Suwak (rodzaj)

Suwak
	Meriones
	Illiger, 1811
	; Suwak mongolski (M. unguiculatus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszoskoczki
Plemię	Gerbillini
Rodzaj	suwak
	Typ nomenklatoryczny
	Mus tamariscinus Pallas, 1773
Synonimy
	Meriaeus Billberg, 1827; Idomeneus E. Schultze, 1900; Cheliones O. Thomas, 1919; Pallasiomys Heptner, 1933; Parameriones Heptner, 1937;
	Meriaeus Billberg, 1827; Idomeneus E. Schultze, 1900; Cheliones O. Thomas, 1919; Pallasiomys Heptner, 1933; Parameriones Heptner, 1937;
Gatunki
	21 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	21 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Suwak^[7] (Meriones) – rodzaj ssaków z podrodziny myszoskoczków (Gerbillinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w północnej Afryce i Eurazji^[8]^[9]^[10].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 90–200 mm, długość ogona 85–180 mm, długość ucha 10–23,5 mm, długość tylnej stopy 25–45 mm; masa ciała 24–275 g^[9]^[11].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1811 roku niemiecki zoolog Johann Karl Wilhelm Illiger w książce swojego autorstwa poświęconej wstępnej próbie klasyfikacji ssaków i ptaków^[1]. Illiger wymienił dwa gatunki – Mus tamaricinus Pallas, 1779 (= Mus tamariscinus Pallas, 1773) i Mus meridianus Pallas, 1773 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Mus tamaricinus Pallas, 1779 (= Mus tamariscinus Pallas, 1773) (suwak tamaryszkowy).

Etymologia

Meriones: według Theodore’a Palmera nazwa pochodzi od gr. μηρος mēros ‘biodro, udo’^[12]; natomiast Ephraim Nissan uważa, że nazwa pochodzi od Merionesa (gr. Μηριoνης Meriones), kreteńskiego wojownika z mitologii greckiej^[13].
Meriaeus: gr. μηρια mēria ‘udźce, biodra’^[14].
Idomeneus: Idomeneus (gr. Ίδομενευς Idomeneus), król Krety, towarzysz Merionesa i przywódca Kreteńczyków w wojnie przeciw Troi^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus tamariscinus Pallas, 1773.
Cheliones: gr. χηλη khēlē ‘pazur’^[4]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Meriones hurrianae Jordon, 1867.
Pallasiomys: Peter Simon Pallas (1741–1811), niemiecki botanik i zoolog; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[5]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Gerbillus erythrourus J.E. Gray, 1842 (= Meriones libycus Lichtenstein, 1823).
Parameriones: gr. παρα para ‘blisko, obok’^[16]; rodzaj Meriones Illiger, 1811. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Gerbillus persicus Blanford, 1875.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w czterech podrodzajach^[17]^[11]^[8]^[7]:

