Scoparia

*Scoparia*
	; Scoparia dulcis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	Scoparia
	Nazwa systematyczna
	Scoparia L.; Sp. Pl.: 116 (1753)
	Typ nomenklatoryczny
	S. dulcis Linnaeus
Synonimy
	Kreidek Adans.;
	Kreidek Adans.;

Scoparia – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje 11 gatunków^[3]. Rośliny te występują w strefie międzyzwrotnikowej kontynentów amerykańskich na obszarze od południowej części Stanów Zjednoczonych do północnej Argentyny. Najbardziej zróżnicowane są w Ameryce Południowej. Jeden gatunek – S. dulcis rośnie jako introdukowany i szeroko rozprzestrzeniony w Afryce i Azji^[3]^[5]. Gatunek ten wykorzystywany jest do słodzenia wody i napojów. Niektóre gatunki są też uprawiane jako ozdobne^[6].

W XIX wieku dla rodzaju tego proponowano polskie nazwy: miotła, miotlec i nietota^[7].

Morfologia

Pokrój: Rośliny roczne, byliny i półkrzewy^[5], o łodydze wzniesionej i obłej^[5], zwykle silnie rozgałęzionej^[8]. Rośliny owłosione lub nagie^[5].
Liście: Naprzeciwległe i okółkowe^[5]^[8], siedzące^[5], zwykle lancetowate i zaostrzone^[5], często gruczołowato punktowane, całobrzegie lub ząbkowane^[8].
Kwiaty: Zebrane pojedynczo lub po kilka, wyrastające z węzłów w górnej części pędów, osadzone na długich i cienkich szypułkach. Kielich jest 4- lub 5-krotny, z działkami jajowatymi do lancetowatych. Korona kwiatu biała, niemal promienista, z krótką rurką, w gardzieli mocno owłosioną, łatki cztery. Pręciki cztery, podobnej długości, wystające z rurki kwiatu, z pylnikami równoległymi lub rozchylonymi. Zalążnia kulistawa, z licznymi zalążkami. Szyjka słupka na szczycie rozszerzona ze znamieniem^[8]^[5].
Owoce: Kulistawe do jajowatych torebki otwierające się cienkimi klapami i zawierające liczne nasiona^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Gratioleae z rodziny babkowatych Plantaginaceae^[9].

Wykaz gatunków^[3]

Scoparia aemilii Chodat
Scoparia dulcis L.
Scoparia elliptica Cham.
Scoparia ericacea Cham. & Schltdl.
Scoparia hassleriana Chodat
Scoparia mexicana R.E.Fr.
Scoparia montevidensis (Spreng.) R.E.Fr.
Scoparia nudicaulis Chodat & Hassl.
Scoparia pentapetala Deble & B.P.Moreira
Scoparia pinnatifida Cham.
Scoparia plebeia Cham. & Schltdl.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-12] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-12] (ang.).
1 2 3 4 5 Scoparia L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-12] .
↑ Scoparia L.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-12].
1 2 3 4 5 6 7 8 K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 385. ISBN 978-3-642-62200-7.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 842, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 449. (pol.).
1 2 3 4 5 Scoparia Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-12] .
↑ Genus Scoparia L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-12].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-12] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-12] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 5 Scoparia L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-12] .

[ing-4] Scoparia L.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-12].

[kubitzki-5] 1 2 3 4 5 6 7 8 K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 385. ISBN 978-3-642-62200-7.

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 842, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[7] Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 449. (pol.).

[china-8] 1 2 3 4 5 Scoparia Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-12] .

[grin-9] Genus Scoparia L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]