Skandal w Izbie Gmin Kanady

Skandal w Izbie Gmin Kanady – skandal polityczny w Kanadzie, do którego doszło w 2023 roku w związku z uhonorowaniem w Izbie Gmin weterana Waffen-SS Jarosława Hunki.

22 września 2023 roku Jarosław Hunka, obywatel Kanady pochodzenia ukraińskiego, który w czasie II wojny światowej służył w 14 Dywizji Grenadierów SS (potocznie nazywanej SS „Galizien”), został zaproszony do Izby Gmin Kanady, gdzie był uhonorowany przez spikera parlamentu Anthony’ego Rotę, wybranego z okręgu wyborczego, w którym mieszka weteran. Hunka otrzymał dwie owacje na stojąco od wszystkich członków Izby, w tym premiera Kanady Justina Trudeau, innych liderów partii i odwiedzającego Kanadę prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego.

O służbie Hunki w Waffen-SS poinformował początkowo tygodnik „The Forward”, który zacytował tweeta naukowca Iwana Kaczanowskiego[1]. Historię podchwyciły następnie kanadyjskie media, przyciągając do sprawy międzynarodową uwagę.

Incydent, postrzegany jako polityczna gafa i skandal[2][3], określany jednym z najbardziej żenujących momentów w historii Kanady[4], został wykorzystany przez władze rosyjskie do uzasadniania dalszego prowadzenia wojny na Ukrainie, która została rozpoczęta m.in. pod pretekstem „denazyfikacji”. Rota zrezygnował z funkcji spikera Izby Gmin pięć dni później, a Izba jednogłośnie przyjęła uchwałę o potępieniu nazizmu i wycofaniu swojego uznania dla Hunki. Premier Trudeau i inni członkowie kanadyjskiego rządu przeprosili światową społeczność żydowską, a temat podejrzanych o zbrodnie wojenne naturalizowanych obywateli Kanady ponownie stał się przedmiotem zainteresowania opinii publicznej w tym kraju.

Tło

Jarosław Hunka

Jarosław Hunka
Ярослав Ількович Гунька
Ilustracja
Jarosław Hunka w kanadyjskim parlamencie, 2023
SS-Mann SS-Mann
Data i miejsce urodzenia

19 marca 1925
Urmań, województwo tarnopolskie, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1943–1945

Siły zbrojne

Waffen-SS

Jednostki

14 Dywizja Grenadierów SS

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Jarosław Ilkowycz Hunka (ukr. Ярослав Ількович Гунька, ur. 19 marca 1925[5] w Urmaniu[6][7]) zgłosił się na ochotnika do 14 Dywizji Grenadierów SS w 1943 roku, gdy miał 18 lat. Według Hunki powodem jego zaciągnięcia się było wezwanie Ukraińskiego Komitetu Centralnego do walki o ideę „Zjednoczonej Ukrainy”[6][8] Znane są jego zdjęcia wykonane podczas szkolenia wojskowego w Monachium i Neuhammer (obecnie Świętoszów)[9].

W 1944 roku Hunka został wysłany do walki przeciwko Armii Czerwonej na froncie wschodnim[10]. Dominique Arel, dyrektor studiów ukraińskich na Uniwersytecie w Ottawie, powiedział dla stacji CBC News, że do dywizji przyciągnięto tysiące ukraińskich ochotników i że wielu z nich pragnęło, aby ich działania pomogły Ukrainie uzyskać niepodległość od Związku Radzieckiego. Według Arela „trudno było ustalić”, czy konkretne elementy dywizji brały udział w zbrodniach, ale powiedział, że do czasu, gdy oddział Hunki dotarł na front, niemieckie działania związane z Zagładą Żydów w tym rejonie już się zakończyły. Zaznaczył jednak, że SS „Galizien” było zamieszane w zabijanie polskich cywilów[10]. W swoich wspomnieniach Hunka nazwał Wehrmacht „mistycznymi niemieckimi rycerzami”[11].

