Skoczynoszczur

Skoczynoszczur
	Mesembriomys
	Palmer, 1906
	; Skoczynoszczur czarnostopy (M. gouldii) na ilustracji z XIX wieku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	skoczynoszczur
	Typ nomenklatoryczny
	Mus hirsutus Gould, 1842 (= Hapalotis gouldii J.E. Gray, 1843)
Synonimy
	Ammomys O. Thomas, 1906;
	Ammomys O. Thomas, 1906;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Skoczynoszczur^[3] (Mesembriomys) – rodzaj ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Australii^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 188–300 mm, długość ogona 290–410 mm, długość ucha 23–48 mm, długość tylnej stopy 48–72 mm; masa ciała 205–880 g^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1906 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule zatytułowanym O typie gatunkowym szczurów australijskich dotychczas określanych jako Conilurus, z uwagami na temat budowy i ewolucji ich guzków trzonowych, opublikowanym w czasopiśmie „The Annals and magazine of natural history”^[2]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) skoczynoszczur czarnostopy (M. gouldii). Jednak nazwa – Ammomys – którą ukuł Thomas okazała się zajęta przez rodzaj innych gryzoni z rodziny chomikowatych (Cricetidae), dlatego w 1906 roku amerykański zoolog Theodore Sherman Palmer nadał rodzajowi myszy nową nazwę – Mesembriomys^[1].

Etymologia

Ammomys: gr. αμμος ammos ‘piasek’^[8]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[9].
Mesembriomys: gr. μεσημβρινος mesēmbrinos ‘południowy’, od μεσημβρια mesēmbria ‘południe’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[1].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]^[7]^[4]^[3]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[c]	Status IUCN^[11]
	Mesembriomys gouldii	(J.E. Gray, 1843)	skoczynoszczur czarnostopy	3 podgatunki	Australia Zachodnia (obszar Kimberley), obszary o większych opadach deszczu w Terytorium Północnym (wraz z Wyspą Melville’a) oraz północnym Queensland; zakres wysokości: 0–700 m n.p.m.	DC: 25–30 cm DO: 32–41 cm MC: 580–880 g	VU
	Mesembriomys macrurus	(W. Peters, 1876)	skoczynoszczur złotogrzbiety	gatunek monotypowy	nierówne tereny północnego obszaru Kimberley, z kilkoma wyspami (Australia Zachodnia); dawniej szeroko rozpowszechniony	DC: 18,8c24m DO: 29–36 cm MC: 205–330 g	NT

Kategorie IUCN: NT – gatunek bliski zagrożenia, VU – gatunek narażony.

Uwagi

↑ Nowa nazwa dla Ammomys O. Thomas, 1906.
↑ Młodszy homonim Ammomys Bonaparte, 1831 (Cricetidae).
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 T.S. Palmer. Ammomys and other compounds of Mys. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 97, 1906. (ang.).
1 2 O. Thomas. On the generic arrangement of the Australian rats hitherto referred to Conilurus, with remarks on the structure and evolution of their molar cusps. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh Series. 17 (97), s. 84, 1906. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 273. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 504. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 724. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Mesembriomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 324–325. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 15.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-23]. (ang.).
↑ Taxonomy: Mesembriomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-23]. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[1] Nowa nazwa dla Ammomys O. Thomas, 1906.

[3] Młodszy homonim Ammomys Bonaparte, 1831 (Cricetidae).

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Palmer-2] 1 2 3 T.S. Palmer. Ammomys and other compounds of Mys. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 97, 1906. (ang.).

[Thomas-4] 1 2 O. Thomas. On the generic arrangement of the Australian rats hitherto referred to Conilurus, with remarks on the structure and evolution of their molar cusps. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh Series. 17 (97), s. 84, 1906. (ang.).

[Cichocki&inni-5] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 273. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 504. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-7] 1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 724. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Mesembriomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].

[amw-9] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 324–325. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=55_15]-10] Jaeger 1959 ↓, s. 15.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-11] Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[mdd-12] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-23]. (ang.).

[14] Taxonomy: Mesembriomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-23]. (ang.).

[a]

[1]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[c]

[11]