Sforzowie
Sforza (wym. sfọrca[1]) – włoski ród arystokratyczny panujący w Księstwie Mediolanu.
Dzieje
Najgłośniejszym z przodków rodu był kondotier (najemny żołnierz) Muzio Attendolo, zwany przez wrogów (i przyjaciół) Sforza, co miało świadczyć o jego niezwykłej bojowości i odwadze. W wyniku licznych podróży i miłostek pozostawił spora gromadkę nieślubnych dzieci. Najstarszy Franciszek I rozpoczął swoją karierę podobnie jak ojciec, jako kondotier. W 1441 ożenił się z Bianka Marią – nieślubną córką ostatniego księcia Mediolanu z rodu Viscontich, a w 1450 został obwołany księciem Mediolanu. Główna linia wywodząca się od jego najstarszego syna Galeazzo Marii rządziła faktycznie do 1480. Z linii tej pochodziła m.in. Bona Sforza d’Aragona – żona Zygmunta Starego, władcy Polski i Litwy.
W 1480 (formalnie od 1494) władzę przejęła młodsza linia reprezentowana przez Ludwika il Moro, młodszego syna księcia Franciszka I. Od 1499 Sforzowie tracili co kilka lat władzę w księstwie na rzecz rywalizujących o te tereny Walezjuszów i Habsburgów. Franciszek II zmarły bezpotomnie 1 listopada 1535 był ostatnim Sforzą z linii mediolańskich książąt. Cesarz Karol V Habsburg, jego dotychczasowy protektor, włączył Mediolan do swej domeny.
Od przyrodnich braci księcia Franciszka I (nieślubnych synów Muzzio Attendolo) pochodzą inne linie Sforzów. Od Aleksandra (zm. 1473) wywodzili się hrabiowie Pesaro. Gdy wygaśli w 1515, ich ziemie przejęli książęta Mediolanu.
Potomkowie Bosia (zm. 1476) to hrabiowie Santa-Fiora. Jednym najznaczniejszych pośród nich był Aleksander (zm. 1581), w 1560 mianowany biskupem Parmy, a po pięciu latach kardynałem. W 1570 został legatem w Bolonii. Rok przed śmiercią otrzymał prestiżową godność legata w całym Państwie Kościelnym. Współcześni, znając jego ogromne wpływy, nazywali go vicepapa (wicepapież).
Hrabia Franciszek III w 1673 ożenił się z Liwią, jedyną córką i spadkobierczynią Juliana II – księcia Cesarini. Ich potomkowie przyjęli tytuł książąt Sforza-Cesarini.
Władcy Mediolanu z dynastii Sforzów
| Herb | Portret | Imię | Data urodzenia | Data śmierci | Okres panowania |
|---|---|---|---|---|---|
 | Francesco I Sforza | 1401 | 1466 | 1450–1466 | |
 | Galeazzo Maria Sforza | 1444 | 1476 | 1466–1476 | |
 | Gian Galeazzo Sforza | 1469 | 1494 | 1476–1494 | |
 | Ludovico Sforza | 1452 | 1508 | 1494–1499, 1500 | |
.jpg) | Maksymilian Sforza | 1493 | 1530 | 1512–1515 | |
 | Franciszek II Sforza | 1495 | 1535 | 1521–1535 | |
Przedstawiciele dynastii Sforzów
| Herb | Portret | Imię | Data urodzenia | Data śmierci | Funkcja |
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | Muzio Attendolo Sforza | 1369 | 1424 | Włoski kondotier założyciel dynastii | |
 | Caterina Sforza | 1463 | 1509 | Księżna Forlì | |
 | Bianca Maria Sforza | 1472 | 1510 | Królowa Niemiec | |
 | Anna Sforza | 1476 | 1497 | Księżna Ferrary | |
 | Francesco Maria Sforza | 1491 | 1512 | Następca tronu mediolańskiego | |
 | Bona Sforza | 1494 | 1557 | Królowa Polski | |
Genealogia
| Antonia Salimbeni zm. 1411 | Muzio Attendolo Sforza 1369–1424 | Maria Marzano zm. 1440 hrabina Celano | Lucia Terzani zm. 1461 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bosio 1410–1476 hrabia Santa Fiora | Gabriel 1423–1457 arcybiskup Mediolanu | Polissena Ruffo 1400–1420 księżna Kalabrii | Franciszek I 1401–1466 książę Mediolanu | Bianka Maria 1425–1468 | Eliza 1402–1476 | Leonello Sanseverino 1385–1420 hrabia Cajazzo | Antonia 1404–1471 | Ardizzone da Carrara zm. 1441 pan Feltre | Leon 1406–1440 | Marsobilia Trinci zm. 1485 | Jan 1407–1451 | Lavinia Lavello | Konstancja da Varano 1428–1447 | Aleksander 1409–1473 pan Pesaro | Serafina Montefeltro 1434–1478 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Galeazzo 1444–1476 książę Mediolanu | Bona Sabaudzka 1449–1503 | Hipolita 1446–1488 | Alfons II 1448–1495 król Neapolu | Filip 1445–1492 hrabia Korsyki | Maria Sabaudzka 1448–1475 | Sforza 1449–1479 książę Bari | Ludwik 1452–1508 książę Mediolanu | Beatrycze d'Este 1475–1497 | Elżbieta 1453–1472 | Wilhelm VIII 1420–1483 markiz Montferratu | Askaniusz 1455–1505 kardynał | Oktawian 1458–1477 hrabia Lugano | Baptysta 1446–1472 | Fryderyk III 1422–1482 książę Urbino | Jan 1466–1510 pan Pesaro i Gradary | Lukrecja Borgia 1480–1519 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Katarzyna 1463–1509 księżna Forlì | Hieronim Riario 1443–1488 książę Imoli i Forlì | Gian Galeazzo 1469–1494 książę Mediolanu | Izabela Aragońska 1470–1524 księżna Bari | Hermes 1470–1503 markiz Tortony | Filibert I 1465–1482 książę Sabaudii | Bianka Maria 1472–1510 | Maksymilian I 1459]-1519 cesarz | Anna Maria 1473–1497 | Alfons I 1476–1534 książę Ferrary | Maksymilian 1493–1530 książę Mediolanu | Franciszek II 1495–1535 książę Mediolanu | Krystyna Duńska 1521–1590 | Konstantyn 1510–1512 pan Pesaro i Gradary | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Franciszek 1491–1512 hrabia Pawii | Hipolita 1493–1501 | Bona 1494–1557 | Zygmunt I Stary 1467–1548 król Polski i Litwy | Bianka Maria 1495–1496 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
- ↑ Sforza, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-01-05].
Linki zewnętrzne
- (ang.) Genealogia rodu w: M.Marek, Genealogy .Eu (po angielsku)
- (wł.) Genealogia rodu w: D.Shamà, Genealogie delle dinastie nobili italiane