Po zakończeniu II wojny światowej Hunka jako cywilny przesiedleniec osiedlił się w Wielkiej Brytanii i dołączył do Stowarzyszenia Ukraińców w Wielkiej Brytanii[12]. W 1951 roku poślubił Margaret Ann Edgerton (1931–2018), a para wyemigrowała do Kanady trzy lata później, osiedlając się w Toronto, gdzie wychowali dwóch synów, Martina i Petera, jednocześnie aktywnie działając w lokalnej społeczności ukraińskiej[12][13]. Po ukończeniu szkoły technicznej Hunka pracował w przemyśle lotniczym, ostatecznie zostając inspektorem w zakładach de Havilland[12]. Na emeryturze nadal aktywnie udzielał się w społeczności ukraińskiej; jego synowie założyli Fundusz Badawczy im. Jarosława i Margaret Hunki na Uniwersytecie Alberty, aby promować badania naukowe o podziemnej działalności ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego w czasach sowieckich[12]. 20 sierpnia 2004 roku Hunka został wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Miasta Brzeżany na Ukrainie przez Radę Miasta Brzeżany[14]. W 2007 roku Kongres Ukraińsko-Kanadyjski przyznał Hunce i kilku innym byłym członkom SS „Galizien” Medal za Zasługi[15].

Hunka publikował teksty na internetowym blogu prowadzonym przez stowarzyszenie weteranów SS „Galizien” w latach 2010 i 2011. W 2022 roku udał się do Greater Sudbury, aby zaprotestować przeciwko rosyjskiej inwazji na Ukrainę[7]. Opisując sytuację na Ukrainie, Hunka powiedział dla CTV News, że „zniszczenia są po prostu niewiarygodne, a odbudowa zajmie lata, […], ale Ukraina wygra i Bóg błogosławi Ukrainie, a ja modlę się o to”[7]. Od 2023 roku mieszkał w North Bay w Ontario. 6 lutego 2024 roku Tarnopolska Rada Obwodowa przyznała Hunce Odznakę „Za zasługi dla regionu tarnopolskiego” za jego znaczący osobisty wkład w pomoc Siłom Zbrojnym Ukrainy, aktywną działalność charytatywną i publiczną, a także z okazji 112. rocznicy urodzin przywódcy ukraińskich nacjonalistów Jarosława Stećki[16].

Postępowanie z podejrzanymi o zbrodnie wojenne w Kanadzie

W latach bezpośrednio po II wojnie światowej liberalna polityka imigracyjna Kanady umożliwiła osiedlenie się w kraju wielu domniemanym nazistowskim zbrodniarzom wojennym[17][18][19]. Szczególnie duża liczba byłych żołnierzy SS „Galizien” (w stosunku do ich całkowitej liczby) wyemigrowała do Kanady ze Zjednoczonego Królestwa, gdzie byli przetrzymywani jako jeńcy wojenni[20][21]. Chociaż w Kanadzie istniała polityka odmawiania wjazdu byłym żołnierzom formacji wojskowych III Rzeszy, członkowie tej jednostki zostali z niej wyłączeni decyzją rządu z 1950 roku[20].

W 1985 roku rząd Kanady powołał Komisję Deschênesa w celu zbadania twierdzeń, że Kanada stała się azylem dla nazistowskich zbrodniarzy wojennych[22]. Końcowy raport komisji został opublikowany pod koniec 1986 roku w dwóch częściach. Stwierdzał, że nazistowscy zbrodniarze wojenni faktycznie imigrowali do Kanady, a w niektórych przypadkach nadal tam mieszkają[23]. Zalecono także zmiany w prawie karnym i obywatelskim, aby umożliwić Kanadzie ściganie zbrodniarzy wojennych[23]. Druga część końcowego raportu, która dotyczy zarzutów wobec konkretnych osób i zawiera załącznik zawierający listę 240 osób podejrzanych o zbrodnie wojenne, nigdy nie została upubliczniona[22][23]. SS „Galizien” stanowiło istotny przedmiot śledztwa[19]; zgodnie z raportem „oskarżenia o zbrodnie wojenne przeciwko członkom Dywizji „Galizien” nigdy nie zostały udowodnione”[22].