Podrodzaj	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[7]	Podgatunki^[9]^[8]^[11]	Rozmieszczenie geograficzne^[9]^[8]^[11]	Podstawowe wymiary^[9]^[11]^[b]	Status IUCN^[18]
Meriones	Meriones tamariscinus	(Pallas, 1773)	suwak tamaryszkowy	gatunek monotypowy	południowa, europejska część Rosji na wschód do południowo-zachodniej Mongolii i północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej (do północnego Gansu), na południe do północnego Afganistanu	DC: 13,5–19 cm DO: 11,5–15 cm MC: 60–180 g	LC
Parameriones	Meriones persicus	(Blanford, 1875)	suwak perski	6 podgatunków	Kaukaz (wschodnia Turcja, południowa Armenia i południowy Azerbejdżan) na wschód do północno-wschodniego Iraku, Iranu, Turkmenistanu, Afganistanu i Pakistanu	DC: 12–16,5 cm DO: 12,5–19 cm MC: 80–140 g	LC
Parameriones	Meriones rex	Yerbury & O. Thomas, 1895	suwak królewski	gatunek monotypowy	wyżyny w południowo-zachodnim Półwyspie Arabskim (Arabia Saudyjska i Jemen; zakres wysokości: do 2200 m n.p.m.	DC: 13,3–17,2 cm DO: 10,5–19,6 cm MC: brak danych	LC
Pallasiomys	Meriones psammophilus	(A. Milne-Edwards, 1871)	suwak murawowy	gatunek monotypowy	północno-zachodnia Chińska Republika Ludowa (za wyjątkiem północnego Sinciangu), zachodnia i południowa Mongolia (za wyjątkiem Dżungarii) oraz Rosja (Tuwa)	DC: 11,5–15 cm DO: 8,8–11,7 cm MC: brak danych	NE
Pallasiomys	Meriones penicilliger	(Heptner, 1933)		gatunek monotypowy	od wschodniego Iranu, Turkmenistanu i południowego Kazachstanu (na północ do depresjii Ała-kol) na wschód do północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej (Sinciang)	DC: 9,8–11,8 cm DO: 10,3–12,4 cm MC: brak danych	NE
Pallasiomys	Meriones meridianus	(Pallas, 1773)	suwak pustynny	3 podgatunki	od północnego Morza Kaspijskiego do Mongolii (Dżungaria, wyżej do gór Tachijn Szar nuruu) i północny Sinciang (Chińska Republika Ludowa)	DC: 10,2–13,5 cm DO: 7,9–13,4 cm MC: 37–80 g	LC
Pallasiomys	Meriones dahli	Shidlovskiy, 1962	suwak armeński	gatunek monotypowy	endemit Armenii: skrajnie południowa część	DC: 10,2–13,5 cm DO: 10,7–13,4 cm MC: 37–80 g	CR
Pallasiomys	Meriones unguiculatus	(A. Milne-Edwards, 1867)	suwak mongolski	gatunek monotypowy	Rosja (południowo-wschodnia Syberia, wraz z Zabajkalem), środkowa i wschodnia Mongolia, północno-środkowa i północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa	DC: 9,7–13,2 cm DO: 8,5–10,6 cm MC: 52–60 g	LC
Pallasiomys	Meriones shawii	(Duvernoy, 1842)	suwak śródziemnomorski	gatunek monotypowy	przybrzeżna Afryka Północna od wschodniego Maroka na wschód do Egiptu, na zachód od rzeki Nil; zakres wysokości: do 2000 m n.p.m.	DC: 12,5–18 cm DO: 11,7–17,8 cm MC: 70–180 g	LC
Pallasiomys	Meriones grandis	Cabrera, 1907	suwak marokański	gatunek monotypowy	endemit Maroka (aż do gór Atlas; wschodni zasięg niepweny, być może do Algierii i Tunezji); zakres wysokości: do 2800 m n.p.m.	DC: 15–20 cm DO: 16–18 cm MC: 160–250 g	LC
Pallasiomys	Meriones sacramenti	O. Thomas, 1922	suwak palestyński	gatunek monotypowy	północno-wschodni Egipt (wybrzeża półwyspu Synaj), południowy Izrael (pustynia Negew) i Palestyna	DC: 13–17 cm DO: 12–18 cm MC: 125–275 g	VU
Pallasiomys	Meriones libycus	H. Lichtenstein, 1823	suwak libijski	3 podgatunki	Afryka Północna (od Sahary Zachodniej i Mauretanii do Egiptu), Azja Zachodnia i Kaukaz Południowy, na wschód do Chińskiej Republiki Ludowej i Pakistanu; zakres wysokości: do 2300 m n.p.m.	DC: 12,3–17 cm DO: 11,5–19 cm MC: 60–140 g	LC
Pallasiomys	Meriones arimalius	Cheesman & Hinton, 1924	suwak arabski	gatunek monotypowy	środkowa i północno-wschodnia Arabia (Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Oman); granice zasięgu słabo poznane	DC: około 13,2 cm DO: około 16,3 cm MC: brak danych	LC
Pallasiomys	Meriones tristrami	O. Thomas, 1892	suwak anatolijski	gatunek monotypowy	Turcja (Anatolia) i Kaukaz na południe do Izraela i zachodniej Jordanii, na wschód do północno-zachodniego Iranu; zakres wysokości: 1350–2000 m n.p.m.	DC: 10,6–17,1 cm DO: 10,3–16,7 cm MC: 42–130 g	LC
Pallasiomys	Meriones crassus	Sundevall, 1842	suwak tłusty	gatunek monotypowy	Afryka Północna (od Maroka i Mauretanii na wschód do Egiptu i północno-wschodniego Sudanu), Azja Zachodnia, na wschód do południowego Turkmenistanu i zachodniego Pakistanu	DC: 10–15,3 cm DO: 9,8–15,8 cm MC: 55–158 g	LC
Pallasiomys	Meriones vinogradovi	Heptner, 1931	suwak irański	gatunek monotypowy	północna Syria, Turcja (wschodnia Anatolia), Armenia, półudniowo-zachodni Azerbejdżan i północno-zachodni Iran; granice w Mezopotamii nierozstrzygnięte	DC: 14–17 cm DO: 13–17 cm MC: 100–200 g	LC
Pallasiomys	Meriones zarudnyi	Heptner, 1937	suwak afgański	gatunek monotypowy	północno-wschodni Iran, południowy Turkmenistan i północny Afganistan	DC: około 15,5 cm DO: około 16 cm MC: brak danych	DD
Cheliones	Meriones hurrianae	Jordon, 1867	suwak indyjski	gatunek monotypowy	przybrzeżny południowo-wschodni Iran i Pakistan, Nizina Hindustańska, pustynia Thar (wschodni Pakistan i północno-zachodnie Indie); prawdopodobnie Afganistan	DC: 11,5–14,3 cm DO: 10–15,1 cm MC: około 70 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, CR – gatunek krytycznie zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu^[19]:

