Stróżna

Stróżna
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

gorlicki

Gmina

Bobowa

Wysokość

290–390 m n.p.m.

Liczba ludności (2013)

944[1]

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

38-350[2]

Tablice rejestracyjne

KGR

SIMC

0418165

Położenie na mapie gminy Bobowa
Mapa konturowa gminy Bobowa, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Stróżna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Stróżna”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Stróżna”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Stróżna”
Ziemia49°41′48″N 20°58′53″E/49,696667 20,981389[3]

Stróżna – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Bobowa[4][5], na granicy Pogórza Ciężkowickiego i Beskidu Niskiego. Jest to miejscowość o bogatej historii, sięgającej wczesnego średniowiecza, oraz ważne miejsce na mapie dziedzictwa kulturowego regionu sądeckiego.

Historia

Pierwsze wzmianki o Stróżnej pochodzą z 16 grudnia 1378 roku, kiedy to w Sądzie Prowincjonalnym w Nowym Sączu odnotowano ugodę między braćmi Mikołajem i Klemensem z Jasiennej dotyczącą zastawu trzech łanów ziemi w Stróżnej. Nazwa wsi wywodzi się od terminu „stróża” (łac. custodia), co wskazuje na jej pierwotną funkcję jako osady strażniczej. W średniowieczu Stróżna była częścią systemu obronnego, strzegącego granic i szlaków handlowych.

Wieś została lokowana na prawie niemieckim, co pozwoliło na rozwój gospodarstwa rolnego i intensywniejsze wykorzystanie ziemi. Pierwszym znanym właścicielem Stróżnej był Mroczek z Sędziszowej, którego ród odgrywał ważną rolę w historii regionu. W XV wieku wieś należała do rodziny Trzecieskich herbu Strzemię, która przez ponad 100 lat zarządzała tym terenem.

W czasach nowożytnych Stróżna wielokrotnie zmieniała właścicieli. W XVI wieku przeszła w ręce rodziny Jordanów, a następnie Tarnowskich i Laskowskich. Podczas zaborów została włączona do cyrkułu pilźnieńskiego, a po reformach administracyjnych z XIX wieku znalazła się w powiecie gorlickim. W XX wieku Stróżna odegrała ważną rolę w lokalnym ruchu oporu podczas II wojny światowej.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Geografia

Stróżna położona jest na terenie pagórkowatym, w dorzeczu rzeki Białej. Przez miejscowość przepływa potok Stróżnianka, który w przeszłości odgrywał ważną rolę w gospodarce wsi. Otoczona jest lasami świerkowymi i bukowymi, które stanowiły naturalne zasoby dla lokalnej ludności.

Wieś znajduje się na wysokości około 300–400 m n.p.m. i charakteryzuje się umiarkowanym klimatem z wyraźną sezonowością. Bliskość Bobowej oraz Nowego Sącza czyni Stróżnę dobrze skomunikowaną z resztą regionu.

Integralne części wsi Stróżna[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0418171Kącinaczęść wsi
0418188Koci Zamekczęść wsi
0418194Koczankaczęść wsi
0418202Morończęść wsi
0418219Nowa Wieśczęść wsi
0418225Osiczeczęść wsi
0418231Podlesieczęść wsi
0418248Półankiczęść wsi
0418254Resztówkaczęść wsi
0418260Zadzieleczęść wsi

Dziedzictwo kulturowe

Stróżna zachowała ślady swojej bogatej przeszłości w postaci architektury i tradycji ludowej. Ważne miejsce w historii wsi zajmuje folwark Widomia, który przez wieki był centrum życia gospodarczego. Numeracja domów w wiosce rozpoczynała się od dworu, który istniał tu już w XVI wieku.

Stróżna była też miejscem aktywności rzemieślniczej. W XVI wieku wieś słynęła z wyrobu sukna, które eksportowano do miast na terenie obecnej Słowacji. Sukno ciężkowickie oraz bobowskie zyskało uznanie na rynkach zagranicznych.

W Stróżnej znajdują się także kapliczki i krzyże przydrożne, będące wyrazem religijności lokalnej społeczności. Kapliczka św. Jana Nepomucena z XVIII wieku jest jednym z najstarszych obiektów sakralnych w okolicy.

W Stróżnej zlokalizowana jest rzymskokatolicka parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego wraz z kościołem pod tym samym wezwaniem.

Społeczność i gospodarka

Przez wieki Stróżna była głównie wsią rolniczą. Chłopi, w ramach gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, zajmowali się uprawą zboża, lnu i konopi. Ważnym elementem gospodarki były także hodowla zwierząt oraz handel, zwłaszcza z miastami słowackimi.

W czasach nowożytnych zmiany w strukturze własności ziemi wpływały na charakter miejscowości. Po reformach uwłaszczeniowych z XIX wieku wieś zyskała bardziej zindywidualizowany charakter. Współcześnie Stróżna zachowała rolniczy profil, choć coraz więcej mieszkańców podejmuje pracę w okolicznych miastach.

Wieś jest też przykładem udanej integracji tradycji z nowoczesnością. Organizowane są tu dożynki i festyny, które przyciągają turystów i podkreślają lokalną tożsamość.

Przypisy

  1. ↑ POS dla Gminy Bobowa s.10. [dostęp 2015-02-24].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1211 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131922
  4. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 18, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-04-24].
  5. 1 2 GUS. Rejestr TERYT

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.