Kanada następnie uchwaliła ustawodawstwo dotyczące zbrodni wojennych, zmieniając swój Kodeks karny tak, aby umożliwić kanadyjskim sądom orzekanie w sprawach zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych poza terytorium Kanady[24]. Jedynym człowiekiem, który został oskarżony na podstawie tego prawa za swoje działania podczas II wojny światowej, był Imre Finta[25][26], uniewinniony w 1990 roku. W 1994 roku, po kilku podobnych sprawach, w których zarzuty zostały wycofane, Kanada oświadczyła, że nie będzie już ścigać nazistowskich zbrodniarzy wojennych[27][28].

Kanadyjska odpowiedź na wojnę rosyjsko-ukraińską

Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku Kanada nałożyła sankcje na Rosję i wysłała wsparcie militarne na Ukrainę[29]. Ważnym elementem propagandy Rosji uzasadniającej agresję była rzekoma „denazyfikacja” Ukrainy[30][31][32][33][34]. 8 maja 2022 roku premier Kanady Justin Trudeau złożył niespodziewaną wizytę w Kijowie, aby spotkać się z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim[35]. Zełenski jest z pochodzenia Żydem i wcześniej potępił zorganizowany w Kijowie marsz ku czci SS „Galizien” w 2021 roku[36]; podkreślił wówczas, że „pokonanie nazizmu było zwycięstwem naszego narodu” i wezwał organy ścigania oraz administrację miejską Kijowa do zbadania sprawy[37]. Następnie Zełenski złożył wizytę w Kanadzie 22 września 2023 roku (pierwszą od wybuchu wojny pełnoskalowej wojny z Rosją) i przemawiał w Izbie Gmin[38].

Wizyta Wołodymyra Zełenskiego w Izbie Gmin Kanady

Po tym, jak wizyta Zełenskiego została publicznie zapowiedziana, z biurem okręgowym Anthony’ego Roty, przewodniczącego Izby Gmin Kanady, skontaktował się syn Jarosława Hunki, Martin Hunka, mieszkaniec okręgu wyborczego Roty, występując z prośbą, aby jego ojciec był obecny w parlamencie podczas przemówienia[39]. Rota przystał na tę prośbę[40][41]. Według późniejszego oświadczenia lidera rządu w Izbie Gmin, Kariny Gould, zrobił to bez informowania o tym rządu ani delegacji ukraińskiej[42].

22 września 2023 roku Rota uhonorował obecność Hunki w Izbie, mówiąc: „Mamy tu dzisiaj w Izbie ukraińsko-kanadyjskiego weterana II wojny światowej, który walczył o niepodległość Ukrainy przeciwko Rosjanom i nadal wspiera jej wojska, nawet w wieku 98 lat”[43][44]. Rota pochwalił Hunkę, stwierdzając: „Jest ukraińskim bohaterem, kanadyjskim bohaterem i dziękujemy mu za całą jego służbę”[40][45]. Po peanach Roty Izba Gmin Kanady oddała Hunce dwie owacje na stojąco, do których dołączyli również Zełenski i jego żona[9][46].

Premier Justin Trudeau zaprosił Hunkę na wiec w Toronto z okazji wizyty Zełenskiego. Kongres Ukraińsko-Kanadyjski nominował Hunkę do udziału w nim, ale ten nie pojawił się na wydarzeniu[47].

Następstwa

Reakcje

Reakcje na uhonorowanie Hunki były zdecydowanie negatywne i wywołały międzynarodowe protesty. Centrum Studiów nad Holokaustem im. Szymona Wiesenthala stwierdziło, że „zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione przez oddział Hunki w czasie Holokaustu są dobrze udokumentowane”[48] i potępiło SS „Galizien” jako „odpowiedzialną za masowe mordy niewinnych cywilów [popełnione] z niewyobrażalnym poziomem brutalności”[40], odnosząc się do takich wydarzeń, jak masakra polskich cywilów w Hucie Pieniackiej w 1944 roku[9]. W oświadczeniu wydanym 24 września Rota wziął na siebie odpowiedzialność za zaproszenie Hunki na ceremonię[49], stwierdzając, że „szczególnie chce złożyć najgłębsze przeprosiny społecznościom żydowskim w Kanadzie i na całym świecie” i przyjąć „pełną odpowiedzialność” za incydent[41][50]. Ann-Clara Vaillancourt, rzeczniczka premiera Trudeau, nazwała przeprosiny Roty „tym, co należało zrobić” i potwierdziła odpowiedzialność Roty za zaproszenie Hunki na ceremonię[34].

