Skrytokret

Skrytokret
	Cryptochloris
	Shortridge & T.D. Carter, 1938
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	afrosorkowce
Podrząd	złotokretowe
Rodzina	złotokretowate
Podrodzina	złotokrety
Rodzaj	skrytokret
	Typ nomenklatoryczny
	Cryptochloris zyli Shortridge & T.D. Carter, 1938
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Skrytokret^[2] (Cryptochloris) – rodzaj ssaków z podrodziny złotokretów (Chrysochlorinae) w obrębie rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Południowej Afryce^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała 82–92 mm, długość tylnej stopy 10,3–12 mm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1938 roku amerykańsko-brytyjska para zoologów – Brytyjczyk Guy Chester Shortridge i Amerykanin Thomas Donald Carter – w artykule zatytułowanym Nowy rodzaj oraz nowe gatunki i podgatunki ssaków z Little Namaqualand i Prowincji Północno-Zachodniej oraz nowy podgatunek Gerbillus paeba z Prowincji Przylądkowej Wschodniej, opublikowanym w czasopiśmie „Annals of the South African Museum”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) skrytokret piaskowy (C. zyli).

Etymologia

Cryptochloris: gr. κρυπτος kruptos ‘ukryty’; rodzaj Chrysochloris Lacépède, 1799 (złotokret)^[7]^[1].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[8]^[6]^[3]^[2]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
	Cryptochloris wintoni	Broom, 1907	skrytokret wydmowy	gatunek monotypowy	północno-zachodnia Prowincja Przylądkowa Północna (znany tylko z miejsca typowego)	DC: 8,6–9,2 cm MC: brak danych	CR
	Cryptochloris zyli	Shortridge & T.D. Carter, 1938	skrytokret piaskowy	gatunek monotypowy	prowincje: Prowincja Przylądkowa Północna (Groenriviermond) i Zachodnia (Lambert’s Bay); być może na północ wzdłuż wybrzeża do rzeki Olifants	DC: około 8,2 cm MC: brak danych	EN

Kategorie IUCN: EN – gatunek zagrożony, CR – gatunek krytycznie zagrożony.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 G.Ch. Shortridge & T.D. Carter. A new genus and new species and subspecies of Mammals from Little Namaqualand and the north-west Cape Province and a new subspecies of Gerbillus paeba from the Eastern Cape Province. „Annals of the South African Museum”. 32, s. 284, 1938. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 202. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cryptochloris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 71. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
↑ Taxonomy: Cryptochloris – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[9] DC – długość ciała; MC – masa ciała

[Shortridge&Carter-1] 1 2 3 G.Ch. Shortridge & T.D. Carter. A new genus and new species and subspecies of Mammals from Little Namaqualand and the north-west Cape Province and a new subspecies of Gerbillus paeba from the Eastern Cape Province. „Annals of the South African Museum”. 32, s. 284, 1938. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Taylor&inni-4] 1 2 3 4 5 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 202. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cryptochloris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Jaeger-7] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 71. (ang.).

[mdd-8] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[10] Taxonomy: Cryptochloris – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]