Sieweczka pustynna

Sieweczka pustynna
	Anarhynchus leschenaultii
	(Lesson, 1826)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	siewkowce
Rodzina	sieweczkowate
Podrodzina	sieweczki
Rodzaj	Anarhynchus
Gatunek	sieweczka pustynna
Synonimy
	Charadrius Leschenaultii Lesson, 1826; Eupoda leschenaultii (Lesson, 1826); Pagoa leschenaultii (Lesson, 1826); Eudromias crassirostris Severtsov, 1873; Pagoa zanda Mathews, 1916; Charadrius columbinus Wagler, 1829;
	Charadrius Leschenaultii Lesson, 1826; Eupoda leschenaultii (Lesson, 1826); Pagoa leschenaultii (Lesson, 1826); Eudromias crassirostris Severtsov, 1873; Pagoa zanda Mathews, 1916; Charadrius columbinus Wagler, 1829;
Podgatunki
	A. l. columbinus (Wagler, 1829); A. l. scythicus (Carlos, Roselaar & Voisin, 2012); A. l. leschenaultii (Lesson, 1826);
	A. l. columbinus (Wagler, 1829); A. l. scythicus (Carlos, Roselaar & Voisin, 2012); A. l. leschenaultii (Lesson, 1826);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Sieweczka pustynna^[3] (Anarhynchus leschenaultii) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny sieweczkowatych (Charadriidae). W sezonie lęgowym zamieszkuje Azję, zimuje na wybrzeżach od Afryki przez południową Azję po Australazję. Sporadycznie zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał René Lesson w 1826 roku. Autor nadał mu nazwę Charadrius Leschenaultii, a jako miejsce typowe wskazał Pondicherry w Indiach^[1]^[4]. Analizy filogenetyczne przeprowadzone w 2022 roku wsparły umieszczenie tego gatunku w rodzaju Anarhynchus^[5]^[6]. Wyróżnia się trzy podgatunki^[7]^[8].

Podgatunki i zasięg występowania

Sieweczka pustynna zamieszkuje w zależności od podgatunku^[7]^[8]:

Anarhynchus leschenaultii columbinus – Azja Mniejsza, Lewant, Zakaukazie. Zimuje na wybrzeżach Morza Czerwonego, Zatoki Adeńskiej i południowo-wschodniej części Morza Śródziemnego.
Anarhynchus leschenaultii scythicus – pas od wschodnich wybrzeży Morza Kaspijskiego i prawdopodobnie północno-zachodniego Afganistanu po południowo-wschodni Kazachstan. Zimuje we wschodniej i południowo-wschodniej Afryce oraz dalej na wschód po zachodnie Indie.
Anarhynchus leschenaultii leschenaultii – zachodnie Chiny, Mongolia i południowa Syberia oraz Ałtaj. Zimuje od Azji Południowej do Australazji.

Sporadycznie zalatuje do Polski (do 2016 roku stwierdzono ją 8 razy^[9]).

Morfologia

Wygląd: W szacie godowej samiec ma boki i przód głowy oraz gardło, brzuch i podogonie białe. Przód ciemienia i kantarek oraz pokrywy uszne czarne (na czole pozostaje jednak biała plama). Kark i wole rdzawe. Wierzch głowy, grzbiet i skrzydła szarobrązowe. Dziób czarny, nogi ciemne. Samiec w szacie spoczynkowej, samica i osobniki młodociane mają barwy bardziej stonowane, nie występuje również w ubarwieniu kolor rdzawy. Bardzo podobna sieweczka mongolska jest nieco mniejsza, bledsza, o bardziej stonowanym ubarwieniu i krótszym, cieńszym dziobie oraz ma krótsze nogi.
Wymiary średnie: długość ciała: ok. 22–25 cm^[10]
rozpiętość skrzydeł: 44–60 cm^[7]
masa ciała: ok. 75–100 g^[10]

Ekologia i zachowanie

Biotop: Pustynie i tereny pokryte roślinnością słonolubną. Często w dużej odległości od wody. W okresie pozalęgowym brzegi różnorodnych zbiorników wodnych.

Gniazdo: Na ziemi, w wydrapanym zagłębieniu. Wyściółkę stanowi materiał roślinny^[10].
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–maju 3 (czasem 2 lub 4) jaja^[10].
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres około 24 dni przez obydwoje rodziców.
Pisklęta: Młode po około 30 dniach stają się samodzielne. Wcześniej zajmują się nimi i ojciec, i matka, którzy mogą podzielić się potomstwem^[10].
Pożywienie: Głównie bezkręgowce (m.in. mięczaki, skorupiaki, owady), sporadycznie drobne kręgowce. Według niektórych doniesień jedzą też jaszczurki i materiał roślinny^[10].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje sieweczkę pustynną za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2016 roku, mieści się w przedziale 150–340 tysięcy osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[2].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[11].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

1 2 3 4 5 6 D. Lepage: Greater Sand Plover Anarhynchus leschenaultii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2025-02-03]. (ang.).
1 2 BirdLife International, Charadrius leschenaultii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-09] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (wersja: 2023-12-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-03].
↑ F.G.F.G. Levrault F.G.F.G. (red.), Dictionnaire des sciences naturelles, t. 42, Strasbourg, Paris 1826, s. 36 (fr.).
↑ M. Päckert. Free access of published DNA sequences facilitates regular control of (meta‐) data quality – an example from shorebird mitogenomes (Aves, Charadriiformes: Charadrius). „Ibis”. 164 (1), s. 336–342, 2022. DOI: 10.1111/ibi.13005. (ang.).
↑ D. Černý & R. Natale. Comprehensive taxon sampling and vetted fossils help clarify the time tree of shorebirds (Aves, Charadriiformes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 177, s. 107620, 2022. DOI: 10.1101/2021.07.15.452585. (ang.).
1 2 3 Wiersma, P., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Greater Sandplover (Charadrius leschenaultii). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-07].
1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-03]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.
1 2 3 4 5 6 Charadrius leschenaultii — Greater Sand Plover, Large Sand Plover. Australian Government: Department of the Environment. [dostęp 2015-09-07].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[avibase-1] 1 2 3 4 5 6 D. Lepage: Greater Sand Plover Anarhynchus leschenaultii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2025-02-03]. (ang.).

[iucn-2] 1 2 BirdLife International, Charadrius leschenaultii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-09] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (wersja: 2023-12-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-03].

[oryg-4] F.G.F.G. Levrault F.G.F.G. (red.), Dictionnaire des sciences naturelles, t. 42, Strasbourg, Paris 1826, s. 36 (fr.).

[pac-5] M. Päckert. Free access of published DNA sequences facilitates regular control of (meta‐) data quality – an example from shorebird mitogenomes (Aves, Charadriiformes: Charadrius). „Ibis”. 164 (1), s. 336–342, 2022. DOI: 10.1111/ibi.13005. (ang.).

[car&nat-6] D. Černý & R. Natale. Comprehensive taxon sampling and vetted fossils help clarify the time tree of shorebirds (Aves, Charadriiformes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 177, s. 107620, 2022. DOI: 10.1101/2021.07.15.452585. (ang.).

[hbwa-7] 1 2 3 Wiersma, P., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Greater Sandplover (Charadrius leschenaultii). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-07].

[ioc-8] 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-03]. (ang.).

[kf2016-9] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.

[au-10] 1 2 3 4 5 6 Charadrius leschenaultii — Greater Sand Plover, Large Sand Plover. Australian Government: Department of the Environment. [dostęp 2015-09-07].

[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]