Spytkowice (powiat wadowicki)

Spytkowice
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

wadowicki

Gmina

Spytkowice

Liczba ludności (2006)

3898

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-116[1]

Tablice rejestracyjne

KWA

SIMC

0067895

Położenie na mapie gminy Spytkowice
Mapa konturowa gminy Spytkowice, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Spytkowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Spytkowice”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Spytkowice”
Położenie na mapie powiatu wadowickiego
Mapa konturowa powiatu wadowickiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Spytkowice”
Ziemia49°59′44″N 19°30′37″E/49,995556 19,510278[2]
Zamek Myszkowskich w Spytkowicach

Spytkowice – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, w gminie Spytkowice, siedziba władz gminnych. Wieś leży w dolinie Wisły przy drodze krajowej nr 44 Gliwice – Tychy – Oświęcim – Zator – Skawina – Kraków.

Spytkowice uzyskały lokację miejską przed 1327 rokiem, zdegradowane po 1400 roku[3]. Wieś położona w województwie krakowskim wchodziła wraz z folwarkiem w 1662 roku w skład majętności spytkowickiej Łukasza Opalińskiego[4].

Części wsi

Integralne części wsi Spytkowice[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0067903Brzestowaprzysiółek
0067910Dębinaprzysiółek
0067990Górkiprzysiółek
0067926Kanadaczęść wsi
0067932Kępkiczęść wsi
0067949Kościelnikczęść wsi
0067955Pagoryczęść wsi
0067961Przewózprzysiółek
0067978Spytkowice Dolneczęść wsi
0067984Spytkowice Górneczęść wsi
0068009Stawyprzysiółek
0068015Wróblówkiprzysiółek

Historia

Pierwsza wzmianka historyczna o Spytkowicach pochodzi z 1229 roku, w związku ze zwołaniem w Spytkowicach przez księcia Henryka Brodatego zjazdu książąt piastowskich. Osada musiała zatem istnieć znacznie wcześniej i mieć spore znaczenie, skoro infrastruktura była odpowiednia na przyjęcie tak ważnych gości. W czasie zjazdu Henryk Brodaty podczas mszy został pojmany przez ludzi księcia Konrada Mazowieckiego i uprowadzony do Płocka. Od 1315 roku miejscowość należy do księstwa oświęcimskiego. W 1327 roku książę Jan I Scholastyk oddał księstwo oświęcimskie w lenno Królestwu Czech, a w towarzyszącym dokumencie z dnia 24 lutego wymieniono również oppidum Spitkowicz (miasteczko Spytkowice)[7]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Spythkowicze wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[8]. W 1488 roku Spytkowice przeszły na własność Myszkowskich herbu Jastrzębiec. W 1513 roku właścicielem był Wawrzyniec Myszkowski, który zabił w czasie sporu o stawy rybne ostatniego z książąt zatorskich – Janusza V. W 1595 roku wieś położona w powiecie śląskim województwa krakowskiego była własnością Aleksandra Myszkowskiego[9].

W latach 1975–1998 miejscowość leżała w województwie bielskim.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].

  • Zamek, fosa z mostem kamiennym.
    Zamek zbudowany w I połowie XVI wieku przez Wawrzyńca Myszkowskiego, kasztelana sądeckiego, w stylu gotycko-renesansowym. Powiększony znacznie i przekształcony w okazałą trójskrzydłową rezydencję wczesnobarokową przed rokiem 1630 przez biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego. W 1644 r. zamek przeszedł w ręce Opalińskich z Bnina herbu Łodzia. Wchodził w 1662 roku w skład majętności spytkowickiej Łukasza Opalińskiego[4]. Od początku XIX wieku do 1945 roku zamek był własnością Potockich. Po zniszczeniach, jakim zamek uległ podczas II wojny światowej, obiekt odbudowano w drugiej połowie XX wieku przywracając mu wygląd wczesnobarokowy. Obecnie zamek należy do Skarbu Państwa. W 2000 r. otwarto ekspozyturę Krakowskiego Archiwum Państwowego.

Wspólnoty wyznaniowe

Osoby związane z miejscowością

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1188 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 127542
  3. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 72-73
  4. 1 2 Jacek Pielas, Podział latyfundium Łukasza Opalińskiego, marszałka nadwornego koronnego z lat 1668-1670, w: Inter maiestatem ac libertatem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 159
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  7. ↑ Colmar Grünhagen (red.), Konrad Wutke (red.): Codex Diplomaticus Silesiae T.22 Regesten zur schlesischen Geschichte 1327–1333. Breslau: E. Wohlfarth's Buchhandlung, 1903, s. 7 [4620]. (łac.).
  8. ↑ Aleksander Przezdziecki, Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Tom II, Kraków 1864, s. 230.
  9. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 109.
  10. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
  11. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-09].

Bibliografia

  • Julian Warzecha, Joanna Fabin, Paweł Mostowik, Księga Jubileuszowa 800 lat Spytkowic, Ząbki: Wydawnictwo Księży Pallotynów Apostolicum, 2000.
  • Julian Zinkow, Wadowice i okolice: monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po zachodniej części Pogórza Wielickiego oraz po wschodnich częściach Pogórza Śląskiego, Kotliny Oświęcimskiej i Beskidu Małego, Wadowice: Grafikon, 2001.
  • Józefa Brania, Joanna Fabin, Małgorzata Simik (red.), Nasza szkoła. Historia i współczesność, Kraków: ART-GRAF, 2004.
  • Paweł Mostowik, Z dziejów Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego XII – XVI w., Toruń: Adam Marszałek, 2005.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.