Premier Trudeau powiedział: „To błąd, który głęboko zawstydził parlament i Kanadę” oraz przeprosił prezydenta Zełenskiego. Lider opozycji Pierre Poilievre nazwał to „największym dyplomatycznym wstydem” w historii Kanady[51].

Wydarzenie to odnowiło zainteresowanie tematem postępowania z podejrzanymi o zbrodnie wojenne, którzy wyemigrowali do Kanady[18][19] i doprowadziło do wezwań do odtajnienia drugiej części raportu Komisji Deschênesa[52]. Kanadyjski polityk i obrońca praw człowieka Irwin Cotler, który był głównym doradcą Kanadyjskiego Kongresu Żydowskiego w Komisji Deschênesa[53], powiedział w imieniu Centrum Praw Człowieka Raoula Wallenberga: „Choć przeprosiny są konieczne i mile widziane, rodzą one szersze pytanie. W jaki sposób Jarosław Hunka, znany nazistowski zbrodniarz wojenny, w ogóle dostał się do Kanady? Jak to możliwe, że nigdy nie został pociągnięty do odpowiedzialności?”[54][55].

27 września tymczasowy prorektor Uniwersytetu Alberty ogłosił zamknięcie Funduszu Badań Naukowych Hunki i zwrócenie około 30 000 dolarów kanadyjskich synom Hunki, stwierdzając, że uniwersytet „uznaje i żałuje niezamierzonych szkód”[56][57][58].

Natomiast Prezydent Ukraińskiej Federacji Narodowej Kanady bronił Hunki i stwierdził, że nie ma nic złego w tym, że parlament Kanady oklaskuje człowieka, „który walczył za swój kraj”, chociaż przyznał, że w tych okolicznościach „mogło to nie być słuszne”[59]. Kongres Ukraińsko-Kanadyjski stwierdził w oświadczeniu, że istnieją „trudne i bolesne zagadnienia we wspólnej historii społeczności, które zamieszkały na Ukrainie” i stwierdził, że uznaje, iż „ostatnie wydarzenia, które wyniosły te zagadnienia na pierwszy plan, spowodowały ból i udrękę”[59]. Prezydent Zełenski nie skomentował incydentu[60].

Po tym wydarzeniu wielu użytkowników Twittera udostępniło fałszywe zdjęcie rzekomego ukraińskiego znaczka pocztowego z wizerunkiem Hunki[61], w tym ambasada Rosji w Wielkiej Brytanii[62][63]. Według Jamesa L. Turka rosyjskie odpowiedzi miały na celu nadanie większej wiarygodności prowadzonej przez Federację Rosyjską wojnie na Ukrainie. Nazwał skandal „kopalnią złota dla rosyjskich propagandystów”[64]. Według Marcusa Kolgi z Instytutu Macdonalda-Lauriera skandal ten miał na celu zniszczenie reputacji Kanady na arenie międzynarodowej, a Rosja zamierza wzmocnić ten efekt za pomocą propagandy[4].

W dniach bezpośrednio po skandalu kilku neonazistów złożyło kwiaty na pomniku SS „Galizien” w Oakville w Ontario. W mediach społecznościowych podziękowali Hunce i powiedzieli, że dywizja walczyła, aby bronić Europy przed „azjatycko-komunistyczną zarazą”. Działania te zostały potępione przez organizacje żydowskie, które ponowiły żądania zburzenia pomnika[65].

