Stanisław Esden-Tempski

Stanisław Esden-Tempski, ps. Janusz Wilczak (ur. 24 lipca 1952 w Gdańsku)^[1] – polski poeta, prozaik, publicysta.

Wywodził się z rodu szlachty kaszubskiej. Jego rodzicami byli Antoni Jan Tempski (1925–1995), urzędnik, i Janina z domu Okołotowicz (1926–2016), robotnica^[2]. W 1972 r. ukończył Technikum Tworzyw Sztucznych w Gdyni i zdał maturę. W 1973 r. podjął studia z psychologii na Uniwersytecie Warszawskim. Po roku przeniósł się na studia polonistyczne na Uniwersytecie Gdańskim, które ukończył w roku 1980^[1]. Debiutował, publikując razem z Aleksandrem Jurewiczem, Antonim Pawlakiem i Markiem Bieńkowskim w 1973 r. w „Literach” wiersze opatrzone wspólnym tytułem Muzea samowiedzy oraz wspólną deklaracją programową twórców. Jako dziennikarz współpracował m.in. z „Ex Librisem”, „Polityką”, „Midwest Review”, „Nowym Dziennikiem”. W 1980 r. w początkach sierpniowego strajku był pierwszym protokolantem obrad Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego^[3]. W lipcu 1983 r. został aresztowany przez powracający z patrolu oddział ZOMO^[4]. To wydarzenie było inspiracją do napisania w 1988 r. książki Między Sierpniem a młotem, w której autor zawarł wiele wątków z własnej biografii. To literacka wizja wydarzeń sprzed lat, oparta na osobistych wspomnieniach, przemyśleniach i faktach historycznych. Bohaterem książki autor uczynił postać fikcyjną, bowiem jej pierwsze wydanie ukazało się jeszcze w podziemiu. W latach 1988–1992 przebywał na emigracji w USA, następnie w Wielkiej Brytanii, od 2000 r. mieszka w Polsce. W 2002 został redaktorem serii miniatur „TYPOezja”, wydawanej przez warszawską oficynę Firet^[5].

• nagroda czasopisma „Nowy Wyraz” i Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy za najlepszy debiut poetycki - tomik Wytrwale rozwijam swe złe skłonności… przyznana podczas Warszawskiej Jesieni Poezji (1979)
• „Gdańska Książka Roku” - nagroda za tomik Wytrwale rozwijam swe złe skłonności… przyznana przez Klub Krytyki Literackiej przy Oddziale Gdańskim ZLP (1979)
• Nagroda Artystyczna Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (1994)
• Nagroda Wojewody Gdańskiego za powieść Łowca orchidei (1995)
• Medal 25-lecia Solidarności (2005)
• Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za całokształt twórczości oraz z okazji jubileuszu 20-lecia Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (2010)^[12]

Źródło:^[2][5][13].

• Nota biograficzna w Encyklopedii Gdańska. Gdańsk, cop. 2012.
• Anna Walentynowicz Wstęp. W: Stanisław Esden-Tempski: Między Sierpniem a młotem. Wydawnictwo internetowe e-bookowo, 2012, s. 5. ISBN 978-83-7859-091-0.

• Stanisław Esden-Tempski. pisarze.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-02)].