Sobótka (Pieniny)

Sobótka
Ilustracja
Widok z półwyspu Buchwałd
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Pasmo

Pieniny

Wysokość

541 m n.p.m.

Położenie na mapie gminy Czorsztyn
Mapa konturowa gminy Czorsztyn, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Sobótka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Sobótka”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Sobótka”
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego
Mapa konturowa powiatu nowotarskiego, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Sobótka”
Ziemia49°26′06,1″N 20°18′41,8″E/49,435028 20,311611

Sobótka – skała na północnym brzegu Jeziora Czorsztyńskiego w granicach miejscowości Czorsztyn, w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn[1].

Nazwa skały prawdopodobnie pochodzi od słowa sobótka oznaczającego wielkie ognisko palone z okazji świąt[2]. Sobótka znajduje się w masywie Zamkowej Góry w Pieninach Czorsztyńskich, zbudowana jest z białych wapieni krynoidowych jednostki czorsztyńskiej[3]. Dawniej pod Zamkową Górą, południowym i zachodnim podnóżem Sobótki przez Czorsztyński Przełom i dalej na północ, biegł tranzytowy szlak ze Spiszu do Małopolski[4]. Obecnie Sobótka znajduje się na wschodnim brzegu zatoki Wronina, tuż przy jej ujściu do Jeziora Czorsztyńskiego[1]. Jej wysokość względna nad poziomem wody w jeziorze wynosi około 30 m i jest zmienna w zależności od poziomu wody. Jej wysokość nad dnem doliny Dunajca jest jednak większa (maksymalna głębokość Jeziora Czorsztyńskiego wynosi 50 m)[1]. Po wybudowaniu zapory wodnej między Pieninami Czorsztyńskim i Pieninami Spiskimi i napełnieniu zbiornika wodą, po jej zachodniej stronie powstała zatoka Wronina[1].

Sobótka opada do Jeziora Czorsztyńskiego prawie pionową ścianą. Jej pozostała część jest lesista[5], dawniej była jednak bardziej bezleśna, wraz z Zamkową Górą zalesiono ją w XIX wieku[5]. W skale Sobótki znajduje się jaskinia Schronisko Czorsztyńskie (obecnie pod wodą Jeziora Czorsztyńskiego)[3].

Na Sobótce, podobnie jak na Zamkowej Górze, Czubatej Zameckiej i innych skałach Zamkowej Góry i w ruinach Zamku Czorsztyn występuje pszonak pieniński, gatunek roślin objęty ścisłą ochroną. Ten rejon jest jednym z kilku tylko miejsc występowania tego gatunku w Polsce[6].

Skały Czorsztyńskiego Przełomu są dla geologów i paleontologów ważnym obiektem badań naukowych. Po powstaniu Jeziora Czorsztyńskiego dolna część skał Sobótki została zalana wodą. Niedostępne do badań stały się wapienno-krzemionkowe i margliste formacje wczesnej i późnej kredy głównego profilu skały Sobótka. Całkowicie pod wodą znalazła się skała Halka[7].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2024-11-09].
  2. ↑ Oskar Kolberg, Etnografia Polska, t. 5, s. 58.
  3. 1 2 Janusz Baryła, Schronisko Czorsztyńskie, Adam Polonius (red.), [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2024-11-10].
  4. ↑ Stanisław Michalczuk, Krajobraz kulturowy Pienińskiego Parku Narodowego, „Pieniny – Przyroda i Człowiek”, 1, 1992, s. 17–26.
  5. 1 2 Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, s. 50, 171, 283, ISBN 83-915859-4-8.
  6. ↑ Erysimum pieninicum (Zapał.) Pawł. [online] [dostęp 2024-11-12].
  7. ↑ Utracone i ocalone zabytki przyrody nieożywionej w rejonie zbiorników wodnych Czorsztyn-Sromowce, [w:] Krzysztof Birkenmajer, Pieniny – Zapora – Zmiany – Monografie Pienińskie 2, 2010, s. 43–51 [dostęp 2024-08-27].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.