W przemówieniu wygłoszonym 5 października 2023 roku na dorocznym spotkaniu Klubu Wałdajskiego prezydent Rosji Władimir Putin stwierdził, że fakt, iż Hunka był oklaskiwany przez prezydenta Zełenskiego, jest „znakiem nazizacji Ukrainy” i „właśnie dlatego konieczne jest denazyfikacja Ukrainy”[66][67]. Następnie powiedział, że Rota „w zasadzie wrzucił do jednego worka nazistowskich kolaborantów, oddziały SS i dzisiejsze ukraińskie wojsko”, co „tylko potwierdza tezę [Rosji], że jednym z celów [Rosji] na Ukrainie jest denazyfikacja”[68]. Poproszona o komentarz wicepremier Kanady Chrystia Freeland odpowiedziała, że Putin skutecznie „wykorzystuje [ten] błąd”, wezwała kanadyjską opinię publiczną do ostrożności wobec rosyjskiej propagandy i „bardzo, bardzo mocnego odrzucania wszystkiego, co mówi Władimir Putin”, a także powtórzyła, że działania powodujące uznanie Hunki w parlamencie były „strasznym błędem”[69][70].

W następstwie kontrowersji rodzina Hunki musiała się ukrywać w swoim rodzinnym mieście North Bay i nie odpowiedziała na prośby o wywiad[71]. Jedynie synowa Hunki została zacytowana słowami, że jej rodzina była „zszokowana tym, co się stało”; według przyjaciela rodziny, nie wiedzieli wcześniej, że Hunka zostanie publicznie przedstawiony przez spikera Izby i spodziewali się jedynie, że „będzie w tym samym pokoju” co prezydent Zełenski[71].

Rezygnacja Roty i wniosek Izby

26 września Anthony Rota ogłosił swoją rezygnację z powodu kontrowersji wywołanych skandalem[72][73]. Dzień wcześniej liderka rządu w Izbie Karina Gould złożyła wniosek o usunięcie uhonorowania Hunki z oficjalnych skryptów posiedzenia. Wniosek wywołał ożywioną debatę i nie uzyskał niezbędnego jednomyślnego poparcia[74][75]. 26 września Izba Gmin jednogłośnie przyjęła wniosek Yves’a-François Blancheta o „całkowite potępienie nazizmu we wszystkich jego formach” i wyrażenie „pełnej solidarności ze wszystkimi ofiarami nazizmu, byłymi i obecnymi”. Wniosek potępił również zaproszenie skierowane do Hunki i formalnie wycofał jego uhonorowanie przez Izbę[76].

Dyskusje na temat ekstradycji

26 września polski minister edukacji narodowej Przemysław Czarnek oświadczył w poście na Twitterze, że podjął kroki w kierunku możliwej ekstradycji Hunki[77][78]. W poście Czarnek napisał: „Wobec skandalicznych wydarzeń w kanadyjskim parlamencie polegających na uhonorowaniu w obecności także prezydenta Zełenskiego członka zbrodniczej, hitlerowskiej formacji SS Galizien, podjąłem kroki w kierunku ewentualnej ekstradycji tego człowieka do Polski[79]. Czarnek zwrócił się następnie do Instytutu Pamięci Narodowej o pilne zbadanie, czy Hunka był poszukiwany za „zbrodnie przeciwko Narodowi Polskiemu i Polakom pochodzenia żydowskiego”[80][81].

20 października Komitet Śledczy Federacji Rosyjskiej w oświadczeniu poinformował, że oskarżył Hunkę o „ludobójstwo ludności cywilnej na terytorium Ukraińskiej SRR podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej”, stwierdzając, że Hunka i inni członkowie dywizji zabili „co najmniej 500 obywateli ZSRR” w Hucie Pieniackiej[82]. W oświadczeniu stwierdzono również, że śledczy rozważają wydanie międzynarodowego nakazu aresztowania Hunki[83].

