Soczeniczek gwiazdkowaty
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
soczeniczek gwiazdkowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Aloina rigida (Hedw.) Limpr. Laubm. Deutschl. 1: 637 1888.[3] | |
Soczeniczek gwiazdkowaty (Aloina rigida (Hedw.) Limpr.) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.). Jeden z najmniejszych przedstawicieli rodzaju soczeniczek.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Europie, Azji (Chiny, Indie, Mongolia, Rosja – Syberia), Ameryce Północnej i Południowej oraz na północy Afryki[4]. W Polsce podawany np. z województwa śląskiego[5] i pasma Gorców[6]. Na Wyspach Brytyjskich gatunek rzadki[7].
Morfologia
- Gametofit
- Rośliny małe, rosnące w skupiskach lib rozproszeniu. Łodyżki pojedyncze, wysokości 1–2 mm[7], do 2,5 mm[4]. Listki formują rozetę[7], szeroko jajowate do języczkowatych, o rozmiarach 1,5–2,5 mm na 0,3–0,8 mm i zaokrąglonym wierzchołku. Żebro bardzo szerokie, kończące się w szczycie listka lub tuż przed nim[4].
- Sporofit
- Seta rudobrązowa, długości 10–20 mm. Puszka zarodni wyprostowana, czerwona, jajowato cylindryczna, długości 0,9–3 mm. Perystom o czerwonych zębach, silnie skręconych w lewo. Zarodniki żółtawozielone, kuliste[4].
- Gatunki podobne
- Soczeniczek krótkodzióbkowy Aloina brevirostris jest równie mały i trudno rozróżnić te gatunki na stanowisku. Aloina aloides i Aloina ambigua są większe, dorastają do 2–5 mm wysokości, i mają znacznie dłuższe, węższe listki, zwykle zaostrzone[7].
Biologia i ekologia
Puszki zarodni pojawiają się od jesieni do wiosny[7].
Rośnie na glebie i skałach. Preferuje cienką warstwę gleby na podłożu wapiennym, brzegi i klify, zagłębienia i kamieniołomy[7].
Systematyka i nazewnictwo
Synonimy[3]: Aloina anthropophila (Müll. Hal.) Broth., Aloina longirostris Torka, Barbula anthropophila Müll. Hal., Barbula macrorrhyncha Kindb., Barbula rigida Hedw., Tortula calceolifolia Spruce ex Mitt.
Odmiany[3]:
- Aloina rigida var. obliquifolia (Müll. Hal.) Delgad.
Zagrożenia
Gatunek został wpisany w 2011 r. na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „NT” (bliski zagrożenia). W Czechach w 2005 r. nadano mu kategorię „LC” (najmniejszej troski)[5].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-25] (ang.).
- 1 2 3 Aloina rigida. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-25]. (ang.).
- 1 2 3 4 Aloina rigida. [w:] Moss Flora of China V. 2 [on-line]. [dostęp 2017-03-25]. (ang.).
- 1 2 Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-26]. (pol.).
- ↑ Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.
- 1 2 3 4 5 6 Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-26]. (ang.).