Sipo górski

Sipo górski
	Chironius monticola
	Roze, 1952
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Colubroidea
Rodzina	połozowate
Podrodzina	Colubrinae
Rodzaj	Chironius
Gatunek	sipo górski
Synonimy
	Herpetodryas sexcarinatus — Boulenger 1894 (częściowo);
	Herpetodryas sexcarinatus — Boulenger 1894 (częściowo);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Sipo górski^[3] (Chironius monticola) – gatunek węża z rodziny połozowatych (Colubridae), występujący w północno-zachodniej Ameryce Południowej. Prowadzi dzienny, częściowo nadrzewny tryb życia^[4].

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1952 roku amerykański herpetolog pochodzenia łotewskiego Janis Roze na łamach „Acta Biológica Venezuelica”. Holotyp (MBUCV 2019)^[a] został odłowiony 15 lipca 1951 roku przez J. Racenisa w El Junquinto (Distrito Federal) w Wenezueli^[4]^[5].

Etymologia

Chironius: w mitologii greckiej Chiron (gr. Χείρων Cheírōn, łac. Chiron), był najmądrzejszym i najbardziej cywilizowanym z centaurów^[6].
monticola: łac. mons – „góra”, łac. -cola od łac. -colo „mieszkaniec”^[4]^[7].

Występowanie

Gatunek ten występuje zwykle w tropikalnych wilgotnych lasach górskich, ale także w sezonowo suchych lasach górskich i formacjach paramo. Preferuje siedliska półotwarte: granice lasów, pastwiska, polany. Prowadzą mieszany tryb życia naziemny i nadrzewny, ale także są spotykane w rzekach i zbiornikach wodnych. W nocy lub w zimniejszych okresach węże tego gatunku pozostają zwinięte na drzewach do 4 m nad ziemią, w okolicach strumieni lub w skupiskach naziemnych roślin z rodziny bromeliowatych. Jeden z okazów był zauważony na wysokim drzewie około 40 m nad ziemią. Występuje na pacyficznych i na amazońskich stokach Andów od Wenezueli poprzez Kolumbię, Peru, Ekwador do Boliwii. W Ekwadorze na wysokości 1308–2437 m n.p.m.^[8] W pozostałych obszarach występowania na wysokościach 500–2694 m n.p.m.^[5]

Dieta

Dieta sipo górskiego jest mocno zróżnicowana, chociaż głównym jej składnikiem są żaby, składają się na nią też ptaki, gryzonie i jaszczurki^[4]^[8].

Morfologia

Jest to dużej wielkości wąż o małej głowie, której szerokość jest podobna do szerokości szyi, dużych oczach i dość jednolitym ubarwieniu. Występuje zróżnicowanie ubarwienia w zależności od rejonu występowania. Grzbiet jest zielony, przednia część głowy, część pyska złotobrązowe, dolna część ciała zmienia się od białej w okolicy głowy do jasnej matowopomarańczowej. W zachodniej części Ekwadoru na grzbiecie występuje para czarnych pasów wzdłuż ogona. Jest podobny do Chironius leucometapus i Chironius exoletus^[4]^[8].

Wymiary^[5]^[8]:


	Samiec	Samica
Długość całkowita (mm)	1569	1311
Długość SVL^[b] (mm)	1014	859
Łuski grzbietowe (rzędy)	12/12/12	12/12/12

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN Chironius monticola jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Liczebność populacji nie jest określona, ale gatunek ten jest opisywany jako bardzo pospolity w Kolumbii, Ekwadorze i Peru, średnio pospolity w Wenezueli i mniej pospolity w Boliwii. Trend liczebności populacji określany jest jako stabilny^[2].

Uwagi

↑ MBUCV – Museo de Biología de la Universidad Central de Venezuela, Caracas^[9].
↑ SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

Przypisy

↑ Chironius monticola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 Chironius monticola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 408. ISBN 83-01-14344-4.
1 2 3 4 5 P. Uetz & J. Hallermann, Chironius monticola ROZE, 1952, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-11-27] (ang.).
1 2 3 Rodríguez-Guerra i inni, Chironius monticola, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 48, OCLC 637083062 (ang.).
↑ J.A.J.A. Roze J.A.J.A., Colección de reptiles del profesor Scorza, de Venezuela, „Acta Biológica Venezuelica”, 1, 1952, s. 93–114 (hiszp.).
1 2 3 4 Garzón-Franco E., Gómez-Mesa L. i Arteaga A.: Mountain Whipsnake (Chironius monticola). [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J) [on-line]. 2024. (ang.).
Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).

[uwaga_2-5] MBUCV – Museo de Biología de la Universidad Central de Venezuela, Caracas^[9].

[uwaga_1-10] SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

[itis-1] Chironius monticola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] 1 2 Chironius monticola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[pwn-3] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 408. ISBN 83-01-14344-4.

[rd-4] 1 2 3 4 5 P. Uetz & J. Hallermann, Chironius monticola ROZE, 1952, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-11-27] (ang.).

[Reptiles_Ecuador-6] 1 2 3 Rodríguez-Guerra i inni, Chironius monticola, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).

[7] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 48, OCLC 637083062 (ang.).

[Pierwszy-8] J.A.J.A. Roze J.A.J.A., Colección de reptiles del profesor Scorza, de Venezuela, „Acta Biológica Venezuelica”, 1, 1952, s. 93–114 (hiszp.).

[R_Ecuador-9] 1 2 3 4 Garzón-Franco E., Gómez-Mesa L. i Arteaga A.: Mountain Whipsnake (Chironius monticola). [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J) [on-line]. 2024. (ang.).

[KodyMuzeum-11] Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[b]

[9]