Synapion ebeninum
| Synapion ebeninum | |||
| (Kirby, 1808) | |||
 Widok od góry | |||
 Widok z boku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Apioninae | ||
| Nadplemię |
Apionitae | ||
| Plemię |
Apionini/Oxystomatini | ||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Synapion (Synapion) | ||
| Gatunek |
Synapion (Synapion) ebeninum | ||
| Synonimy | |||
| |||
Synapion ebeninum – gatunek chrząszcza z rodziny pędrusiowatych i podrodziny Apioninae. Zamieszkuje Europę, Afrykę Północną i zachodnią Syberię. Żeruje na bobowatych.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1808 roku przez Williama Kirby’ego pod nazwą Apion ebeninum[1]. W 1902 roku wyznaczony został przez Friedricha Juliusa Schilsky'ego gatunkiem typowym nowego podrodzaju Apion (Synapion)[2][3]. W 1988 roku podrodzaj ten wyniesiony został do rangi osobnego rodzaju przez Borisa Korotjajewa[4][3].
Morfologia
Chrząszcz o ciele długości od 2[5][6] do 2,8 mm. Ubarwienie ma lśniąco czarne[6]. Włoski (włosowate łuski) na wierzchu ciała są ciemne, delikatne i mikroskopijne, wskutek czego wygląda on na nagi[5][3][6].
Głowę cechują: niewypukłe[3], drobno, wzdłużnie rowkowane[5][3][6] i rzadko punktowane czoło[5], wydłużone i niewyłupiaste oczy, niskie kile podoczne i rozwinięty ząb na guli. Ryjek ma część przednią zaopatrzoną w silnie rozwinięty kil na spodzie, a część środkową lekko rozszerzoną[3]. U samca ryjek jest krótszy niż głowa i przedplecze razem wzięte[5], ale nie krótszy niż 1,15 długości przedplecza[3], słabo zakrzywiony, stosunkowo gruby, aż po wierzchołek gęsto pokryty dość grubym punktowaniem i wskutek tego matowy. U samicy ryjek jest trochę dłuższy niż głowa i przedplecze razem wzięte[5], nie dłuższy jednak niż półtorakrotność długości przedplecza[3], nieznacznie cieńszy i skąpiej punktowany niż u płci przeciwnej, w części wierzchołkowej połyskujący[5]. Czułki osadzone są między nasadowymi 0,4 a połową długości ryjka[3].
Przedplecze jest wąskie[6], tak szerokie jak długie do nieznacznie dłuższego niż szerszego[5], walcowate[6] lub prawie walcowate[3], o krawędzi tylnej prostej[3], a bokach w tylnej części równoległych[5] lub lekko przed tylnym brzegiem zwężonych[6], pośrodku lub w jego pobliżu rozszerzonych[3][5], a następnie ku przodowi lekko zwężonych[3][6][5], zwykle najszersze tuż przed połową długości[5]. Na powierzchni przedplecza występuje drobne i rozproszone punktowanie oraz podłużny, pośrodkowy, szeroki dołek przedtarczkowy[5][6] (wg jednych źródeł głęboki[5], wg innych zaś płytki[3]). Tarczka jest bardzo drobna[5][6], czasem wręcz niewidoczna[6], w kształcie trójkątna i tak szeroka jak długa[3]. Owalne, jajowate lub podługowato-owalne pokrywy[5][6] są zrośnięte[3], mocno rozszerzone ku tyłowi, stosunkowo słabo wypukłe, pozbawione barków[5], zaopatrzone w głębokie, skąpo punktowane rzędy i wysklepione międzyrzędy[6][5], pozbawione szczecinek wyspecjalizowanych[3]. Przedni brzeg pokryw jest nieznacznie szerszy od tylnego brzegu przedplecza i łukowato wycięty[5]. Golenie samca są nieuzbrojone[3].
Ekologia i występowanie
Owad rozmieszczony od nizin po góry, gdzie dochodzi do piętra subalpejskiego. Zasiedla suche i wilgotne łąki, pastwiska, pobrzeża wód, młaki, zarośla i lasy liściaste[7].
Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe są oligofagicznymi fitofagami bobowatych. Wśród ich roślin pokarmowych wymienia się: groszki leśny, łąkowy i wiosenny, komonicę błotną i zwyczajną, koniczyny białą, pagórkową i pogiętą, sparcetę siewną, traganek szerokolistny oraz wyki długożagielkową, płotową i ptasią. Endofagiczne larwy żerują drążąc chodniki w łodydze rośliny[7][8]. Tam też następuje przepoczwarczenie[8]. Aktywne postacie dorosłe obserwuje się od kwietnia do września[6].
Gatunek palearktyczny, w Europie znany z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Chorwacji oraz północy europejskiej części Rosji, w Afryce Północnej z Algierii, a w Azji z zachodniosyberyjskiej części Rosji. W większości Europy jest jedynym przedstawicielem rodzaju (tylko we Włoszech występuje jeszcze inny gatunek)[1]. W Europie Środkowej jest nieczęsty, a w niektórych rejonach należy do rzadkości[6].
Przypisy
- 1 2 Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 7. Curculionoidea I, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2011, s. 172, ISBN 978-87-88757-93-4.
- ↑ Friedrich Julius Schilsky: Die Käfer Europa’s nach der Natur beschrieben von Dr. H. C. Küster und Dr. G. Kraatz, 39 Heft: I-IV. Nürnberg: 1902.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Miguel Ángel Alonso-Zarazaga. Revision of the supraspecific taxa in the Palaearctic Apionidae Schoenherr, 1823 (Coleoptera, Curculionoidea). 2. Subfamily Apioninae Schoenherr, 1823: introduction, keys and descriptions. „Graellsia”. 46, s. 19-156, 1990.
- ↑ B.A. Korotyaev. Materialy k poznaniju nadsemejstua Curculionoidea (Coleoptera) fauny SSSR i sopredel'nykh sttan. „Trudy Zoologicheskogo Instituta Akademii Nauk SSSR”. 170 (1987), s. 122-163, 1988.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98a Ryjkowce – Curculionidae. Wstęp i podrodzina Apioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1965.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Gattung Synapion Schilsky. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2025-01-14].
- 1 2 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionioidea prócz Curculionidae. „Katalog Fauny Polski”. 23 (18), 1992.
- 1 2 W.N. Ellis: Synapion ebeninum (Kirby, 1808). [w:] Plant Parasites of Europe [on-line]. [dostęp 2025-01-14].