Skrzydłowarg strunowy

Skrzydłowarg strunowy

Pterinochilus chordatus
(Gerstäcker, 1873)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	szczękoczułkopodobne
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Infrarząd	ptaszniki
Rodzina	ptasznikowate
Rodzaj	skrzydłowarg
Gatunek	skrzydłowarg strunowy
Synonimy
Harpactira chordata Gerstaecker, 1873 Pterinochilus raptor Strand, 1906 Pterinochilus widenmanni Strand, 1906 Pterinochilus affinis Tullgren, 1910 Pterinochilus sjöstedti Tullgren, 1910 Pterinochilus carnivorus Strand, 1917 Pterinochilus brunellii Caporiacco, 1940 Coelogenium raveni Smith, 1990 Pterinochilus raveni (Smith, 1990)

Skrzydłowarg strunowy^[1] (Pterinochilus chordatus) – gatunek pająka z rodziny ptasznikowatych. Zamieszkuje Afrykę Wschodnią.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1873 roku przez Carla E.A. Gerstäckera pod nazwą Harpactira chordata^[2] jako miejsce typowe wskazując przypuszczalnie kenijską Tavetę^[3]. W 1881 roku Pietro Pavesi uznał ów nazwę za synonim Harpactira elevata^[4]. Embrik Strand opisał go w 1906 roku niezależnie pod nazwami Pterinochilus raptor (z Somalii) i Pterinochilus widenmanni (z Tanazanii)^[5], a w 1907 roku gatunek opisany przez Gerstäckera przeniósł do synonimów Pterinochilus constrictus^[6]. W 2002 roku Richard C. Gallon dokonał rewizji rodzaju Pterinochilus, przywracając epitet nadany przez Gerstäckera i jako pierwszy podając używaną współcześnie kombinację^[3].

Samce osiągają od 21,9 do 36 mm długości ciała przy prosomie długości od 9,8 do 17,4 mm i szerokości od 7,7 do 13,9 mm. Samice natomiast osiągają od 38,9 do 54,4 mm długości ciała przy prosomie długości od 18,4 do 22,4 mm i szerokości od 14,2 do 19,1 mm^[3].

Karapaks jest u samca niski, ubarwiony szaro lub czarno z metalicznie złotymi krawędziami i pasami rozchodzącymi się promieniście. U samicy jest wysklepiony w części głowowej, ubarwiony szaro lub czarno z ciemną maską wokół wzgórka ocznego oraz z rozchodzącymi się promieniście złocistymi paskami. Jamka karapaksu ma postać poprzecznej szczeliny. Szczękoczułki są szare lub czarne, u samców mają od 9 do 12, a u samic od 11 do 24 zębów na przedniej krawędzi bruzdy. Na tylno-bocznej powierzchni szczękoczułka leży duża skopula z dobrze wykształconych szczecinek pierzastych o funkcji strydulacyjnej, współpracująca z niepodzieloną skopulą podobnych szczecinek na przednio-bocznej powierzchni krętarza nogogłaszczka; u dużych okazów pierzaste szczecinki występować mogą jeszcze w nasadowej części przednio-bocznej powierzchni uda nogogłaszczka. Kuspuli na wardze dolnej jest 50–60, podczas gdy na szczękach około setki. W przeciwieństwie do podobnego skrzydłowarga myszowatego w odsiebnej części przednio-bocznej krawędzi szczęki brak jest szeregu grubych szczecin. Kolor sternum i bioder jest ciemnoszary do czarnego. Barwa nogogłaszczków i odnóży jest szara lub czarna z bladożółtymi stawami, u samca ponadto z metalicznie złotymi krętarzami. Wszystkie pary stóp oraz nadstopia pary od pierwszej do trzeciej mają pełne skopule, natomiast na nadstopiach pary ostatniej skopule podzielone są wzdłużnym pasmem usztywnionych szczecinek. U samca goleń odnóża pierwszej pary ma hak w postaci przysadzistej apofizy prowentralnej dystalnej, zaopatrzonej w mocny, zakrzywiony, brzuszno-bocznie sterczący megakolec. Nadstopie pierwszej pary samca jest u małych okazów słabo, a u dużych mocniej zakrzywione, natomiast uda pary trzeciej zawsze są powiększone^[3].

Opistosoma (odwłok) ma u samicy na szarym lub czarnym tle ciemny wzór z kropek, pasków i siateczkowania, u samca zaś wzór ten jest słabo widoczny i zawsze bez siateczkowania. Spód opistosomy jest szary do czarnego. Tylna krawędź skutum epigastrycznego ma pośrodkowy szereg krótkich, prostych szczecin o jednakowych wymiarach. Tylna para kądziołków przędnych ma palcowate człony wierzchołkowe^[3].

Nogogłaszczki samca dysponują gruszkowatym bulbusem z grubym, zakrzywionym, pozbawionym kilów, na szczycie zaostrzonym i zagiętym embolusem. Genitalia samicy zawierają jedną parę spermatek o szerokiej podstawie i spłaszczonym, zaokrąglonym tyle, pozbawionym wyodrębnionego płata końcowego^[3].

Pająk ten zasiedla trawiaste tereny otwarte, od poziomu morza do wysokości 2100 m n.p.m. Bytuje w wyściełanych oprzędem norkach^[3].

Gatunek afrotropikalny, podawany z Sudanu Południowego, Somalii, Etiopii, Ugandy, Kenii i Tanzanii^[7].