Ryszard Szaro

Był synem taksatora^[2] w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, prezesa koła łowieckiego i cukierniczki urodzonej w Stanach Zjednoczonych^[3]. Jego rodzice mieli wykształcenie podstawowe^[2]. Rodzina mieszkała w Strzyżowie, gdzie ukończył siedmioklasową wówczas Szkołę Podstawową nr 1^[4]. Trenował piłkę nożną w klubie Wisłok Strzyżów, w szkole uprawiał lekkoatletykę i szereg dyscyplin sportowych (narciarstwo, palant, piłka siatkowa, piłka ręczna, tenis stołowy)^[3]. Pod okiem nauczyciela strzyżowskiego liceum Zygmunta Leśniaka poznał podstawy rzutu oszczepem^[4] i przez dwa miesiące uczęszczał do tej szkoły^[3].

W listopadzie 1961^[a] wyemigrował z rodzicami i dwoma braćmi do Nowego Jorku na pokładzie transatlantyku Batory^[3]. Rodzina osiadła na Brooklynie^[3]; jego ojciec pracował jako portier na Manhattanie, a matka jako sprzątaczka w Rockefeller Center^[2]. Po uzupełnieniu ósmej klasy w szkole salwatorianów przy parafii Matki Bożej Pocieszenia na Brooklynie^[2] kształcił się na elektryka w szkole zawodowej, grając w piłkę nożną w klubie Polonia Greenpoint^[3]. Jego wynik w rzucie oszczepem w parku McCarren na pograniczu Greenpointu i Williamsburga zwrócił uwagę franciszkanina Owena Cappera, trenera sportowego katolickiej St. Francis Preparatory School na Williamsburgu^[5] i przyniósł mu propozycję nauki w tej szkole bez czesnego^[3]. Jako uczeń St. Francis Prep trenował futbol amerykański pod okiem Vincenta O'Connora^[2], a także tenis^[5], piłkę siatkową^[6], pchnięcie kulą^[7], sprint, bieg na 400 metrów i skok w dal^[8]. Występując w stanowych zawodach Catholic High School Athletic Association^[9], został mistrzem w rzucie oszczepem (ustanawiając w 1965 na dwa lata uczniowski rekord stanu Nowy Jork^[10]) i był kluczowym zawodnikiem drużyny futbolu amerykańskiego, która zdobyła kilka tytułów mistrzowskich^[3]. W maju 1967 został wyróżniony nagrodą nowojorskiego oddziału National Football Foundation^[8]. Trafił także do uczniowskiej futbolowej drużyny roku w Stanach Zjednoczonych (All-America)^[6]. Odrzucił ofertę kontraktu z klubu futbolowego New York Skyliners^[11].

W 1967 rozpoczął studia z ekonomii na Uniwersytecie Harvarda^[12], wybranym za namową nowojorskiego senatora Roberta F. Kennedy'ego^[6][3][4]. Uczęszczał na wykłady Henry'ego Kissingera i Richarda Pipesa. Dzielił pokój w akademiku z Richardem Gilderem Rockefellerem, synem przemysłowca naftowego Davida, dyrektora Council on Foreign Relations^[3]. Ustanowił studencki rekord w rzucie oszczepem dla obejmującego sześć stanów regionu Nowa Anglia^[12][6]. Brał udział jako oszczepnik w przygotowaniach do Letnich Igrzysk Olimpijskich w Meksyku (1968) na zgrupowaniu kadry amerykańskiej w Tennessee^[3][4]. W listopadzie 1968 zagrał obok Tommy'ego Lee Jonesa w słynnym meczu remisowym z drużyną Uniwersytetu Yale'a^[3]. Po urazie odniesionym na drugim roku studiów porzucił biegi i pozycję running back w drużynie futbolowej, przyjmując odtąd pozycję placekickera, na której dwukrotnie ustanowił rekord zdobytych punktów i został wybrany do drużyny najlepszych zawodników Ivy League w ostatnim roku studiów^[12][6]. Jego trenerem futbolowym był John Yovicsin^[12].

Po ukończeniu studiów w 1971 wyjechał na mityng lekkoatletyczny do Paryża i tam podjął pracę jako menedżer eksportu^[b] w amerykańskim przedsiębiorstwie Colgate-Palmolive^[6], odbywając liczne podróże po Europie, Ameryce Południowej^[12] i Azji Południowo-Wschodniej (Filipiny, Indonezja, Singapur), a także do Japonii^[3]. Mieszkał w Bostonie^[3]; według innego źródła powrócił do USA dopiero podejmując karierę sportową^[6]. Dzięki swoim znajomościom z Harvardu pośredniczył przy zatrudnianiu wykwalifikowanych żydowskich emigrantów (m.in. inżynierów) ze Związku Radzieckiego przez amerykańskie firmy^[12][6].

W 1973 rozpoczął zawodową karierę sportową. W sezonie 1973 grał w amatorskiej Atlantic Coast Football League w barwach New England Colonials^[3]. W 1974 po rozwiązaniu ACFL przeszedł do drużyny Philadelphia Bell w World Football League. Po jednym występie w Philadelphia Bell trafił kolejno do drużyn NFL Philadelphia Eagles i Oakland Raiders, w których nie znalazł miejsca w składzie wyjściowym^[3]. W październiku 1975 w wieku 27 lat jako drugi (po Czesławie Marcolu) Polak w historii^[3] i jako trzeci (po Johnie Dockerym i Robercie Leo) były gracz Harvardu^[13] rozpoczął występy w lidze NFL w klubie New Orleans Saints^[3]. W 1976 osiągnął najlepszy wynik w lidze na swojej pozycji^[3][4]. W drużynie z Nowego Orleanu rozegrał 43 mecze zdobywając 37 field goali i 82 extra points. W 1978 stracił stałe miejsce w drużynie z powodu kontuzji pachwiny, choć w ostatnim meczu zdobył punkty kopem na bramkę swoją słabszą nogą^[14][c]. W 1979 został zastąpiony przez łączącego eksperymentalnie dwie pozycje Russella Erxlebena^[15]. W tym samym roku rozegrał jeden mecz dla drużyny New York Jets^[16]. W sierpniu 1980 wygasł jego kontrakt z drużyną Atlanta Falcons^[17].

Około 1979 otworzył w Nowym Jorku firmę, która organizowała kontrakty na prace budowlane z zastosowaniem marmuru i granitu^[3]. W 1981 był menedżerem eksportu dla nowojorskiej firmy odzieżowej^[12], wznowił podróże do Europy, Ameryki Południowej^[12] i Azji Wschodniej^[6]. Od 1976^[d] zaangażował się w projekt roweru napędzanego w płaszczyźnie poziomej^[12], opracowywany przez przybyłego z ZSRR inżyniera Borisa Efrosa^[11]. Przed 1981 założył w tym celu ze swoim byłym agentem sportowym Jimem deHartem firmę Energenic Propulsions Ltd.^[12], której przypadły dwa patenty Efrosa^[18].

Po 1989 prowadził działalność handlową w Polsce, w latach 90. zamieszkał w Warszawie^[11]. Promował futbol amerykański i jazdę na łyżworolkach, które pomagał wprowadzić na polski rynek^[3][4][19]. Próbował eksportować polskie produkty do USA^[11].

Zmarł w Warszawie. Jego ciało zostało odnalezione po upływie nieznanego czasie od śmierci w jego domu na Mokotowie^[19]. Został pochowany w Strzyżowie^[4].