Przypisy

  1. ↑ Lev Golinkin: Canada’s House Speaker resigns over celebration of 98-year-old who fought in Nazi unit. The Forward, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  2. ↑ David K. Li: Canada’s House speaker steps down after honoring man who fought for Nazis. NBC News, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  3. ↑ Vjosa Isai: A New Speaker for Canada After a Misstep That ‘Deeply Embarrassed Parliament’. The New York Times, 2023-09-30. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  4. 1 2 Christian Paas-Lang: The Hunka affair has embarrassed Canada – how bad is it, historically speaking?. CBC.ca, 2023-09-30. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  5. ↑ Алексей Сочнев: «Идейно мотивирован и духовно сознателен». Что известно о ветеране СС, которому устроили стоячую овацию в парламенте Канады. rtvi.com, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ros.).
  6. 1 2 Ярослав Гунька: Моє покоління. Вісті Комбатанта, 2011-03-21. [dostęp 2025-02-17]. (ukr.).
  7. 1 2 3 Alana Everson: Sudbury hosts rally for Ukraine. CTV News, 2022-05-07. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  8. ↑ Роман Прядун: Злочинці чи герої: що не так зі скандалом навколо українського ветерана Другої світової війни у канадському парламенті. Обозреватель, 2023-09-30. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  9. 1 2 3 Lev Golinkin: Zelenskyy joins Canadian Parliament’s ovation to 98-year-old veteran who fought with Nazis. The Forward, 2023-09-24. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  10. 1 2 Christian Paas-Lang: House Speaker apologizes for honouring Ukrainian who fought in Nazi unit in WW II. Canadian Broadcasting Corporation, 2023-09-24. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  11. ↑ Adam Zivo: Nazi veteran’s memoir lays bare the pitfalls of nationalism. National Post, 2023-09-30. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  12. 1 2 3 4 New Endowments. „CIUS Newsletter”, 2020. University of Alberta. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  13. ↑ Rob Gillies: Zelenskyy speaks before Canadian Parliament in his campaign to shore up support for Ukraine. Associated Press, 2023-09-22. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  14. ↑ Почесні громадяни м.Бережани. berezhanymrada.gov.ua. [dostęp 2025-02-17]. (ukr.).
  15. ↑ CTV News: Fallout continues from Nazi vet invite after Speaker resigns. YouTube, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  16. ↑ Ірина Моргун: Тернопільська облрада нагородила Ярослава Гуньку, через якого пішов у відставку спікер парламенту Канади. suspilne.media, 2024-03-19. [dostęp 2025-02-17]. (ukr.).
  17. ↑ Christian Paas-Lang: Hunka incident spurs renewed calls for disclosure of alleged war criminal investigation records. CBC News, 2023-10-01. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  18. 1 2 Greg Mercer, Marie Woolf: Yaroslav Hunka said in essay that he enlisted in Nazi unit to protect homeland. The Globe and Mail, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  19. 1 2 3 Murray Brewster: After Parliament’s humiliation, Canada has to reckon with its past treatment of Nazis, experts say. CBC.ca, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  20. 1 2 Tristin Hopper: Canada’s long history of soft-pedalling the Ukrainian Waffen-SS Galicia Division. National Post, 2023-09-25. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  21. ↑ Tristin Hopper: FIRST READING: Canada has long been slammed as a ‘haven’ for ex-Nazis like Yaroslav Hunka. National Post, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17].
  22. 1 2 3 Leyland Cecco: 'Canada has a dark history with Nazis’: political scandal prompts reckoning. The Guardian, 2023-09-29. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  23. 1 2 3 W. Fenrick. The Prosecution of War Criminals in Canada. „Dalhousie Law Journal”. 12 (2), s. 256, October 1989. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  24. ↑ Grant Purves: War Criminals: The Deschênes Commission; (87-3E). Government of Canada, Political and Social Affairs Division, 1998-10-16. [dostęp 2025-02-17].
