunków^[2]:

Gyrohypnus angustatus Stephens, 1833 – ryżak synantrop
Gyrohypnus atratus (Heer, 1839) – ryżak mrówkożer
Gyrohypnus campbelli Smetana, 1982
Gyrohypnus ebneri (Scheerpeltz, 1925)
Gyrohypnus fracticornis (O. Müller, 1776)
Gyrohypnus fuscipes (Linné, 1758)
Gyrohypnus libanoticus Bordoni, 1984
Gyrohypnus liebei (Scheerpeltz, 1926)
Gyrohypnus marginalis (Wollaston, 1862)
Gyrohypnus ochripennis (Eppelsheim, 1892)
Gyrohypnus peyerimhoffi Coiffait, 1956
Gyrohypnus sichuanensis Zheng, 1995
Gyrohypnus silvanus (Peyerimhoff, 1917)
Gyrohypnus wagneri (Scheerpeltz, 1926)
Gyrohypnus wutaishanensis Bordoni, 2000

Przypisy

↑ Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
1 2 3 Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
1 2 Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
↑ A. Melke: Gyrohypnus. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-09-22].

[Szujecki2-1] Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.

[Herman-2] 1 2 3 Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.

[Szujecki-3] 1 2 Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.

[biomap-4] A. Melke: Gyrohypnus. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-09-22].

[1]

[2]

[3]

[4]