Stanisława Kowalska
 Stanisława Kowalska w Golinie, 2013 r. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
hafciarka, czepkarka |
| Miejsce zamieszkania | |
| Odznaczenia | |
 | |
Stanisława Kowalska zd. Wojtczak (ur. 9 listopada 1933 r. w Golinie - zm. 1 sierpnia 2024 r. w Jarocinie) - wielkopolska twórczyni ludowa, hafciarka, specjalizująca się haftowaniu (snutka golińska), układaniu i konserwacji czepców. Laureatka Nagrody im. Oskara Kolberga z 2018 roku[1].
Życiorys
Urodziła się w Golinie, w której całe życie mieszkała. Haftować nauczyła się w wieku kilkunastu lat, biorąc udział w kursie hafciarskim zorganizowanym w 1949 roku przez Helenę Bernasowską (uczennicę Heleny Moszczeńskiej). Przez wiele lat wykonywała hafty białe na płótnie i na tiulu, w tym snutkę golińską. Wzory czerpała od starszych mieszkanek Goliny. Wykonywała prace na potrzeby prywatne, dla zespołów folklorystycznych[2], a także dla Spółdzielni "Cepelia"[3]. Tworzyła czepce, fartuchy, kryzy, galanterię stołową oraz obrusy ołtarzowe. Brała udział w konkursach organizowanych przez instytucje kultury. Za swoje prace otrzymywała nagrody i wyróżnienia. Jej prace znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Etnograficznego w Poznaniu, Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej oraz Muzeum Regionalnego w Jarocinie[4].
Była jedną z nielicznych w Wielkopolsce czepkarek, które układają, rekonstruują lub konserwują czepki do strojów ludowych (szamotulskich, biskupiańskich, jarocińskich, kaliskich)[4].
W 2017 r. była uczestniczką programu stypendialnego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pt. Mistrzyni czepców. Warsztaty haftowania i układania czepców Stanisławy Kowalskiej z Goliny, w ramach którego uczyła haftować i układać czepce[5].
Odznaczenia
- 1987 – I nagroda w Konkursie Twórczość Ludowa w „Kręgu Folkloru” zorganizowanego przez Centralny Związek Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia” w Warszawie oraz Spółdzielnię Pracy Wytwórców Rękodzieła Ludowego i Artystycznego Folklor w Poznaniu
- 1988 – II nagroda w kategorii strojów kompletnych w konkursie na współczesny strój regionalny zorganizowany przez Muzeum Etnograficzne we Włocławku
- 2017 – laureatka odznaki honorowej „Za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego”
- 2018 – Nagroda im. Oskara Kolberga w kategorii: twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny
- 2018 – wyróżnienie za pracę „Serce komunijne” w kategorii „Koronka – tradycja” w VIII Konkursie Sztuki Ludowej organizowanym przez Muzeum Częstochowskie
- 2024 - złota odznaka Polskiej Sekcji CIOFF Artis Meritoria w kategorii Materialne dziedzictwo kultury (wręczona pośmiertnie 16 listopada 2024 r.)
Bibliografia
- A. W. Brzezińska, A. Paprot, M. Tymochowicz, Klocki, snutki, perebory. Tradycyjne rękodzieło wobec wyzwań współczesności, "Atlas Polskich Strojów Ludowych", t. 44, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2015.
- A. Gałczyńska, Stanisława Kowalska – nieżyjąca hafciarka i twórczyni czepców, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, 2018.
- A. Gałczyńska, Stanisława Kowalska, Nagroda im. Oskara Kolberga, 2018.
- A. Paprot-Wielopolska, Stanisława Kowalska, strojeludowe.net.
Przypisy
- ↑ Anna Gałczyńska, Stanisława Kowalska [online], Nagroda im. Oskara Kolberga, 2018 [dostęp 2025-04-25].
- ↑ Anna Weronika Brzezińska, Aleksandra Paprot, Mariola Tymochowicz, Klocki, snutki, perebory. Tradycyjne rękodzieło wobec wyzwań współczesności, t. 48, seria "Atlas Polskich Strojów Ludowych", Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2015, s. 61, ISBN 978-83-644-65-05-5, ISSN 1899-2099.
- ↑ Anna Gałczyńska, Stanisława Kowalska – nieżyjąca hafciarka i twórczyni czepców [online], Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, 28 stycznia 2018 [dostęp 2025-04-25].
- 1 2 Aleksandra Paprot-Wielopolska, Stanisława Kowalska [online], Strojeludowe.net [dostęp 2025-04-25].
- ↑ Anna Gałczyńska, Mistrzyni czepców – zakończenie warsztatów Stanisławy Kowalskiej [online], Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, 28 grudnia 2017 [dostęp 2025-04-25].