  25. ↑ Nazi war criminals in Canada. CBC.ca, 2011-05-12. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  26. ↑ Taylor C. Noakes: How did a man who fought for the Nazis get honoured in Canada? Given our history, it’s a debacle that may have been inevitable. Toronto Star, 2023-10-01. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  27. ↑ Bob Edwards, John Hauber: Canada to Stop Prosecuting Suspected Nazi War Criminals. NPR Morning Edition transcript, 1994-01-05. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  28. ↑ Rania Massoud: Un éminent « chasseur de nazis » dénonce l’inaction « lamentable » du Canada. Radio-Canada.ca, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  29. ↑ David Ljunggren: Zelenskiy visits Canada with thanks for aid he says helped save thousands. Reuters, 2023-09-23. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  30. ↑ NBC News: Watch: U.N. Envoys Stage Walkout As Russia’s Lavrov Begins Address. YouTube, 2022-03-01. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  31. ↑ Lavrov embodies Moscow’s steely posture. AP news, 2022-03-02. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  32. ↑ Russian actions aim to save people, demilitarize, denazify Ukraine – Lavrov. TASS, 2022-03-01. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  33. ↑ Charlie Smart: How the Russian Media Spread False Claims About Ukrainian Nazis. The New York Times, 2022-07-02. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  34. 1 2 Amanda Coletta, Anumita Kaur: Canada’s House speaker Anthony Rota sorry for honoring Nazi veteran. The Washington Post, 2023-09-25. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  35. ↑ Katie Simpson: How Justin Trudeau’s people arranged his whirlwind visit to a Ukraine at war. CBC News, 2022-05-09. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  36. ↑ Cnaan Liphshiz: Hundreds in Ukraine attend marches celebrating Nazi SS soldiers, including in Kyiv for the 1st time. Jewish Telegraphic Agency, 2021-05-03. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  37. ↑ Щодо акції у Києві до річниці створення дивізії СС «Галичина». Офіс Президента України, 2021-04-30. [dostęp 2025-02-17]. (ukr.).
  38. ↑ Ukraine’s President Zelenskyy makes surprise visit to Canada. Euronews, 2023-09-22. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  39. ↑ Kristy Kirkup, Ian Bailey: Trudeau apologizes on behalf of Parliament for honouring man who fought in Nazi unit. The Globe and Mail, 2023-09-27. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  40. 1 2 3 Sarah Ritchie: House Speaker Anthony Rota apologizes after inviting man who fought for Nazis to Parliament. CTV News, 2023-09-25. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  41. 1 2 Rob Gillies: Leader of Canada’s House of Commons apologizes for honoring man who fought for Nazis. Associated Press, 2023-09-24. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  42. ↑ Canada’s House speaker resigns over inviting man who fought for Nazis to parliament. Le Monde, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  43. ↑ Rachel Aiello: Canada House Speaker’s Nazi veteran invite ‘profoundly embarrassing’ Trudeau says, as Rota faces calls to resign”. www.erienewsnow.com. Erie News Now, 2023-09-25. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  44. ↑ Kyle Duggan: Nazi-linked veteran received ovation during Zelenskyy’s Canada visit. Politico, 2023-09-24. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  45. ↑ Isabel van Brugen: Who is Yaroslav Hunka? Ukrainian With Nazi past honored in Canada. Newsweek, 2023-09-25. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  46. ↑ Kremlin says Canadian parliament should condemn Nazism. Reuters, 2023-09-27. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  47. ↑ Darren Major: PM Trudeau invited veteran of Nazi unit to attend Zelenskyy rally in Toronto. CBC News, 2024-02-05. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  48. ↑ Keir Giles: Fighting against the USSR didn’t necessarily make you a Nazi. Politico, 2023-10-02. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  49. ↑ Pete Schroeder: Canada House speaker apologizes for recognition of veteran who fought for Nazis. Reuters, 2023-09-24. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  50. ↑ ‘Deepest apologies’: Canada official backtracks after Ukraine Nazi honoured. Al Jazeera, 2023-09-25. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  51. ↑ Chloe Kim: Justin Trudeau apologises after Nazi veteran honoured in parliament. BBC, 2023-09-27. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  52. ↑ Canada apologizes for honor awarded to ex-Nazi soldier in 1987. The Jerusalem Post, 2023-10-04. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  53. ↑ Commission of Inquiry War Criminal Report, Government of Canada, Public Services and Procurement Canada, 30 grudnia 1986 [dostęp 2025-02-17] (ang.).