Meriones lakhutensis Zazhigin, 1988^[20] (Tadżykistan)
Meriones maghrebianus Tong, 1989^[21] (Maroko)
Meriones maximus Tong, 1986^[22] (Algieria)

Uwagi

↑ Nowa nazwa dla Meriones Illiger, 1811.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 82. (łac.).
↑ G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 1: Mammalia. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1827, s. Tab. A. (łac.).
↑ E. Schultze. Catalogus mammalium europaeorum. „Zeitschrift für Naturwissenschaften”. 73, s. 201, 1900. (łac.).
1 2 O. Thomas. Notes on gerbils referred to the genus Meriones, with descriptions of new species and subspecies. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 3, s. 265, 1919. (ang.).
1 2 V.G. Heptner. Notizen über die Gerbillinae (Mammalia, Myriade). V. Diagnosen von einer neuen Gattungund neun neuer Unterarten aus Turkestan. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 8, s. 150, 1933. (niem.).
↑ V.G. Heptner. „Bulletin de la Société des naturalistes de Moscou”. Section biologique. 46, s. 190, 192, 1937.
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 262. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 456. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 643–648. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Meriones. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-04].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 291–292. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 410.
↑ E. Nissan. Proper name to zoonym as a neologisation device, 2: Israeli Hebrew names for extant and Mesozoic taxa. „Diacronia”. 2, s. 856, 2013. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 951.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 349.
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 183. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-20]. (ang.).
↑ Taxonomy: Meriones – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-23]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Meriones Illiger, 1811, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-09] (ang.).
↑ В.С. Зажигин: Палеонтологические описания: Insectivora, Lagomorpha, Rodentia. W: К.В. Никифорова & Э.А. Вангенгейм (redaktorzy): Биостратиграфия позднего плиоцена-раннего плейстоцена Таджикистана (по фауне млекопитающих). Москва: Наука, 1988, s. 18–24. ISBN 5-02-003337-5. (ros.).
↑ H. Tong. Origine et évolution des Gerbillidae (Mammalia, Rodentia) en Afrique du Nord. „Mémoires de la Société Géologique de France”. Nouvelle série. 155, s. 1–120, 1989. (fr.).
↑ H. Tong. The Gerbillinae (Rodentia) from Tighennif (Pleistocene of Algeria) and their significance. „Modern Geology”. 10, s. 197–214, 1986. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Nowa nazwa dla Meriones Illiger, 1811.

[19] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Illiger-1] 1 2 J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 82. (łac.).

[Billberg-3] G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 1: Mammalia. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1827, s. Tab. A. (łac.).

[Schultze-4] E. Schultze. Catalogus mammalium europaeorum. „Zeitschrift für Naturwissenschaften”. 73, s. 201, 1900. (łac.).

[Thomas-5] 1 2 O. Thomas. Notes on gerbils referred to the genus Meriones, with descriptions of new species and subspecies. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 3, s. 265, 1919. (ang.).

[Heptner-6] 1 2 V.G. Heptner. Notizen über die Gerbillinae (Mammalia, Myriade). V. Diagnosen von einer neuen Gattungund neun neuer Unterarten aus Turkestan. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 8, s. 150, 1933. (niem.).

[Heptner1937-7] V.G. Heptner. „Bulletin de la Société des naturalistes de Moscou”. Section biologique. 46, s. 190, 192, 1937.

[Cichocki&inni-8] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 262. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 456. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-10] 1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 643–648. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Meriones. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-04].

[amw-12] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 291–292. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655566_410]-13] Palmer 1904 ↓, s. 410.

[Nissan-14] E. Nissan. Proper name to zoonym as a neologisation device, 2: Israeli Hebrew names for extant and Mesozoic taxa. „Diacronia”. 2, s. 856, 2013. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45656107_951]-15] Palmer 1904 ↓, s. 951.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655505_349]-16] Palmer 1904 ↓, s. 349.

[Jaeger-17] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 183. (ang.).

[mdd-18] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-20]. (ang.).

[20] Taxonomy: Meriones – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-23]. (ang.).

[zij-21] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Meriones Illiger, 1811, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-09] (ang.).

[zaz-22] В.С. Зажигин: Палеонтологические описания: Insectivora, Lagomorpha, Rodentia. W: К.В. Никифорова & Э.А. Вангенгейм (redaktorzy): Биостратиграфия позднего плиоцена-раннего плейстоцена Таджикистана (по фауне млекопитающих). Москва: Наука, 1988, s. 18–24. ISBN 5-02-003337-5. (ros.).

[tong89-23] H. Tong. Origine et évolution des Gerbillidae (Mammalia, Rodentia) en Afrique du Nord. „Mémoires de la Société Géologique de France”. Nouvelle série. 155, s. 1–120, 1989. (fr.).

[tong86-24] H. Tong. The Gerbillinae (Rodentia) from Tighennif (Pleistocene of Algeria) and their significance. „Modern Geology”. 10, s. 197–214, 1986. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[b]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]