Senecjo
| Postać z Twarzy księżyca | |
| Twórca | |
|---|---|
| Wystąpienia | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia |
po 270 a przed 292[a] |
| Rodzina | |
Kwintus Klaudiusz Senecjo Bassus Pulcher zwany Senecjo[1] – postać z powieści Teodora Parnickiego Twarz księżyca, syn Kwintusa Bassusa.
Ojciec Senecjona, Kwintus Klaudiusz Senecjo pojął wdowę po senatorze Bassusie, jego piątą żonę i przyjął po zmarłym imię Bassus. Senecjo, podobnie jak ojciec, otrzymał imię Kwintus, co znaczy piąty[2]. Poślubił formalnie malutką siostrę Sykoriusza Probusa. Świadkami zawarcia ugody małżeńskiej byli trzej imperatorowie, dwóch osobiście, jeden przez pełnomocnika, jeden cezar i dwóch augustów: Konstantyn, Licyniusz (niechętnie) i brat Senecjona, Basjanus[b][3]. W 312 roku, na wieść o kłopotach prawnuka, 92-letnia babka, Mitroania, wyruszyła z Afryki do Europy. Udało jej się uratować jego młode życie. Po śmierci Mitroanii Senecjo ścigany przez Konstantyna i pod przymusem, przez Licyniusza[c], zbiegł w przebraniu do Chorezmii pod opiekę króla Afrygusa, który już w tym czasie nie był, tak jak dawniej, życzliwy potomkom Swijaszydów, traktował ich bowiem jako potencjalnych rywali do władzy[4].
Senecjo, zdaniem narratora, jako zbieg poza prawem postawiony, wyleczony zarówno z uroszczeń do wielkości, jak i marzeń o wydobyciu z wody twarzy księżyca, bez trudu schylił się, by wydobyć odpowiedź, choć nie był świadom jej znaczenia, na pytanie, które tak dręczyło Mitroanię i współdziałającego z nią Sykoriusza Probusa, czy ich działania mogły przynieść inne wyniki, czy mogło być inaczej[5].
O postaci
Wedle przekazów historycznych Senecjo był wysokim urzędnikiem na dworze cesarza Licyniusza i bratem Basjana. Basjanus poślubił Anastazję, przyrodnią siostrę cesarza Konstantyna, i po jego zwycięstwie w 312 nad Makscencjuszem miał zostać ogłoszony cezarem i objąć rządy nad Italią. Projekt ten, pod wpływem Senecjona, znalazł uznanie u cesarza Wschodu Licyniusza. Do realizacji tych planów jednak z niewiadomych przyczyn nie doszło. Źródła wzajemnie sobie przeczą. Jedne mówią, o tym, że Licyniusz przeciągnął Basjana, przy pomocy Senecjona, na swoją stronę; Konstantyn odkrył spisek i kazał zgładzić zdrajcę. Inne twierdzą, że to Licyniusz nie dotrzymał umowy i zaatakował terytorium Konstantyna[6][7].
Strategia autora
Parnicki kieruje uwagę odbiorcy w miejsce, gdzie sens postaci jeszcze się nie oswoił, nie stał się znany. Działa jakby wbrew naturalnemu procesowi, wyrywa postać z jej kontekstu. Przywraca jej możliwe motywacje, zanim te zdążyły zastygnąć w źródle historycznym. Nie tworzy typów. Każda z głównych postaci powieści ma swoją historię, którą trzeba zrekonstruować. Autor przeciwstawia się bowiem tradycji, w której postać funkcjonuje w naukowej czy popularnej historiografii[8].
Uwagi
- ↑ Gdy na przełomie 270/271 roku Mitroania opuszczała granice cesarstwa, obawiając się zemsty cesarza Aureliana, Kwintus Bassus miał już narzeczoną, którą wkrótce potem poślubił (Twarz..., ss. 373-376). W 292 roku zbiegł w góry numidyjskie nie ze swą żoną, a z Lolią Urbiką, syn musiał więc przyjść na świat wcześniej (ss. 234-235). Należy przyjąć raczej okolice drugiej z tych dat, gdy bowiem Mitroania wyruszyła mu w 312 roku na ratunek, mowa jest o tym, że zdążała by ocalić młodziutkie bardzo życie (s. 214)
- ↑ Trudno określić datę tego wydarzenia. Konstantyn został przez wojsko obwołany augustem po śmierci ojca 25 lipca 306 roku. Natychmiast wysłał posłów do augusta wschodu Galeriusza, ten jednak uznał w nim tylko cezara. Jesienią 308 roku doszło do ponownego ustalenia porządku władzy na zjeździe w Carnuntum. Drugim augustem obok Galeriusza obwołano Licyniusza, Konstantynowi pozostawiono godność cezara. Jeśli porządek wymienianych w tym fragmencie powieści osób jest stały, cezarem byłby Konstantyn, dwoma augustami Licyniusz i Galeriusz, co oznaczałoby że do zawarcia ugody doszło między jesienią 308 a majem 311, datą śmierci Galeriusza (Poczet..., ss. 546-548 i 518).
- ↑ Prawdopodobnie w związku ze sprawą Basjanusa.
Przypisy
- ↑ Parnicki 1961 ↓, s. 216.
- ↑ Parnicki 1961 ↓, s. 135-137.
- ↑ Parnicki 1961 ↓, s. 233.
- ↑ Parnicki 1961 ↓, s. 234-235.
- ↑ Parnicki 1961 ↓, s. 232.
- ↑ Gibbon 1960 ↓, s. 168-169.
- ↑ Burckhardt 1992 ↓, s. 221.
- ↑ Koziołek 1999 ↓, s. 81-82.
Bibliografia
- Jacob Burckhardt: Czasy Konstantyna Wielkiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992. ISBN 83-06-02213-0.
- Edward Gibbon: Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1960.
- Ryszard Koziołek: Zdobyć historię. Katowice: Wydawnictwo Gnome, 1999.
- Aleksander Krawczuk: Konstantyn Wielki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970.
- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2004. ISBN 83-207-1748-5.
- Teodor Parnicki: Twarz księżyca: powieść z wieków III–IV. Cz. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1961.