  54. ↑ Statement on Yaroslav Hunka from Irwin Cotler, Special Envoy on Preserving Holocaust Remembrance and Combatting Antisemitism – Raoul Wallenberg Centre. Raoul Wallenberg Centre for Human Rights, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  55. ↑ Aaron Bandler: Canada’s House of Commons Speaker Resigns After Honoring Man Who Fought for Nazis. Jewish Journal, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  56. ↑ Peter Zimonjic: University of Alberta returning $30,000 donation to Yaroslav Hunka’s family, closing endowment in his name. CBC News, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  57. ↑ Stephanie Swensrude: University of Alberta returns endowment to veteran of Nazi unit recognized in House of Commons. Global News, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  58. ↑ Beth Harpaz: Canadian university to return donation from family of man who served in Nazi unit. The Forward, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  59. 1 2 Un groupe ukrainien défend l’ancien membre de la Waffen-SS honoré au Parlement. Radio Canada International, 2023-09-30. [dostęp 2025-02-17]. (fr.).
  60. ↑ Sophia Khatsenkova: Fact-check: Did Ukraine issue a stamp honouring Nazi veteran?. Euronews, 2023-10-04. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  61. ↑ Annet Preethi Furtado: No, Ukraine hasn’t issued postal stamps featuring Yaroslav Hunka. Logically, 2023-09-28. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  62. ↑ Uliana Malashenko: Fact Check: Ukraine Did NOT Issue Stamp With Yaroslav Hunka On It – Viral Image Showed Barcode From Different Product. Lead Stories, 2023-09-27. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  63. ↑ Anja Karadeglija: Parliament’s Nazi scandal a ‘top headline story’ for Russian propaganda news. National Post, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  64. ↑ Raffy Boudjikanian: Opposition, disinfo experts push government to fight Russian propaganda in wake of Hunka incident. CBC.ca, 28 September 2023. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  65. ↑ Neo-Nazis, white nationalists go on pilgrimage to Galicia Waffen-SS memorial. The Globe and Mail, 2023-10-04. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  66. ↑ From the New World Order to coke and hand grenades Here’s what Putin said at Russia’s annual Valdai Discussion Club. Meduza, 2023-10-06. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  67. ↑ Ключевые тезисы из речи Путина на Валдайском форуме. RIA Nowosti, 2023-10-05. [dostęp 2025-02-17]. (ros.).
  68. ↑ Putin calls Canadian parliament’s applause for Nazi veteran ‘disgusting’. Reuters, 2023-10-05. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  69. ↑ Briar Stewart: Putin ridicules Canada’s former Speaker over Nazi incident. CBC.ca, 2023-10-05. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  70. ↑ Ian Bailey: Politics Briefing: Freeland pushes back after Putin’s comments. The Globe and Mail, 2023-10-05. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  71. 1 2 Ashley Burke: Family of man who fought in Nazi unit unaware Hunka would be honoured in Parliament, friend says. CBC News, 2023-09-30. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  72. ↑ Aaron D’Andrea: Anthony Rota resigns as House Speaker over tribute to veteran of Nazi unit. Global News, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  73. ↑ John Paul Tasker: Anthony Rota resigns as Speaker after inviting former Ukrainian soldier with Nazi ties to Parliament. CBC, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  74. ↑ Aaron D’Andrea: Liberals try to strike Hunka recognition from official record. What that means. Global News, 2023-09-27. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  75. ↑ Catherine Lévesque: Conservatives stop Liberals from erasing recognition of Nazi war veteran from House of Commons record. National Post, 2023-09-25. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  76. ↑ Debates of Sept. 26th, 2023. openparliament.ca. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  77. ↑ Peter Zimonjic: Poland’s education minister says he’s ‘taken steps’ to extradite Yaroslav Hunka. CBS News, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  78. ↑ Ellen Francis: Polish official wants Canada to extradite 98-year-old Nazi veteran. Washington Post, 2023-09-27. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  79. ↑ Skandal z udziałem Wołodymyra Zełenskiego w Kanadzie. Przemysław Czarnek chce ekstradycji członka SS Galizien. Rzeczpospolita, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17].
  80. ↑ Daniel Tilles: Poland may seek extradition of Ukrainian Nazi WW2 veteran Hunka from Canada. Notes From Poland, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  81. ↑ Chloe Mayer: Yaroslav Hunka extradition demanded by Poland over alleged Nazi past. Newsweek, 2023-09-26. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  82. ↑ Russia Charges Nazi Applauded by Canadian Parliament. The Moscow Times, 2023-10-20. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).
  83. ↑ Russia charges Ukrainian war veteran mistakenly honoured by Canada with genocide. Reuters, 2023-10-20. [dostęp 2025-02-17]. (ang.).

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.